Зертханалық жұмыс. ТИМАЦ жүйесімен энтеробактериялар дифференциациясы

 

Ішек таяқ шалары тобының бактерияларын дифференциациялау ү шін Эндо ортасы қ олданылады. Эндо ортасы энтеробактериялар ү шін селективті орта болып табылады жә не қ ұ рғ ақ кү йде шығ арылады. Оның қ ұ рамына НПА, лактоза, негізгі фуксин жә не натрий фосфаты мен сульфаты кіреді.

Эндо ортадағ ы Enterobacteriaceae тұ қ ымдастарының ө кілдері ә детте ісінген, жиектері тегіс (дө ң гелектің), кейде шырышты болады. Олар метал жылтыры болатын не болмайтын, қ ызыл тү ске боялғ ан (лактозаоң энтеробактериялар), тү ссіз (лактозотеріс) болуы мү мкін жә не анық не анық емес кө рінетін орталығ ы қ ара тү сті, қ ызғ ылт немесе сұ р тү ске ие болуы мү мкін. Ә сіресе едә уір ірі колонияларда.

Колониялар диаметрі мен тү сі туыстық белгілерімен ғ ана емес, сонымен бірге ө судің салмағ ына да байланысты ауытқ ып отыруы мү мкін. Орта есеппен колониялар диаметрі 1 - 2 мм болады, ұ сақ тү ссіз тамшы-колониялар 1 тә улікте ө скен иерсинияларғ а тә н (Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis).

P. vulgaris пен P. mirabilis ә детте вуаль тә різді ө седі (" роение"), ал Klebsiella мен Enterobacter туысының ө кілдері кө бінесе сулы шырышты қ ызғ ыш диаметрі 2 - 3 мм колониялар тү зеді. Шигеллалар, сальмонеллалар, гафниялар, протеялар туысының қ азбаламайтын ө кілдері ә детте кө лемі ү лкен болмайтын, едә уір «нә зік» колониялар тү зеді. Серрация штамдарының бір бө лігі фуксин тү стес, қ ызғ ыш қ ызыл пигменттелген колониялар береді.

Болашақ та зерттеуге алынғ ан колонияларды бактериологиялық тұ зақ пен (немесе инемен) іліп алып, қ иғ аш агарғ а штрих ә дісімен егеді жә не алғ ашқ ы идентифмкация ү шін укол ә дісімен комбинирленген тік агарғ а егеді. Мынадай орталарғ а қ айта егеді: Олькеницкий ортасы, Симмонс цитратты агары мен ацетатты агарғ а. Екпелерді 37°C температурада термостатта ұ стайды. 18 – 20 сағ ат инкубациядан кейін 21 кестедегі мә ліметтерді пайдалана отырып, бө ліп алынғ ан дақ ылдардың мү мкін болатын туыстық белгілері бойынша қ орытынды жасайды жә не ТИМАЦ жү йесі бойынша туыс пен тү рді идентификациялауғ а арналғ ан тестке қ ажет жиынтық ты анық тайды.

 

21 кесте.

Диагностикалық орталарда энтеробактериялардың алдын – ала дифференциациялау

 

Род	Олькеницкий ортасы	Симмонстың Цитратты агары	Ацетатты агар
глюкоза	лактоза	мочевина	Н2S
Escherichia	+	+/-	-	-	-	+
Shigella	-	-	-	-	-	-
Citrobacter	+	+/-	+/-	-	+	-
Enterobacter	+	+/-	+	-	+	-
Salmonella	+	-	-	+	+	-
Proteus	-	-	+/-	+	+	-
Klebsiella	+	+/-	+/-	-	+	-
Ескерту: + глюкозадағ ы қ ышқ ыл мен газ тү зілуі, лактозада ө сіп шығ уы, мочевинада ө сіп шығ уы, кү кіртсутектің тү зілуі, натрий цитратында ө сіп шығ уы, ацетатты агарда ө сіп шығ уы; + - ауытқ ымалы белгі; -белгі кө рінбеген.

Глюкозаның ферментациясы – барлық энтеробактериялардың облигаттық қ асиеттері тік ортаның боялуымен байқ алады (бояулары ортада қ олданылғ ан индикаторларғ а жә не қ ышқ ыл тү зу қ арқ ындылығ ына тә уелді). Қ ышқ ыл тү зумен қ атар, комбинирленген тік ортада ажыраудың (қ оректік ортаның пробирка қ абырғ асынан немесе тү бінен ажырауы) пайда болуы глюкозаны ферментациялауда газ тә різді ө німдердің тү зілуін кө рсетеді. (газ тү зілу кө птеген эшерихиялар, эдвардсиелл, цитробактерлер, триба клебсиелдер, тпротеялардың бө лек тү рлері).

Лактозаны ферментациялау қ абілетін (ал ү шқ антты ортада сахарозаны) комбинирленген ортаның қ иғ аш бө лігінің бояуының ө згеруіне қ арай анық тайды. оценивают по изменению окраски скошенной части комбинированной среды. Ә детте Escherichia, Klebsiella, Citrobacter, Enterobacter туыстары ө кілдері лактозо оң болады. Нақ ты болмағ ан жағ дайларда осы қ асиеттерін сә йкесінше кө мірсулары болатын Гисс ортасына дақ ылдарды егу ә дісі арқ ылы анық тауғ а болады.

Ортада мочевина болса, мочевинаны (Олькеницкий ортасы мен оның модификациялары) гидролиздейтін энтеробактериялар (кө птеген Citrobacter, Klebsiella, Proteus, вида E. cloacae, кроме P. inconstans, Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis, иногда S. Marcescens тусының ө кілдері) ө сіп шық қ ан жағ дайда тік орта тү сі ө згермейді. Бұ л жағ дайда глюкоза ферментациясының қ ышқ ыл ө німдері мочевина гидролизінің сілтілі ө німдерімен бейтараптанады.

Тік ортаның ортаң ғ ы немесе тө менгі бө лігіндегі ортаның қ араюы бө ліп алынғ ан микробтардың кү кіртсутекті тү зуіне байланысты.

Симмонстың цитратты агарда (бұ л кезде ортаның тү сі жасылдан кө кке ө згереді) жә не ацетатты агарда (ацетатты сің іріп, иқ ышқ ыл бө лінсе орта жасылдан кө кке ауысады) ө су қ абілеттері қ осымша тесттер болып табылады.

Биохимиялық реакциялардың ұ қ састық тарының ү йлесімділігі (глюкоза, лактоза, мочевинағ а қ атысы мен кү кіртсутектің тү зілуі) бір уақ ытта Enterobacteriaceae тұ қ ымдасының бірнеше туыстық топтарында байқ алуы мү мкін жә не олардың дифференциациясы ү шін туысы мен тү рін анық тауғ а қ ажет қ осымша тесттерді қ олдану қ ажет. Enterobacteriaceae тұ қ ымдасындағ ы туыстарын анық тауғ а арналғ ан дифференциалды тесттердің минималды жиынтығ ының қ ұ рамы бойынша ұ сыныстар аз емес. Олардың ішіндегі белгілер жиынтығ ының негізгілері ТИМАЦ жү йесі (ТИМАЦ):

Т – температуралық тест;

И –индолтү зілу тесті;

М –метилен қ ызылымен реакция метиленовым красным;

А –ацетилметилкарбинолмен реакция (Фогес–Проскауэра реакциясы);

Ц – цитратты тест;

Л –лактоза ферментациясы (22 кесте).

Температуралық тест (Эйкман тесті) – 44 – 46^оС (чаще 44, 5 ^оС) температурада газ тү зе отырып глюкоза мен басқ а кө мірсуларды ферментациялау қ абілеті. Эшерихиялар ү шін температуралық тест оң мә нге ие, ал Citrobacter жә не Enterobacter туысының ө кілдерінде мұ ндай қ абілеттер болмайды. Бұ л тестті арнайы Эйкмана, Кесслер, Булижа орталарында анық тайды.

 

Таблица 22.

ТИМАЦ жү йесі бойынша энтеробактериялар дифференциациясы

 

Туыс	Т	И	М	А	Ц
Escherichia	+	+	+	-	-
Shigella	-	-	-	-	-
Citrobacter	-	-	+	-	+
Enterobacter	-	-	-	-	+
Salmonella	-	+	-	+	+
Proteus	-	+	-	+	+
Klebsiella	-	+	-	-	+
Ескерту: + ө скен, - ө спегент

Лактозаны ыдырату қ аюілетіне қ арай ІТТБ бө леді:

- Лактозо теріс (колиформды)

- Лактозо оң ішек таяқ шалары (ЛІТ – лактозаны 37^оС температурада ыдыратады;

- ЛІТ тобынанан фекальді ішек таяқ шаларын (ФІТ) бө леді, олар лактозаны 44, 5^оС температурада ферментациялайды. Оларғ а цитратты ортада ө спейтін, E.coli жатады.

Индол тү зу тесті – бірқ атар ө німдерді, сонымен қ оса, қ ұ рамында парадиметиламидобензальдегид болатын реактивтермен байланысқ анда ортаны қ ызыл тү ске бояйтын индолды бө ле отырып кө птеген белоктардың қ ұ рамына кіретін триптофан аминқ ышқ ылын ыдырату қ абілеті. Индолды эшерихиялар ө ндіреді, ал Citrobacter жә не Enterobacter туысының бактериялары индол тү збейді. Индолдың болуын Эрлих реактиві кө мегімен ескі сорпалы дақ ылдарда анық тайды (жақ сысы қ ұ рамында 200-300 мг % триптофан болатын Хоттингер сорпасынан).

Метилен қ ызылымен реакция (Кларка реакциясы) Қ оректік ортадағ ы глюкоза ферментациясы кезіндегі қ ышқ ыл тү зілу қ арқ ындығ ын анық тауғ а негізделген. Кларк ортасында ө сірілген 3-5 тә уліктік дақ ылғ а бірнеше тамшы тамызатын метилен кө гін индикатор ретінде қ оданады. рН 5 жә не одан да тө мен болғ анда индикатор ашық сары тү сін қ ызыл тү ске ө згертеді. Бұ л қ арқ ынды қ ышқ ыл тү зілуінің белгісі болып табылады. Escherichia мен Citrobacter туысының ө кілдері ортаны қ ызыл тү ске бояйды, ал Enterobacter – сары тү ске бояйды. рН 5-тен жоғ ары болса орта ашық сары болып қ ала береді.

Цитратты тест (Симмонс агары) – цитратты қ ышқ ыл тү зе отырып ыдырату қ абілеті. рН 5 жә не одан тө мен болса, индикатор ашық жасыл тү сін кө кке ө згертеді. Бұ л қ ышқ ылдың қ арқ ынды бө лінуінің айғ ағ ы. Citrobacter, Enterobacter, Salmonella, Proteus, Klebsiella, Escherichia жә не Shigella туысының ө кілдерінің ө суі кезінде орта тү сінің ө згеруі байқ алады, ал Escherichia мен Shigella – орта тү сін ө згертпейді.