Ащы және тоқ ішектердің туа басталатын аурулары

Меккель дивертикулы - кө бінесе жамбас ішегінің алдың ғ ы бетінде, Баугиний жапқ ышынан 40-50 см қ ашық тық та орналасады. Ұ зындығ ы 15 см жетуі мү мкін. Дивертикул инфекцияланып қ абынғ аннан кейін анық кө ріністер береді. Бұ лар - ішек тү йілуі, дивертикулдың жыртылуы, қ атерсіз жә не қ атерлі ісіктері. Осымен байланысты іштің ә р тү рлі жедел науқ астарына операция жасағ анда оның негізгі себебі Меккель дивертикулы болуы мү қ мкіндігін ұ мытпағ ан жө н.

Меккель дивертикулының ойық жарасы - клиникасы бойынша резекциядан соң ғ ы анастомоздың ойық жарасына ө те ұ қ сас - іш ауырғ ыш, диспепсиялық бұ зылыстар, мелена, кейде нә жіспен қ оса қ орымағ ан тағ ам қ алдық тары.

Долихоколон - тоқ ішектің ұ заруы адамдардың 3-8%-да, жиірек ер адамдарда кездеседі.

Ішек туберкулезінде - ішектің функциональды бұ зылыстары байқ алады: іш ө туі, іш кебуі, дә рет шығ уының сиректенуі, іш кү рілдеуі, созылуы, желдің кө п жиналуы.

Ішектің қ атерсіз ісіктері - липома, лейомиома, гемангиома, полип, полипозды жә не қ ылшық ты аденомалар.

Ішектің қ атерлі ісіктері - ащы ішектің ісіктері барлық қ атерлі ісіктердің 1-2% жетеді.

Ащы ішектің саркомасы - аc қ орыту мү шелерінің қ атерлі ісіктерінің 0, 5-0, 6% қ ұ райды.

Ащы ішектің лимфагрануломатозы – лимфогрануломатоздың 1-4% кұ райды.

Ащы ішектің метастазды карциномасы - Кэссиди-Шолъте синдромы - ең бірінші кө рінісі қ айталанғ ыш іш ө туі болады. Оның себебі 5-окситриптаминнің (серотонин, энтероамин) кө п пайда болуы.

Ойық жаралы колит - аурудың негізгі белгісі тоқ ішектің кілегейлі қ абатының зақ ымдануы. Жаралар ішектің кілегейлі қ абатына, сирегірек бұ лшық етті қ абатына дейін дамиды, кейде жара ішекті тесіп перитонитке ұ шаратады. Аурудың клиникасы ө те кө п жә не қ ұ былмалы: қ ансыз немесе қ ан аралас диарея, іш ауыруы, жү деу, ә лсіздену, дене қ ызуы, іш кебуі, анорексия, анустан сілекейлі, ірінді, қ ан қ осылғ ан нә жіс шығ уы, лоқ су, қ ұ су, тік ішектің ауыруы, іш кебуі, аменорея, нә жіс тоқ тауының іш ө туімен алмасуы, тенезмдер.

Региональды илеит (Крон ауруы) - кө бінесе жамбас ішегінде орналасатын қ абыну ү рдісі. Дегенмен, ішек-қ арынның басқ а бө лшектерін де зақ ымдалады.

Аурудың жедел, орташа жә не созылмалы кезең дерін бө леді. Ә рқ ашан ішек қ абырғ асының некрозданып, ойық жара жә не тыртық тануы салдарынан ақ ыры ішектің тарылуына соғ ады.

Аурудың себептері анық емес. Кө птеген баламалар белгілі (туберқ улез, вирусты инфекция, лимфа жү йесінің зақ ымдануы).

Аурудың клиниқ асында 3 кезең бар - басталу, дамығ ан жә не асқ ыну кезең дері.

Ең негізгі кө рінісі - іш ө туі. Тә улігіне 2-5-6 қ айтара, нә жіс кө пірген, сулы, азғ ана кілегей жә не қ ан қ осылғ ан.

Іш ауырсынуы оң жамбас аймағ ында орналасқ ан жә не дә рет алу алдында кү шейеді. Метеоризм, дене қ ызуы, тітіркенуі, аурудың асқ ынғ анында бірнеше жұ ма бойында. Кейде жамбас тұ сында " ісік" анық талады, ісік аумағ ында іштің қ атаюы мү мкін. Сирек аяқ -қ ол буындарының ауырсынуы. Анемия, азғ ана нейтрофильді лейкоцитоз, ЭТЖ ө те жоғ ары. Ішектің мол зақ ымдалғ анында - гипопротеинемия.

Аурудың асқ ынғ ан кезең інде - ішек тү йілуі, жыртылуы, жыланкө зі. Рентгенмен тексергенде – ауруғ а шалдық қ ан ішектің домбыра ішегіндей қ атайып керілгендігі (" ішек" симптомы) анық талады.

Спру - ұ зақ қ а созылатын " майлы" іш ө туімен, ауыр жү деумен, анемиямен, алмасу ү рдісінің бұ зылуымен, поли жә не гипоавитаминозбен, остеопорозбен, дене еттері тырысуымен сипатталатын созылмалы ауру.

Созылмалы энтерит жә не энтероколит

Созылмалы энтероколиттің клиникасы ішектің ең ауыр зақ ымдалғ ан бө ліміне байланысты. Ауру ұ зақ қ а созылады, қ айталанып ауырланады, аурудың жағ дайы ү зіліссіз нашарлана тү седі, жү дейді, дә рет бұ зылады (іш ө туі жә не дә рет шық пауы алмасып тұ рады). Іш ө ткенде нә жіс ботқ ағ а ұ қ сас жә не мө лшері кө п. Диареяның себептері - су жә не электролиттер алмасуының бұ зылуы, ішек қ озғ алысының кү шеюі, ішек қ абырғ аларының зақ ымдануы, сумен электролиттерді сің ірудің бұ зылуы т.б.

Ең жиі кездесетін симптомдардың бірі - іштің кебуі, ауыруы жә не кү рілдеуі, іштің ә р бө лшегінде сезілетін тө гілу, қ ұ йылу сезімі. Іштің ауыруы тұ рақ ты жә не ол іштің жоғ арғ ы жә не орталық бө лімдерінде орналасады. Іш ауыруы ә р дайым толғ ақ ша кү шейіп тұ рады. Іштің ауырсынуы диетаны бұ зумен, ауыр жұ мыспен байланысты.

Ішті басқ анда оның ә р бө лімінің ауырғ ыштығ ы анық талады. Жалпы ә лсіздік, кү тпеген уақ ытта дене қ ызуы немесе тітіркенуі, бас айналуы, жү деу.

Тері кұ рғ ақ, шаш тү скен, тырнақ сынғ ан. Аталғ ан жалпы бұ зылыстардың себебі - ас қ орыту жә не сің іру ү рдісінің бұ зылуынан заттардың алмасуының нашарлауы болады.

Сондық тан гипопротеинемия, алъбуминдер азайып, глобулиндер кө беюі, кө мірсулы, майлы, витаминді, су жә не электролиттер алмасуының бұ зылуы байқ алады.

Аурудың клиникасы:

1. Полиартрит. Кө бінесе қ ол басының буындары зақ ымдалады.

2. Шеткері лимфа бездері ү лкейеді.

3. Нә жісте май кө п.

4. Нә жісте қ ан немесе мелена.

5. Іште " ісік" анық талуы. Бұ л " ісік" қ абынғ ан лимфа бездері жә не шажырқ айдан қ ұ ралады.

Уипп ауруы интестиналды липодистрофия, мезентериальды хилоаденэктазия, шажырқ айдың липогранулематозы. Ащы ішектің лимфа бездерінің жә не шажырқ айының зақ ымдануымен сипатталатын жү йелік, ө те сирек кездесетін ауру. 1974 ж. дейінгі арнайы ә дебиетте 250 ауру туралы жазылғ ан.

Лимфа тамырларында, лимфа бездерінде, кейде ащы ішек қ абырғ асында майлы заттардан қ ұ ралғ ан гранулемалар анық талады. Аурудың ақ ырғ ы қ езең дерінде - жү деп-жадау, хилезды асцит, гипопротеинемия, лимфа бездерінің ісінуі, гипотония, гиперхромды анемия анық талады.

Диагнозды анық тауда стеаторея, лимфаденопатия, полиартрит, тері пигментациялануы, гипотония жэне энтеробиопсияның маң ызы зор.