Ақпарат. Өлі денені тексеру барысында оның өкпесі мен миынан ісік, көмекейінде дақӨ лі денені тексеру барысында оның ө кпесі мен миынан ісік, кө мекейінде дақ, сия-кө к тү сті тері мен нә зік тері жабындарының тү сі қ ою-қ ызыл тү ске ө згергені айқ ындалды. Ө лі дененің қ ан қ ұ рамын зерттегенде токсикант табылды. Қ орғ асын ацетаты мен формалин негізіндегі сынамаларда зардап шегушінің қ анының тү сі ө зінің кү лгін тү сін сақ тап қ алды. Зерттеу мақ саты: кө рсетілген биообектілерден карбоксигемоглобиннің сот-химиялық талдауына бағ ытталғ ан сынамалар жү ргізу. Кө рсетілген биообъектілерден химико-токсикологиялық сынамалардың сызбанұ сқ асын химия-токсикологиялық сынамалардың жү йелік ә дістемелеріне сү йене отырып реттең із. Зертхана GLP қ ағ идаларына сү йене отырып жұ мыс жасайды жә не заманауи TIAFT рекомендацияларына сә йкестендіріліп, аналитикалық қ ұ ралдармен жабдық талғ ан. ЕСКЕРТУ Тапсырманы орындау барысында: · Токсиканттардың физико-химиялық қ ұ рамдарын білуді пайдалана отырып жә не олардың токсикокинетикасы мен метаболизмін, биообъектіні таң дау кезінде ақ партты жеткізу; · Сынамаларды дайындау жө нінде жә не токсиканттарды жекешелендіруде ақ партты жеткізу; · Токсиканттарды анық тауда олардың сезімталдылығ ы мен жетіспеушіліктерін есепке ала отырып, химиялық жылдам-ә дістерді таң дау; · Мө лшерлік анық таудың ә дістерін таң дауды негіздеу, математикалық формулаларды жү ргізу, егер қ ажет болса бө лу ә дістерін де қ олдану; · Алынғ ан нә тижелердің интерпретациясын жеткізу; · Токсиканттардың айқ ындалуы жө нінде қ орытынды беру.
Дебиеттер 1. Токсикологическая химия: метаболизм и анализ токсикантов: учебное пособие + СD/ под ред. Н.И. Калетиной. – М., 2008. – 1016 с. Переплет. 2. Токсикологическая химия: учебник / под ред. Т.В. Плетеневой. – 2-ое изд. – М., 2008. – 512 с. Переплет. 3. Крамаренко В. Ф. Токсикологическая химия / В. Ф. Крамаренко. - Киев, «Высшая школа», 1989.- 272с. 4. Швайкова М.Д. Токсикологическая химия/ М.Д. Швайкова. - М., «Медицина», 1975.-376 с. Бақ ылау сұ рақ тары:
1. Кө міртегі оксидін (ІІ) биообъектіде анық тау ә дістері. 2. Сынамаларды талдауғ а даярлау. 3. Алдын-ала зерттеу ә дістері (химиялық). 4. Химиялық талдау ә дістерін пайдалану арқ ылы ө лген адам қ анының қ ұ рамынан карбоксигемоглобинді анық тау. 5. Физика-химиялық талдау ә дістерін пайдалану арқ ылы ө лген адам қ анының қ ұ рамынан карбоксигемоглобинді анық тау.
ОСЫМША Қ ан қ ұ рамындағ ы кө міртегі оксидін (ІІ) айқ ындаудың спектроскопиялық ә дістері (Крамаренко В.Ф. Токс.химия-высшая школы – Киев 1989-с415-424) Кө міртегі оксидімен (ІІ) уланғ ан адамдарда, гемоглобиннің барлығ ы карбоксигемоглобинге ауыспайды, оксигемоглобиннің карбоксигемоглобинге толық ауыспағ анынша ө лім ерте келеді. Қ ан қ ұ рамынан карбоксигемоглобинді спектроскоп арқ ылы айқ ындауғ а болады. Спектроскоппен қ анды қ арағ анда карбоксигемоглобиннің бар не жоқ екендігіне кө з жеткізетін сызық тар мен ө зектер бақ ыланады. Зерттелетін қ ан қ ұ рамына ашық -кү лгін тү сті бояқ ерітінді алынғ анша су қ осады. Бұ л ерітіндінің спектрокопиялық зерттеулерінде сә йкестендірілетін спектральды сызық тар кө рінеді. Қ анның қ ұ рамындағ ы оксигемоглобин спектрі ОНb Оксигемоглобин спектрі ОНb қ анындағ ы екі сызық ты білдіреді. Фраунгофера D жә не E ұ зындығ ының толқ ын арасындығ ы сызық тары 577 – 589нм жә не 536 – 556нм. Карбоксигемоглобин спектрі СОНb арасындағ ы екі сызығ ы жә не ұ зындығ ының толқ ыны 564 – 579 жә не 523 – 536нм. Бір кө лемге жаң адан дайындалғ ан аммоний сульфидінің (NH4)2S ерітіндісін не басқ а да қ алыпқ а келтірушілерді (дитонит натрий Nа 2S2 О4 21-0 жә не т.б. қ осқ анда). зерттелетін қ ан қ ұ рамына тө рт мө лшерде су ерітіндісін қ осқ анда оксигемоглобин (ОНb) дезоксигемолгобинге дейін тоқ тайды, оның спектрінде 543-596 нм. Аралығ ында ұ зын сызық пайда болады. Карбоксигемоглобин аммоний сульфиді мен басқ а да қ алыпқ а келтіргіштермен қ айта орнына келмейді. Сондық тан, қ алпына келтіргіштерді қ осқ анда кабоксигемоглобиннің сызық тары жоғ алмайды. Осындай жағ дайда окси-, карбоксигемоглобині бар қ ан қ ұ рамына аммоний сульфидінің ерітіндісін қ осқ аннан соң, карбоксигемоглобиннің екі анық тау сызық тары кө рініп тұ рады, бірақ оксигемоглобиннің сызық тары жоғ алып кетеді, олардың орнына дезоксигемоглобиннің жуан сызық тары пайда болады. айтылғ ан сызық тардың қ ан қ ұ рамында болуы организмнің кө міртегі оксидімен уланғ андығ ын кө рсетеді.
Оптикалық ә дістер (Н.И.Калетина – Метаболизм и определение токсикантов. М-2007, с-753-759) Зардап шегушінің қ аны мен ө ндірістік не СО тұ ратын ғ имараттардың ауалары СО зерттеу объектілері болып табылады. Оқ иғ а орында алнғ ан қ аннан не зардап шегушіге алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсету кезінде алынғ ан қ ан қ ұ рамын анық тау маң ызды. СО анық таудың спектрометриялық ә дісі басқ аларғ а қ арағ анда кең інен тарағ ан, себебі барлық гемоглобинді қ ұ рылымдар спектрдің белгілі бір бө лігінде абсорбцияғ а ие. Қ ан қ ұ рамындағ ы НbCO мө лшерлік анық таудың спектрофотометриялық ә дістері Зерттелетін қ анғ а қ алыпқ а келтірушіні (натрий тиосульфаты) қ осқ анда окси-, метгемоглобин гемоглобиннің қ алпына келтірілген формасын тү зеді. СО кө мірқ ышқ ыл газына қ арағ анда гемоглобинге ү лкен туыстық ұ қ састығ ы бар, сондық тан НbCO комплексі тиосульфат натримен ыдырамайды. Осындай жағ дайда тиосульфат натриймен шайғ анда НbCO комплексінде (8-16, А сурет).
1-сурет. НbCO (А) УФ-спектрі қ алпына келтірілген гемоглобиннің (Б) жә не иісті газбен папис қ анын уландырғ анда (В).
Нә тижелердің интерперитациясы · СО қ ан қ ұ рамында < 5% болса: қ алыпты, темекі тартатындарда 10%. · СО қ ан қ ұ рамында 10 -20 % болса: интоксикацияның жең іл дә режесі · СО қ ан қ ұ рамында 20 -30 % болса: интоксикацияның орташа дрежесі · СО қ ан қ ұ рамында 30 -40 % болса: интоксикацияның орташа дрежесі, бірақ коллапс болуы мү мкін. · СО қ ан қ ұ рамында 40 -50 %болса: интоксикацияның орташа дә режесі, тыныс жү рек-қ антамырлар жү йесінің бұ зылуы, кейде коллапс, ө лім болуыда мұ мкін. · СО қ ан қ ұ рамында 50 -60% болса: интоксикацияның жоғ арғ ы дрежесі - кома, талма, кейде ө лім. · СО қ ан қ ұ рамында 60 - 90%болса: ө лімге ә келеді
Газохромотографиялық ә діс. Газ хромотография ә дісі қ андағ ы СО жалпы сандық анық таудың қ арапайым жә не тікелей ә дісі болып табылады. НbCO қ анынан СО босап шығ уы натрий карбонаты ерітіндісі немесе басқ ада заттар қ осқ анда бө лінеді. СО концентрациясын калибрлік графикті есептеу арқ ылы анық тайды. Ә діс нә тижесі НbCO консентрациясы 30-100% кө рсетеді. Ә дісті қ олдануда 10 % ауытқ улық ты қ ұ райды.
Тақ ырып – 4 Сараптамалық есепті шешуді аяқ тау: - ө лік дене қ анындағ ы карбоксигемоглобин концентрациясын спектрофотометриялық ә діс кө мегімен анық тау. - сараптама қ орытындысын (сот-химиялық зерттеу акті) рә сімдеу. Мақ саты: Мә йіт қ анындағ ы спетрофотометрия ә дісімен анық талғ ан карбоксигемоглобин концентрациясымен таныстыру; эксперт қ орытындысы(сот-химиялық зерттеуінің акті). Оқ у тапсырмасы: Мә йіт қ анындағ ы спетрофотометрия ә дісімен анық талғ ан карбоксигемоглобин концентрациясын жә не эксперт қ орытындысынанық тауды ( сот-химиялық зерттеуінің акті ) ү йрету. Ө ткізілу тү р: семинар, шағ ын топтармен жұ мыс, студенттердің топтарымен тапсырмаларды орындау. Тақ ырып бойынша тапсырмалар: 1 тапсырма. Топпен сабақ тың тақ ырыбы бойынша теориялық сұ рақ тарды талқ ылау 1 Кө міртегі оксидін (ІІ) биообъектіде анық тау ә дістері. 2.Сынамаларды талдауғ а даярлау. 3.Алдын-ала зерттеу ә дістері (химиялық). 4.Химиялық талдау ә дістерін пайдалану арқ ылы ө лген адам қ анының қ ұ рамынан карбоксигемоглобинді анық тау. 5.Физика-химиялық талдау ә дістерін пайдалану арқ ылы ө лген адам қ анының қ ұ рамынан карбоксигемоглобинді анық тау.
2 тапсырма. (2 студентке арналғ ан) Токсикологиялық химия. Ситуациялық тапсырмалар мен жаттығ улар, Н.И.Калетина – М.-2007.-С-314. №9 тапсырма. ХТАғ а жеткізілгендер: баланың зә рі мен қ аны. Жұ мыстың барысы. Ө те қ атты ө рттен саяжай ауданында бір адам жоғ алды. Оқ иғ а болғ ан жерде айқ ындайтын ештеме қ алмады. 3 кү ннен кейін ө лі дене сырты жабық аз ғ ана жанғ ан сарайдан табылды.
|
