Зертханалық жұмыс. Топырақ микроорганизмдерінің өсуді ынталандыру белсенділігін анықтау

Дә ндерді дайындау. Тә жірибе ү шін шығ ым жақ сы кө лемі мен сыртқ ы тү рлері ұ қ сас бір сорттың дә ндері таң дап алады. Тә жірибені жү ргізу ү шін сұ лы (Avena sativa ) мен соя (Glycine hispida) дә ндері қ олданылады. Клетка титрі 10^-4 КТБ/мл болатын дақ ылдық сұ йық тық та дә ндерді жібітіп қ ояды. Залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суында жібітілген тұ қ ымдары бақ ылау ретінде қ ойылады. Дә ндердің шығ ымының тө мендеуі мен тамыр, ө скіндердің ө суінің тежелуі бақ ылаумен салыстырғ анда 30% -дан жоғ ары болатын болса, онда мұ ндай дақ ылдар улы болып есептеледі.

Дә ндерді залалсыздандыруда сутек асқ ын тотығ ы мен этанолдың қ оспасы (1: 1) болып табылатын, аралас залалсыздандыруды қ олданады. Залалсыздандырудан кейін тұ қ ымдарды 3-5 рет залалсыздандырылғ ан дистилденген сумен жуады. Дә ннің қ абығ ы қ атты болғ ан сайын, залалсыздандыру режимі де соғ ұ рлым қ атаң болуы тиіс жә не де тұ қ ымдардың тек сырты ғ ана емес, сонымен бірге іші де жұ қ тырылатынын ескеру қ ажет. Мысалы, сұ лы дә нін залалсыздандырудан бұ рын 20 минут бойы сабын ерітіндісінде ұ стайды, кейін оларды 1 сағ ат қ ұ быр суы астында жуады. Залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суында алдын-ала ісінген дә ндерді залалсыздандыру жең ілдейді. Қ олданылатын ерітінділердің концентрациясы мен залалсыздандыру уақ ыты тест-объектінің физиологиялық ерекшеліктері мен тә жірибе мақ сатына сә йкес болуы мү мкін.

Ө суді ынталандыру белсенділігін анық тау. Дә ндерді Петри табақ шасының ішіндегі фильтр қ ағ азының ү стіне орналастырып, ү стіне 2-3 мл дақ ылдық сұ йық тық ты қ ұ яды (бұ л мө лшері d=90 мм Петри табақ шасы ішіндегі дә ндер мен фильтр қ ағ азының сулануы ү шін қ ажет). Бақ ылау нұ сқ асының дә ндері залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суымен суландырылады. Тә жірибе ұ зақ тығ ы 7-ден 14 тә улікке дейін. Тә жірибе аяқ талысымен тамыр мен ө скін сабағ ының ұ зындығ ын ө лшейді (6 сурет), сонымен қ атар, жапырақ тар санын санап, 19 кестені толтырады.

 

 

 

6 сурет. Тамыр мен ө скіннің сабағ ының ұ зындығ ын ө лшеу

 

19 кесте.

Микроорганизмдерінің ө суді ынталандыру белсенділігін анық тау

 

Микробтық дақ ыл	Тамыр ұ зындығ ы, мм	Сабақ ұ зындығ ы, мм	Жапырақ саны, шт
Бақ ылау

 

Зертханалық жұ мыс. Микроорганизмдердің дақ ыл сұ йық тығ ының ә ртү рлі концентрацияларының ө суді ынталандыру белсенділігі

Алдың ғ ы жұ мыстың нә тижелері бойынша ө суді ынталандыруғ а қ абілетті дақ ылдарды тағ дап алады. Дақ ылдық сұ йық тық тың 1: 2, 1: 5 и 1: 10 болатын сұ йылтуларын дайындайды.

Залалсыздандырылғ ан дә ндерді Петри табақ шасының ішіндегі фильтр қ ағ азының ү стіне орналастырып, ү стіне 2-3 мл дақ ылдық сұ йық тық ты қ ұ яды (бұ л мө лшері d=90 мм Петри табақ шасы ішіндегі дә ндер мен фильтр қ ағ азының сулануы ү шін қ ажет). Бақ ылау нұ сқ асының дә ндері залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суымен суландырылады. Тә жірибе ұ зақ тығ ы 7-ден 14 тә улікке дейін созылады. Тә жірибе аяқ талысымен тамыр мен ө скін сабағ ының ұ зындығ ын ө лшейді, жапырақ тарын санап, шикі биомасса мен хлорофилл концентрациясын анық тайды. Нә тижелерін 20 кестеге енгізеді.

Алдын –ала бө лінбеген ө сімдіктің фотосинтездеуші пигменттерінің спектрофотометриялық сараптамасы

Жапырақ ө лшемесін (300-500 мг) фарфор ү ккіште 1 мл 85%-дық ацетон қ осып езеді. Ү стіне тағ ы 3 мл ацетон қ осады. Алынғ ан сығ ындыны фильтр қ ағ азы арқ ылы сү зіп алып, 663, 644 жә не 440, 5 нм толқ ын ұ зындық тарында ерітіндінің тығ ыздығ ын анық тайды.

 

20 кесте.

Микроорганизмдердің тү рлі концентрацияларының ө суді ынталандыру белсенділігі

 

Микроорганизм дақ ылы	Тамыр ұ зындығ ы, мм	Сабақ ұ зындығ ы, мм	Жапырақ саны, дана	ө ң делмеген биомасса, г	Хлорофилл концентрациясы, ө ң делмеген салмағ ының мг/г
Дақ ыл атауы, 1: 2 сұ йылту
Дақ ыл атауы, 1: 5 сұ йылту
Дақ ыл атауы, 1: 10 сұ йылту

 

Пигменттер концентрациясын (С) тә жірибе жү зінде алынғ ан жұ тылудың меншікті коэффициенті негізінде қ ұ растырылғ ан тең деумен есептейді. Тө менде анық тауғ а арналғ ан формула келтірілген:

1. 85%-дық ацетон ү шін (Robbelen бойынша):

С_хл.а (мг/л)=10, 3*Д₆₆₃-0, 918Д₆₄₄

С_хл.b (мг/л)=19, 7*Д₆₄₄-3, 87Д₆₆₃

С_хл.a+С_хл.b =6, 4*Д₆₆₃+18, 8Д₆₄₄

С_кар, =4, 695*Д_{440, 5}-0, 268(С_хл.a+С_хл.b)

Концентрациялар мг/л–мен берілген.

2. Ацетонды сығ ындыдағ ы пигмент концентрациясын есептеу арқ ылы оның зерттелетін материалдағ ы сығ ындымен қ оса мө лшерін анық тайды:

А=(С_хV)/P*1000, мұ ндағ ы А – пигмент мө лшері, мг/г қ ұ рғ ақ (немесе ө ң делмеген салмағ ы); С – пигмент концентрациясы, мг/л; V – сығ ындылар, мл; Р -қ ұ рғ ақ ө лшем (немесе ө ң делмеген) салмағ ы.

Қ ұ рал – жабдық тар: залалсыздандырылғ ан фильтр қ ағ азы бар Петри табақ шалары, залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суы бар пробиркалар, бактериялар мен ашытқ ылар суспензиясы; ө сімдік дә ндері; дә ндерді залалсыздандыруғ а арналғ ан спирт ерітіндісі мен сутек асқ ын тотығ ы; бактериологиялық тұ зақ; 85%-дық ацетон; 1 мл тамшуырлар; спирт шамы; сызғ ыш.

 

Зертханалық жұ мыстың орындалу жоспары: