Гликопротеидтер, оларға жалпы сипаттама, қасиеттері, жіктелуі: нағыз гликопротеидтер және протеогликандар, олардың айырмашылықтарыГликопротеидтер деген атау «glucos» - тә тті деген сө зден шық қ ан, олардың қ ұ рамында кө мірсулар бар. Простетикалық тобы ә р тү рлі кө мірсулардан жә не олардың туындыларынан тү зілген. Олардың арасындағ ы химиялық байланыстың тү рі ковалентті, кө мірсупептидті. Қ азіргі кезде қ анның сары суының альбуминдерден басқ а барлық белоктардың қ ұ рамында аз мө лшерде кө мірсулар кездесетіндігі анық талды. Ал гликопротеидтерге қ ұ рамындағ ы кө мірсулардың мө лшері 4%-дан артық болғ андары ғ ана жатады. Барлық гликопротеидтердің молекулалық массасы ө те ү лкен (бірнеше миллион Д), қ ышқ ылдық қ асиет кө рсетеді, суда, сілтінің жә не нейтрал тұ здардың ә лсіз ерітінділерінде ериді, қ ышқ ылдармен ә рекеттескенде тұ нбағ а тү седі, жоғ ары тұ тқ ырлық қ асиеті бар. Гликопротеидтер жоғ ары температурағ а, сыртқ ы ортаның жә не химиялық ә серлерге тө зімді, бұ л қ асиеттері гликопротеидтердің қ ұ рамына кіретін кө мірсуларғ а байланысты. Кө мірсулар гликопротеидтерге арнайы ерекше қ асиеттер береді, олар қ ұ рамындағ ы кө мірсулар арқ ылы басқ а молекулаларды тани алады. Гликопротеидтер дә некер тініндегі клеткааралық заттардың қ ұ рамында, қ ан плазмасында, сілекейде жә не цитозольда, мембраналардың қ ұ рамында кө п мө лшерде кездеседі. Гликопротеидтердің рө лі сан алуан. Олар гидрофобты заттар мен металл иондарын тасымалдайды; мембрана рецепторларының қ ұ рамына кіре отырып, арнайы жанасуды қ амтамасыз етеді. Тіндердің жіктелуіне ә серін тигізіп, иммунологиялық реакцияларда маң ызы ө те зор. Сонымен қ атар кілегейлі, шырышты қ абаттың қ ұ рамына кіре отырып, қ орғ аныс қ ызметін атқ арады. Гликопротеидтер қ ұ рамындағ ы кө мірсулардың жә не белоктардың мө лшеріне жә не сапасына қ арай нағ ыз гликопротеидтер жә не протеогликандар деп бө лінеді. Гликопротеидтердің мұ ндай жіктелуі белокты бө лігінің % арақ атынасына, простетикалық топ жә не оның қ ұ рылысына негізделіп жасалғ ан.
|
