Эпидемиологиясы. Жалпы ҚБО өте сирек дамитын сырқат

Жалпы Қ БО ө те сирек дамитын сырқ ат. Оғ ан барлық локализациялы обырдың 1%-ы жә не обырдан дамитын ө лім кө рсеткішінің 0, 5%-ы тиесілі. Қ БО жаң а жағ дайлар жиілігі жылына 100 000 адамғ а 0, 5–10 жағ дайды қ ұ райды. АҚ Ш-та жыл сайын Қ БО-ның жаң а 18 000 жағ дайы тіркеліп, жылына 1200 адам дү ниеден ө теді. Қ БО кө птеген кездерде тү йінде жемсаумен сырқ аттанғ ан науқ астарды диагностикалау барысында анық талады (3.8 бө лімді қ араң ыз). Жоғ арыда кө рсетілгендей тү йінді жемсау қ ұ рылымында Қ БР-ына 1–4 % жағ дай тиесілі болады. Басқ а сырқ аттар ә серінен алынғ ан Қ Б тінін гистологиялық тексеру барысында кездейсоқ анық талғ ан Қ БО жағ дайларының жиілігі 10–20%, бірақ мұ ндай ісіктердің клиникалық маң ыздылығ шектеледі. Қ БО жиі 40–50 жас аралығ ында анық талады, сирек балалар мен жасө спірімдерде дамиды. Жалпы алғ анда ә йел адамдарда жиі дамиды (2: 1 — 3: 1), бірақ егде жаста сырқ аттанғ ан ерлер саны салыстырмалы жоғ ары болады (3.33 кесте).

 

3.33 кесте. Қ БО эпидемиологиясы

 

Қ БО	Қ БО-ның жалпылама сырқ аттануы ішіндегі тиесілі бө лігі	Манифестация жасы
Папиллярлы	70-80%	30-50 жас
Фолликулярлы	15%	40-50 жас
Медуллярлы	5%	Спорадикалық: 50–60 жас Отбасылық: 40–50 жас КЭН-2 кезінде: 10–30 жас
Анапластикалық	< 5%	60-80 жас

 

Клиникалық кө рінісі

Қ азіргі таң да басым жағ дайда Қ БО пальпация жә не Қ Б УДЗ-сі нә тижесінде анық талғ ан науқ астарғ а ЖИАБ-ны жү ргізу мә ліметтері бойынша анық талады. Қ БО-ның гистологиялық жеке тү рлерінің ерекшеліктері тө мендегі кестеде кө рсетілген (3.34 кесте).

 

3.34 кесте. Қ БО жеке гистологиялық тү рлерінің клиникалық кө ріністерінің ерекшеліктері

 

Қ БО	Клиникалық ерекшеліктері
Папиллярлы	Баяу дамиды, бір сатыда он жылдан астам дамуы мү мкін. Мультифокальды 30 % жағ дайда. Науқ астардың 95 % жағ дайында зақ ымдану мойын шекарасынан асып ө тпейді, науқ астардың 15–20% мойын лимфа тү йіндеріне метастаз береді. Лимфогенді метастаз беру тә н.
Фолликулярлы	Агрессивті, жиі ө кпеге гематогенді метастаз береді.
Медуллярлы	Қ Б С-жасушаларының мультифокальды гиперплазиясы тә н. Ү демелі дамиды; метастаз беру сатысында жиі дамитын симптом — диарея (30 %). Кальцитонин дең гейі жоғ арылайды (гипокальциемия дамымайды), басқ а гормондар сирек жағ дайда жоғ арылайды (эктопирленген Кушинг синдромының дамуымен АКТГ).
Анапластикалық	Тез инфильтративті ө седі, кең ірдек, ірі қ антамырларды қ оршап, респираторлы симптоматиканың дамуына жол ашады.

 

Тү йінді жемсаумен сырқ аттанғ ан науқ астардың анамнезін жә не клиникалық кө рінісін зерттеу барысында анық талғ ан тү йіннің қ атер қ аупін жоғ арылататын тө мендегі белгілерге ерекше назар аудару қ ажет:

• анамнезінде бас пен мойынның сә улененуі;

• туыстарында дамығ ан медуллярлы обыр немесе Қ ЭН-2;

• 20 жастан кіші немесе 70 жастан жоғ ары жас шамасы;

• ер адамдар;

• тү йінді тү зілістің жылдам ө суі;

• тү йіннің тығ ыз немесе қ атты консистенциясы;

• мойын лимфаденопатиясы;

• тү йінді тү зіліс ығ ысуының болмауы;

• ү немі дауыстың қ арлығ уы, дисфония, дисфагия немесе ентікпе.

Сирек жағ дайда Қ БО, ә сіресе жоғ ары дифференцирленген Қ БО кеш метастаз берумен манифестацияланады, ә детте алдымен мойын лифаденопатиясы дамып, кейіннен УДЗ бойынша Қ БО анық талады.