Студопедия — Кәсіпорындардың қаржы менеджменті
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Кәсіпорындардың қаржы менеджменті






 

Қ аржы жү йесінің бастапқ ы буыны ретінде шаруашылық жү ргізуші субъектілердің қ аржысы базистік категория, яғ ни тап осындай нысанада жұ мыс істейтін айырық шалық ты белгілері мен ерекшеліктері бар объективті экономикалық қ атынастардың жиынтығ ы болып табылады. Бірақ ақ ша қ орлары қ озғ алысының объектісі бар, субъектілердің нақ тылы мү дделері жө нінде кө рінетін кез келген қ атынастар сияқ ты, олар реттеуді, тиісті қ аржы ағ ынының бағ ыттарын, олардың қ озғ алысын ретке келтіруді қ ажет етеді. Бұ л қ ондырмалық тарғ а жататын, нақ тылы орындаушылардың санасымен, машығ ымен жә не іскерлігімен жасалатын субъективті басқ арушы іс-ә рекеттері ақ ылы жү зеге асырылады. Экономикалық заң дармен анық талатын базистік аса маң ызды қ ұ былыстардың талабына бағ дарлануы тиіс, бұ л талаптарды ү немі ескеріп отыруы тиіс, яғ ни базистің шарттарына бағ ынышты болуы тиіс болғ андық тан қ ондырмалық тарғ а жатады. Бұ л басқ арылатын іс-ә рекеттерге қ аржы менеджменті ұ ғ ымы - тиімді пайдалану мақ сатымен кә сіпорынньщ ақ ша ағ ынының, кә сіпорынның бү кіл қ аражаттарының қ озғ алысы механизмін басқ ару жү йесі жатады.

Қ аржы жү йесінің бұ л буынында нарық жағ дайындағ ы басқ ару қ аржы менеджменті деп аталады жә не кә сіпорындар мен ұ йымдардың кә сіпкерлік қ ызметі арқ ылы жә не соның шең берінде ә леуметтік-экономикалық процестерді басқ арудың нысаны болып табылады. Қ аржы менеджментінің мә ні тиісті қ ызметтер тарапынан қ осымша қ аржы ресурстарын ең тиімді етіп тартуғ а, оларды неғ ұ рлым ұ тымды етіп жұ мсауғ а, қ аржы нарығ ында бағ алы қ ағ аздарды сатып алып, қ айтып сатып пайдалы операциялар жасауғ а мү мкіндік беретіндей етіп қ аржыны басқ аруды ұ йымдастыру.

Кә сіпорындарда қ аржы менеджментінің объектілері мыналар болып табылады:

- жылжымайтын жә не жылжымалы мү лік, мү ліктік қ ұ қ ық тар, жұ мыстар жә не қ ызметтер, ақ парат,

- зияткерлік (интеллектуалдық) қ ызметтің нә тижелері, материалдық емес игіліктер.

Қ аржы менеджменті уә ждемелерге – адамдардың немесе ұ жымдардың қ ажеттіліктері мен тиісті қ ылық тарын анық тайтын мақ саттарды іске асыру жө ніндегі қ ызметке негізделеді. Уә ждеме іскерлік белсенділікті, ең бек ө німділігі мен сапасын ынталандыру процесінде кө рінеді.

Жалпы қ аржы менеджменті қ аржыны басқ арудың ілгеріде баяндалғ ан қ ағ идаттарына негізделген. Ол басқ арудың тиісті элементтерін – ақ паратты, жоспарлауды (болжауды), ұ йымдастыруды, реттеуді, бақ ылауды біріктіреді. Қ аржы менеджментін жү зеге асырудың шарты нарық тық ортаның болуы болып табылады, бұ л орта бағ алардың еркін жү йесі, тауар мен қ ызметтердің нарығ ымен қ атар ең бек, капиталдар, ө ндіріс қ ұ рал-жабдық тары нарығ ының жұ мыс істеуі, кә сіпорындардың қ ызметін мемлекеттік реттеуді заң намалық реттемелеу кезіндегі кә сіпкерлік қ ызметті коммерциялық есеп негіздерінде жү ргізуге мү мкіндік береді. Сө йтіп, кә сіпорындардың қ аржы менеджментінің шең бері нарық тык, факторлармен анық талады, бұ л оны жеке буындарында басқ арушы субъектілердің басқ арылу объектілеріне ық пал жасауының экономикалық элементтері басым болуы мү мкін қ аржыны басқ арудың жалпы шарттарынан ажыратады. Кә сіпорындардың қ аржы менеджментінің жү йесі аса жылжымалы, ө йткені бұ л буындағ ы нысандардың, ә дістердің арсеналы жалпы мемлекеттік қ аржыларына қ арағ анда тым ә р тү рлі. Мысалы, кә сіпорындардың қ аржы менеджменті ә р тү рлі нысандардағ ы есеп айырысу (тө лем тапсырмасы, тө лем талабы (талап шоты), ә р тү рлі акредитивтер, есеп айырысу чектері жә не т.б.), барлық нысандардан несиелендіру, бағ алы қ ағ аздармен жә не валютамен жасалатын операциялар бойынша кө п таралғ ан операциялардан басқ а хеджерлеу, кепілдік-ипотекалық жә не сенімгерлік (трасттық) операциялар, қ аржы жә не операция лизингі, франчайзинг, бағ алы қ ағ аздар бойынша трансферттер сияқ ты нысандар мен ә дістерді қ амтиды; валютамен, бағ алы қ ағ аздармен жасалатын операциялар бойынша, қ ауіптердің барлық тү рлерін сақ тандыру бойынша қ аржы қ ұ ралдарының жинақ талымы айтарлық тай кең ейеді.

Қ аржы менеджментін мына кезең дердің дә йекті ауысымы ретінде елестетуге болады:

1) ақ ша қ аражаттарын (капиталды) пайдаланудың міндетін қ ою
жә не мақ сатын анық тау;

2) ақ ша ағ ымдарының қ озғ алысын басқ арудың қ аржылық
ә дістерін, тә сілдерін таң дау;

3) қ абылданғ ан шешім бойынша инвестициялау жө ніндегі
шешімді бизнес-жоспар немесе басқ а рә сімдеу тү ріндегі іс-
ә рекеттердің бағ дарламасын жасау;

4) жобаның орындалуын ұ йымдастыру;

5) атқ арылу барысына бақ ылау жасау жә не қ ажетті тү зетулер
жасау;

6) қ айта инвестициялаудың мақ саттары ү шін жоба нә тижелерін
талдау жә не бағ алау.

Қ аржы менеджментінде шешімдер қ абылдау тә уекелдіктерімен, яғ ни жобаланғ ан нұ сқ амен салыстырғ анда табысты кем алу немесе зиянның пайда болуы ық тималдығ ымен кездесіп отырады. Тә уекелдікті талдау оның кө здері мен себептерін анық таудан, ысыраптың белгілі бір дең гейінің ық тималдығ ын ө лшеуді, яғ ни тә уекелдіктің қ олайлы дә режесін белгілеуден басталады. Тә уекелдік статистикалық, сараптық жә не қ ұ рамдастырылғ ан ә дістермен анық талады. Қ аржы менеджментінде шешімдер қ абылдау тә уекелдіктің барлық тү рін ө ң дірістік, коммерциялық, қ аржы тә уекелдіктерінің ү йлесуін қ ажет етеді.

Алайда бизнеске экономикалық, сондай-ақ ә леуметтік, саяси жә не табиғ и сипаттағ ы секілді кө птеген қ ұ былыстар да ә сер етеді: ө рлеу мен дағ дарыстар, банк пайызының, бағ алардың ауытқ улары, тұ тынушылар ұ натуларының, бә секелестер іс-қ имылының ө згеруі, ү кіметтің кө лденең (болжанбағ ан) шешімдер қ абылдауы, ереуілдер, табиғ и катаклизмдер, апаттар жә не т.б.

Қ олайсыз уақ иғ алар болғ ан кезде келең сіз зардаптарды азайтуғ а ақ шаны, ө ндірістік қ уатты, шикізатты, дайын ө німді резервте сақ тау есебінен қ ол жетеді; коммерциялык, қ ызметті қ айта бағ дарлау жө ніндегі алдын ала жасалғ ан шаралар болуы мү мкін. Жиынтық тә уекелді басқ ару кезіндегі кә сіпорынғ а тө нетін тә уекелдердің тү рлі тұ рпаттарында бірігетін кә сіпорын қ оржынын ә ртараптандырудың ерекше маң ызы бар.

Тә уекелдікті азайту мен тө мендетудің дә стү рлі ә дісі муліктік сақ тандыру болып табылады, бұ л кезде сақ тандырылушығ а (сақ танушығ а) сақ тандыру шартымен шарттасылғ ан сақ тандыру оқ иғ асы болғ ан кезде тө ленетін сақ тық тө лемі қ амтамасыз етіледі.

Қ аржы менеджментінде маң ызды объект ақ ша ағ ыны – қ ұ н нысандарын жаң ғ ыртудың жә не қ осылғ ан қ ұ нды қ алыптастырудың экономикалық процестерін ортақ тастыратын қ олма-қ ол жә не қ олма-қ ол ақ шасыз нысандарындағ ы ақ шаның қ озғ алысы болады. Ақ ша ағ ынының (ақ ша тү сімі мен жылыстауы) қ ұ рамына қ аржы кө мегімен де қ алыптасатын (қ аржы ресурстары), сондай-ақ басқ а ә дістермен де тартылатын барлық ақ ша ресурстары қ амтылады. Қ аражаттардың тү сімінде анық таушы орынды ө німді, жұ мыстарды жә не қ ызметтерді ө ткізуден (сату кө лемі) тү скен тү сім-ақ ша, онан кейін несие ресурстары, ор тү рлі тартылғ ан ресурстар алады. Қ аражаттардың жылыстауы дү ркін-дү ркін тө ленетін тө леулермен де (тауар-материал қ ұ ндылық тарын сатып алу, қ ызметкерлерге жалақ ы мен сыйақ ылар тө леу, несиелерді ө теу, салық тар мен басқ а міндетті тө лемдерді тө леу жә не т.б.), сондай-ақ ұ зақ мерзімді инвестициялардың болжамы негізіндегі кү рделілерімен де байланысты.

Қ аржы менеджментінде ақ ша оның іс-ә рекетінің мезгілдік (уақ ытша) межелдемелері тұ рғ ысынан қ ызметтерді атқ ару кезіндегі ө зге нысанғ а, сапағ а айналғ анғ а дейін қ аралады. Бұ л аспектіде ақ шаның «уақ ытша қ ұ нының» барлығ ы есепке алынады: мұ ндай сомада бү гінгі ақ ша мен келешектегі ақ шаның сатып алу кү ші бірдей болмайды. Ақ шаның қ азіргі жә не келешектегі қ ұ ны ө зара қ айтымды. Қ азіргі (бү гінгі) қ ұ н келешектегі қ ұ нғ а компаундингілеу – кү рделі пайыздарды есептеу арқ ылы, ал келешектегі қ ұ н қ азіргі қ ұ нғ а дисконттау – пайыздарды пайдаланып тө мендету арқ ылы жеткізіледі. Ақ шаның келешектегі қ ұ нының есеп-қ исабында инфляцияның индекстерін есепке алу, яғ ни ақ шаның қ ұ нын инфляциялық қ ұ нсыздануғ а темендету қ ажет.

Жобаларғ а жұ мсалатын инвестициялар нысанындағ ы ақ шаның, рента тө лемдерінің, жү йелі жарналардың, кірістердің жә не басқ а ақ ша операциялары есептеулерінің бір жолғ ы, сондай-ақ дү ркін-дү ркін тү сулері мен тө ленулері жай жә не кү рделі аннуитеттердің есеп-қ исабы, «капиталды бюджеттендіру», «табыстылық тың ішкі мө лшерлемесі» тә сілдері арқ ылы жү ргізіледі.

Аннуитет дегеніміз тұ рақ ты негізде уақ ыттың белглі бір мезгілі ішінде тіркелген межелдемелер арқ ылы тө ленетін немесе алынатын инвестиция, табыс.

Капиталды бюджеттендіру (капиталдық бюджеттендіру) - ө теудің қ арастырылғ ан мезгілінде қ аражаттарды кейінгі дү ркін-дү ркін қ айтаруларымен жабылатын ақ ша қ аражаттарының бір жолғ ы жылыстауы. Бюджеттендіру тү жырымдамасы негізгі активтер бойынша шығ ыстарды жоғ арлау кезің де пайдаланылады, бұ л жобаларды талдау жә не ақ ша қ аражаттарының ұ зақ мерзімді жә не ірі жұ мсалымы жө нінде шешімдер қ абылдаудың процесі.

Табыстылық тың ішкі мө лшерлемесінің есеп-қ исаптары жобаларды салыстыру жә не пайдалылық тың пайыздары бойынша инвестициялық шешімдерді тандау ү шін жә не жобаның есепті табыстылығ ы мен пайыздың қ олданыстағ ы нарық тық мө лшерлемесін салыстыру жә не жобаны жү зеге асыру мезгіліне оның болжамы ү шін жү ргізіледі. Бұ л жө нінде 9 тарауда толығ ымен кө ре аласыздар.

Қ аржы менеджментінің маң ызды аспектісі кә сіпорынның қ аржылык, жай-кү йін талдау болып табылады. Бұ л кә сіпорынның қ аржы тұ рақ тылығ ын (рентабелділікті, тө лем қ абілетін, несиені ө теу қ абілетін), оның нарық тағ ы жағ дайын (бә секеге жарамдылығ ын) сипаттау ү шін қ ажет. Талдауғ а қ ажетті ақ параттар бухгалтерлік баланста, табыстар мен шығ ындар туралы есепте, ақ ша қ аражаттарының қ озғ алысы туралы есепте болады; сондай-ақ толығ ырақ ақ парат қ олданылады.

Кө рсеткіштерді, коэффициенттерді, нормаларды – қ аржы-экономикалық механизмнің элементтерін қ адағ алап отыру кә сіпорындардың жұ мысын оперативті басқ аруғ а жә не бақ ылауғ а, бизнес-жоспарда немесе дамыту жобасында берілген қ аржы-шаруашылық процестерді, бағ ыттарды дер кезінде тү зетуге мү мкіндік береді. Сонымен бірге бұ л кө рсеткіштер кә сіпорынның «визит карточкасы» болып табылады, инвесторларғ а, ә ріптестерге жә не несиегерлерге оның ө мір сү ре алуы, қ аржылық тұ рақ тылығ ы туралы ойлануғ а мү мкіндік береді.

Сө йтіп, қ аржы менеджменті кә сіпорынның қ аржылық қ амтамасыз етілуінің тактикасы мен стратегиясы ретінде қ аржының тиімді іс-ә рекет етуінің мақ саттары ү шін оның ағ ындарын басқ аруғ а мү мкіндік береді. Кә сіпорынның жиынтық ақ ша айналысын басқ ару жө ніндегі қ аржы менеджментінің стратегиялық нұ сқ амасы ұ дайы ө ндірістік процесті қ амтамасыз етуге, берілген ө лшегіштерде ақ ша қ орларын қ алыптастыру, оларды нысаналы арналым бойынша пайдалануғ а бағ ытталғ ан.

Қ аржы менеджментінің жалпы мақ сатты нұ сқ амасы – экономикалық дамудың ішкі жә не сыртқ ы факторларын есепке алу негізінде кә сіпорынның тең қ аржы саясатын жү зеге асыру.

 







Дата добавления: 2014-11-10; просмотров: 1876. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Кардиналистский и ординалистский подходы Кардиналистский (количественный подход) к анализу полезности основан на представлении о возможности измерения различных благ в условных единицах полезности...

Обзор компонентов Multisim Компоненты – это основа любой схемы, это все элементы, из которых она состоит. Multisim оперирует с двумя категориями...

Композиция из абстрактных геометрических фигур Данная композиция состоит из линий, штриховки, абстрактных геометрических форм...

Важнейшие способы обработки и анализа рядов динамики Не во всех случаях эмпирические данные рядов динамики позволяют определить тенденцию изменения явления во времени...

Этические проблемы проведения экспериментов на человеке и животных В настоящее время четко определены новые подходы и требования к биомедицинским исследованиям...

Классификация потерь населения в очагах поражения в военное время Ядерное, химическое и бактериологическое (биологическое) оружие является оружием массового поражения...

Факторы, влияющие на степень электролитической диссоциации Степень диссоциации зависит от природы электролита и растворителя, концентрации раствора, температуры, присутствия одноименного иона и других факторов...

БИОХИМИЯ ТКАНЕЙ ЗУБА В составе зуба выделяют минерализованные и неминерализованные ткани...

Типология суицида. Феномен суицида (самоубийство или попытка самоубийства) чаще всего связывается с представлением о психологическом кризисе личности...

ОСНОВНЫЕ ТИПЫ МОЗГА ПОЗВОНОЧНЫХ Ихтиопсидный тип мозга характерен для низших позвоночных - рыб и амфибий...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.011 сек.) русская версия | украинская версия