Студопедия — Вироидтар және приондар
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Вироидтар және приондар






Табиғ атта вирустардан басқ а майда инфекциялық агенттер табылғ ан, ол вироидтар мен приондар. Виройдтар ө сімдіктердің вирустары

Вироидтар вирустардан тү рлі ерекшелігі бар:

1) Олар ақ уызды қ апшығ ы жоқ жә не тек инфекциялы молекулалы РНҚ - дан тұ рады.

2) ө лшемі ө те кішкентай.

3) Вироидтар молекуласы біртізбекті дө ң гелек РНҚ -дан ғ ана тұ рады.

Сыртқ ы ақ уыз қ абаты болмады.

Приондар - ақ уыз табиғ аттғ а инфекциялық агенттер, олар созылмалы летальды инфекциялардың қ оздырғ ыштары, адам жә не жануарлардың ОНЖ залалдануымен сипатталады.

Плазмидтер ө те қ арапайым, майда жасуша қ абырғ асыз, геномы анық талмағ ан яғ ни тірі организм деп айтуғ а болмайтын, сонымен қ атар ол қ ожайын жасушасына еніп паразиттік ө мір сү ріп кө беюге қ абілетіі бар ғ ажайып организм. Ол қ оршағ ан ортаның қ айнату УК- сә улесі, мұ здату т.б. ә серлерге ө те тұ рақ ты.

Бактериофагтар. Бактериофагтар - бактерия вирусы. Бактериофагия - фагтардың бактериямен ө зара ә серлесу процесі, олардың бұ зылуымен аяқ талады. Вирустардың барлық биологиялық қ асиеттері де фагтарғ а тә н. Олардың геномы ДНҚ не болмаса кубты симметриялы типті болып келеді.

Ірі фагтар, қ ұ йрығ ы бар бинарлы симетрия типті болып қ ұ ралғ ан. Пішіні бойынша фагтар жіпше тә різді, сфера тә різді, басы жә не қ ұ йрығ ы бар фагтар болып бө лінеді.

Сабақ тың мазмұ ны:

Ө з бетімен жасайтын жұ мыс:

1. Романовский-Гимзе ә дісімен боялғ ан дайын препараттардан риккетсияларды танып алып хаттамағ а енгізу.

2. Ө скен саң ырауқ ұ лақ тардың колонияларына мінездеме беріп хаттамағ а енгізу.

3. Жасуша дақ ылынан жә не тауық эмбрионынан вирустардың репродукциясын анық тау:

а/ ЦПӘ

Осы таблицағ а зең саң ырауқ ұ лақ тан жұ қ па жасап микроскопирлеп туыстығ ын анық тау. Хаттамағ а енгізу.

Оқ ытушымен бірге жү ргізілетін жұ мыс:

1. Тауық эмбриондарды жә не жасушалық дақ ылды вирустың дақ ылымен ө ң деу.

2. Ө ң делген инкубацияланғ ан тауық эмбрионын алып цитопатикалық ә серін байқ ап оғ ан мінездеме беру.

Білім дең гейін тексеру жә не қ орытындылау.

Тестілер кітапша ретінде берілген.

Тақ ырып бойынша ситуациялық есептер:

1. Адам мә иітінің нейронының цитоплазмасында /Аммонов мү йіз қ иығ ында/ домалақ формалы қ ызыл тү сті /Бабеш-Негри денешіктері табылады. Олардың пайда болуы қ андай ауруғ а тә н?

2. Осповацинамен залалданғ ан қ оянның кө зінің мү йізді қ абық шасының қ иығ ының эпителиальды жасушасын микроскопияланғ анда ядро жанында дө ң гелекше келген денешіктер табылды. Қ андай денешіктер табылды жә не олар немен сипатталды?

3. Романовский-Гимзе ә дісімен боялғ ан жұ қ пада кө к-кү лгін /фиолетовый/ иірілген ірі біркелкі емес оралымдармен микроорганизмдер кө рінеді. Бұ л қ андай микроорганизмдер?

4. Романовский-Гимзе ә дісімен боялғ ан жұ қ пада бірнеше оралымдармен, латын “S” ә рпі тә різді қ ызғ ылт тү ске боялғ ан микроорганизмдер кө рінеді. Бұ л қ андай микроорганизмдер?

5. “Жаншылғ ан” тамшы препаратынан, қ араң ғ ы жазық ты ә діс арқ ылы бірқ алыпты оралымдары бар микроорганизмдер анық талады. Бұ л қ андай микроорганизмдер?

6. “Жаншылғ ан” тамшы препаратында бө лінген, септирленген мицелиялары бар, олар бір-бірімен айқ асып тығ ыз саң ырауқ ұ лақ тобын /грибница/ тү зген, одан бір жасушалы конидие тасымалдаушы шығ ып аяқ жағ ы желдеткіш тә різді ұ лғ айғ ан /конициялар/. Бұ л қ алталы саң ырауқ ұ лақ тардың қ ай тірі?

7. “Жаншылғ ан” тамшы препаратында септирленген мицелия жібі кө рінеді, одан ұ шы шашақ талғ ан конидия тасымалдаушы тарағ ан. Бұ л саң ырауқ ұ лақ тың қ ай тірі

Медициналық - латын терминологиясы:

1. Molіcytes - жұ мсақ денелі.

2. Actіs - сә уле.

3. Myces - саң ырауқ ұ лақ

4. Parazіtos - арамтамақ

5. Spіra - оралым

6. Chaіtae - шаш

7. Polі - кө п

8. Leptos - кіші

9. Oblіgattus - міндетті тү рде

10. Aspergіllus - су қ ұ йғ ыш зең

11. Penіcіllіum - шашақ ты

12. Mycetes - саң ырауқ ұ лақ

13. Asco - қ алта

14. Гифтер - қ абық шамен қ апталғ ан саң ырауқ ұ лақ тың жасушасы, ядросы мен ядрошығ ы цитоплазмасы жә не қ осындылары бар.

15. Мицелиялар - айқ асқ ан жің ішке ұ зын жіпшелердің шеттерінің топтасуы.

16. Спорангин - кө п санды споралары бар /эндоспоралар/ қ абырғ асы бар шар тә різді жуандалғ ан.

17. Конидиялар - ұ штарында ұ рық тасымалдаушы гифтер экзогенді спора бар тү зіліс.

18. Спорангиотасушы - ұ рық тасушы спорангии тү зілетін гифтер.

19. Конидиитасушы - конидии тү зетін ұ рық тасушы гиф.

20. Хламидиоспоралар - екі қ абатпен қ апталғ ан споралар.

21. Псевдомицелилар - ұ зын жіп тү зетін аналық жасушадан бө лінбейтін бү ршіктенуші балалық жасушасы.

22. Септиленген мицелиялар - ішкі қ абырғ алармен бө лінген.

23. Вегетативті мицелиялар - субстратқ а еніп ө сетін мицелияның бө лшегі.

24. Репродуктивті мицелиялар - мицелияның бос спортү зуші бө лшегі.

25. Вирустар - лат. – у

26. Прокариот - лат. - алғ ашқ ы - ядро,

27. Эукариот - гр. - жақ сы - ядро,

28. Капсид – лат. - футляр.

Тақ ырыбы: Бактериялардың тыныс алуы, қ оректенуі, ө суі мен кө беюі. Бактериологиялық зерттеу ә дістерінің кестесі. Аэробтар жә не анаэробтарды зерттеудің бірінші этапы.

Тақ ырыптың ө зектілігі: Бактериялардың метаболизмін білу, ауруғ а диагноз қ ою ү шін микробиологиялық диагностикасын жү ргізуде маң ызды болып табылады. Осының нә тижесінде емдеу, алдын алу шараларын жү ргіземіз.

Сабақ тың мақ саты:

Микроб жасушасының ө мір сү ру, тыныс алу, қ оректену, кө бею, ө су процесстерін қ оршағ ан ортамен қ арым - қ атынас заң дылығ ын менгеру.

Студенттің ө з бетінше дайындалуғ а арналғ ан сұ рақ тар:

Тақ ырып бойынша бақ ылау сұ рақ тар:

1. Метаболизм-бактерия жасушасында ө тетін биохимиялық реакциялары, метаболизмнің екі жағ ы.

2. Бактериялардың қ оректенуі жә не энергия кө зі бойынша жіктелуі.

3. Бактериялардың қ оректену механизмнің ерекшіліктері жә не ө су факторлары.

4. Бактерия ферменттердің негізгі топтары, оның жіктелуі.

5. Аэробты жә не анаэробты бактериялардың тыныс алуы кезіндегі электрондардың соң ындағ ы акцепторлары.

6. Бактериялардың ө суі мен кө беюі. Бактерия популяциясының сұ йық қ оректік ортада кө бею фазасы.

7. Арнайы, микробиологиялық терминдерге тү сініктеме берің із: “тү р”, “штамм”, “клон”, “колония”, таза дақ ыл”.

8. Бір белгі бойынша бө лінетін /морфологиялық, биологиялық, патогендік, антигендік т.б./; бір тү р ішіндегі бактериялардың штамдары.

9. Микроорганизмдердің таза дақ ылын бө ліп алудың мақ саты.

10. Бактериялардың таза дақ ылдарын бө ліп алу этаптары.

11. Аэробты бактериялардың таза дақ ыл бө ліп алу ә дістері.

12. Анаэробты бактериялардың дақ ылдау ә дістері.

Қ осымша ақ парат:

Микроорганизмдердің физиологиялық жә не биохимиялық қ асиеттері олардың систематикасында негіздеген. Ол микроорганизмді лабораториялық жағ дайда ө сіріп, олардың патогенділігін зерттеп, микроорганизмдерді бір- бірінен ажыратып, талдап, танып білу (идентифмкация, дифференцировка) ү шін жә не вакциналарды, антибиотиктерді т.б. БАЗ жасап шығ ару ү шін мағ ызы зор.

Жасушада ө тетін биохимиялық процестерді – метаболизм деп атайды. Бұ л термин “зат жә не энергия алмасу” деген тү сінік. Ол ө мірдің сақ талуымен қ ұ рылуына бағ ытталғ ан заттардың жә не энергияның айналу процесін қ ұ растыратын организмдегі барлық негізгі қ асиеттерінің бірі болып саналады. Метаболизмнің процесстерден тү рады: анаболизм жә не катоболизм.

Микроорганизмнің метаболизмі адам организмінің метаболизміне ұ қ сас екі қ арама - қ арсы, сонымен қ атар бір-бірімен тығ ыз байланысқ ан процесстерден тұ рады: катоболизм (энергетикалық метаболизм) жә не анаболизм немесе пластинкалық конструктивті метаболизм.

Катоболизм кезінде энергия тү зіліп АТФ молекуласына жиналады, ал анаболизмде осы энергия микроб клеткалары қ ұ райтын кө птеген органикалық микромолекулаларды тү зуге жұ мсалады. Катоболизм мен анаболизм бір - бірімен аралық метаболиттер арқ ылы байланысқ ан, оны амфиболиттер деп атайды.

Анаболизм - жасуша компоненттерінің синтезін қ амтамасыз ететін биохимиялық реакциялар, яғ ни конструктивті алмасу деп аталатын зат алмасуы. Бұ л алмасуда екі топтоғ ы биосинтетикалық процестерді бө луге болады: мономерлердің биосинтезі жә не полимерлердің биосинтезі.

Катоболизм - жасушаны энергиямен қ амтамасыз ететін реакциялар. Ол кө бінесе конструктивті алмасуғ а керек. Сол себептен катоболизм жасушаның энергиялық алмасуына да қ атысады.

Қ оректік зат ретінде микроб жасушалары ә р тү рлі органикалық жә не минералдық қ осылыстарды пайдаланады.

Барлық микроорганизмдер кө міртегінін пайдалануы бойынша 2 топқ а бө лінеді автотрофтар жә не гетеротрофтар.

Автотрофтар (лат. аutos - ө зі, trophe - қ оректену) - кө міртегі кө зі ретінде СО2 пайдаланады, яғ ни барлық кө міртегі бар жасуша компоненттері ретінде СО2 пайдаланады.

Гетеротрофтар (лат heteros - бө тен (басқ а), басқ алар арқ ылы қ ө ректену) тек СО2 – ның ассимиляциясы арқ ылы қ ызмет ете алмайды. Олар ә ртү рлі кө міртегі бар органикалық қ осылыстарды пайдаланады - гексоза (глюкоза), кө п атомды спирттер, кейде кө мірсутектер. Кө птеген микроорганизмдер кө мір кө зі ретінде аминқ ышқ ылдарды, органикалық қ ышқ ылдарды пайдаланады.

Энергия кө зі жә не электрондардың донорлары ретінде микроорганизмдерді фототрофтарғ а (фотосинтезирлеуші) кү н энергиясын пайдаланатын жә не хемотрофтар (хемосиетезирленуші) энергияны тотығ у - тотық сыздандыру реакциялар арқ ылы энергия алатындар деп бө леміз.

Фототрофтарғ а тек сапрофитті микроорганизмдер жатады. Адам патологиясында хемосинтезирлеуші микроорганизмдер маң ызды роль орындайды.

Электрондардың донорлары табиғ атына байланысты хемотрофтар хемолитотрофтар (хемоавтотрофтар) жә не хеморганотрофтар (хемототеротрофтар) болып бө лінеді.

Азот бар қ осындыларды синтездеу ү шін (аминоқ ышқ ылдар, пурин, пиримидин, кейбір витаминдер) микроорганизмдер азот кө зін қ асиет етеді. Оны олар аудан, неорганикалық азотты аммоний тұ здарынан, нитрат пен нитриттерден алады. Орагникалық қ осылыстарды глюкоза мен аммоний тұ здарынан синтездейтін микроорганизмдерді прототрофтар деп, ал ондай қ абілеті жоқ тарды ауксотрофтар деп атаймыз. Ауксотрофтар бар қ осылыстарды жә не ө су факторларды дайын кү йінде пайдаланады оғ ан адамдарғ а патогенді жә не шартты патогенді микроорганизмдер жатады.

Азотпен кө міртегінен басқ а микроорагнизмдердің биосинтездеуші реакциялары ү шін келесі заттар керек: фосфор, кү кірт, Mg, K, Ca, Fe иондары жә не т.б. микроэлементтер.

Қ оректік заттар сыртқ ы ортадан бактериальды жасушағ а ү ш негізгі механизм арқ ылы тү седі:

1. Пассивті диффузия - тө менгі концентрациядан жоғ арғ ы концентрацияғ а бағ ытталғ ан, яғ ни концентрацияның градиенті бойынша, бұ л энергия талап етпейді.

2. Жең ілденген диффузия - мембранада орналасқ ан пермеаза- арнайы ақ уыздың концентрациясының градиентінің қ атысуымен жү реді. Энергия талап етпейді.

3. Активті транспорт- пермеазаның қ атысуымен градиентке қ арсы жү реді. Бұ л жасушадан энергияны талап етеді.

Ө су фактораларына аминоқ ышқ ылдар, пурин жә не пиримидин негіздері, липидттер т.б қ осылыстар жатады.

Кейбір микроорганизмдер керекті ө су факторларын ө здері тү зеді, кейбірлері қ оршағ ан оратадан дайын тү рінде алады. Микроорганимздердің осы ө су факторларын қ ажет етуі олардың тұ рақ ты белгісі б.т., сондық тан біз мұ ны бактерияларды идентификация жә не индикация жасағ анда қ олданамыз жә не бұ л белгілерді лабораторияда қ оректік орта дайындағ анда жә не биотехнологияда қ олданамыз.

Заттардың бактерия жасушаларынан шығ у:

1) Фосфотрансфераздық реакция. Молекулада фосфолирлену жү реді.

2) Контрансляциялық бө лініп шығ у. Бұ л жағ дайда бө лінген молекулалар ерекше аминоқ ышқ ылдар тізбектеліп канал тү зеді, сол каналдан ақ уызтар сыртқ а шығ ады. Осы жолмен среспе, дифтерия токсиндері т.б. молекулалар сыртқ а шығ ады.

3) Мембранадан бү ршіктену арқ ылы.

Ферменттер немесе энзимдер - барлық тірі жасушаларда бар арнайы ақ уыз катализаторы. Олар плазмидаларда жә не кейбір вирустарда жоқ. Бактерияларда барлық алты кластағ ы ферменттер бар.

1. оксидоредуктазалар

2. трансферазалар

3. гидролазалар

4. лиаза

5. изомераза

6. лигаза

Ферменттердің негізгі ү ш топтары: конститутивті синтезі – барлық жасушалық циклда жү реді; индуцибельді синтезі - субстраттың бар жерінде индуцирленеді; репрессибельді синтезі - берілген ферментпен каталирленетін реакцияның тағ амының артық жиналғ ан кезінде тежеледі.

Эндоферментер микроорганизмдердің ішінде жү ретін метаболизмді катализденді.

Эндоферменттер жасушадан сыртқ ы ортағ а бө лініп қ оректік субстраттар макромолекулаларды қ арапайым қ осылыстарғ а дейін ыдыратады.

Энергияның негізгі кө зі – кү н сә улесі болып табылады. Одан кейін энергия тотығ у-тотық сыздану реакцияларының кө мегімен жиналып АТФ- болып консервиленеді. АТФ молекуласы электрондық біріншілей донордағ ы соң ғ ы акцепторғ а тасмалданғ анның нә тижесінде тү зіледі /синтезделеді/. Осы соң ғ ы акцепторының не екендігіне байланысты аэробты жә не анаэробты тыныс алуы деп бө лінеді. Аэробты тыныс алуда- электрондардың соң ғ ы акцепторлары /О2/ болып табылады, ал анаэробты тыныс алуда - ә ртү рлі бейорганикалық қ осылыстар болып табылады.

Бактериялар оттегін талап етуі бойынша 5 топқ а бө лінеді:

1) Облигатты (қ атаң) аэробтар оттегі бар ортада ғ ана ө седі, егер от тегін тү суі тежелеген жағ дайда ө суі тоқ тап қ алады.

2) Микроаэрофильдер - СО2 кө п болғ ан жағ дайда жақ сы ө седі (яғ ни О2 аз болуы тиіс) оны мына терминдерде атайды микроаэрофильді микроорганизмдер.

3) Факультативті анаэробтар (глюкозаны пайдаланып анаэробты жә не аэробты жағ дайларда кө беюге қ абілеті бар) электрондардың терминальды акцепторлары ретінде молекулярлы О2-ны да органикалық қ осылыстардыда пайлануғ а қ абілеті бар.

4) Облигатты (қ атаң) анаэробтар (тек ауа жоқ жағ дайда ө седі).

5) Аэротолералық оттегі бар жерде уақ ытша тіршілік етеді.







Дата добавления: 2014-11-10; просмотров: 4321. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Композиция из абстрактных геометрических фигур Данная композиция состоит из линий, штриховки, абстрактных геометрических форм...

Важнейшие способы обработки и анализа рядов динамики Не во всех случаях эмпирические данные рядов динамики позволяют определить тенденцию изменения явления во времени...

ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ МЕХАНИКА Статика является частью теоретической механики, изучающей условия, при ко­торых тело находится под действием заданной системы сил...

Теория усилителей. Схема Основная масса современных аналоговых и аналого-цифровых электронных устройств выполняется на специализированных микросхемах...

Меры безопасности при обращении с оружием и боеприпасами 64. Получение (сдача) оружия и боеприпасов для проведения стрельб осуществляется в установленном порядке[1]. 65. Безопасность при проведении стрельб обеспечивается...

Весы настольные циферблатные Весы настольные циферблатные РН-10Ц13 (рис.3.1) выпускаются с наибольшими пределами взвешивания 2...

Хронометражно-табличная методика определения суточного расхода энергии студента Цель: познакомиться с хронометражно-табличным методом опреде­ления суточного расхода энергии...

ТРАНСПОРТНАЯ ИММОБИЛИЗАЦИЯ   Под транспортной иммобилизацией понимают мероприятия, направленные на обеспечение покоя в поврежденном участке тела и близлежащих к нему суставах на период перевозки пострадавшего в лечебное учреждение...

Кишечный шов (Ламбера, Альберта, Шмидена, Матешука) Кишечный шов– это способ соединения кишечной стенки. В основе кишечного шва лежит принцип футлярного строения кишечной стенки...

Принципы резекции желудка по типу Бильрот 1, Бильрот 2; операция Гофмейстера-Финстерера. Гастрэктомия Резекция желудка – удаление части желудка: а) дистальная – удаляют 2/3 желудка б) проксимальная – удаляют 95% желудка. Показания...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.009 сек.) русская версия | украинская версия