Студопедия — МЕН ФИЗИОЛОГИЯСЫ. Ұйқыбезі шажырқай артында L1–L3 омыртқа деңгейінде орналасқан, көлемі 10–20 х 5–10 х 3–5 см және массасы
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

МЕН ФИЗИОЛОГИЯСЫ. Ұйқыбезі шажырқай артында L1–L3 омыртқа деңгейінде орналасқан, көлемі 10–20 х 5–10 х 3–5 см және массасы






Ұ йқ ыбезі шажырқ ай артында L1–L3 омыртқ а дең гейінде орналасқ ан, кө лемі 10–20 х 5–10 х 3–5 см жә не массасы шамамен 100 г болатын без.Ұ йқ ыбезінің (Ұ Б) эндокринді бө лігі барлық без массасының 1/100 бө лігін алатын Лангерганс панкреатикалық аралшық тарынан тұ рады. Аралшық тар (жалпы саны 1–2 млн) барлық без бө лігінде шашырап орналасады, бірақ қ ұ йрық бө лігінде басым болады. Аралшық тың диаметрі шамамен 100–200 мкм жә не 100–200 эндокринді жасушалардан қ ұ ралады. Ұ йқ ыбезінің эндокринді бө лігі АІЖ мен басқ а мү шелердің гормон-ө ндіруші жасушаларымен тығ ыз байланыста қ ызмет атқ арады. Жалпы салмағ ына қ арағ анда ұ йқ ыбезінің эндокринді бө лігінің эндокрин-ө ндіруші жасушалары жә не ішектің эндокриноциттері адам ағ засындағ ы ең ү лкен «эндокринді без» болып табылады. Инсулин, глюкагон, соматостатин жә не панкреатикалық полипептид Лангерганс аралшық тарының негізгі ө ндіретін гормондары болып табылады (9.1кесте).

Инсулин Лангерганс аралшық тарының β -жасушаларында проинсулин жолашарынан синтезделетін, С-пептидінің протеолиздік бө лінуінен кейін белсенді гормонғ а айналатын полипептидті гормон (7 бө лімді қ араң ыз).

Глюкагон — 29 аминқ ышқ ылдарынан тұ ратын полипептид. Глюкагон проглюкогон деп аталатын ірі молекулалы-жолашар гормоны тү рінде синтезделеді. Тек қ ан сарысуының иммунореактивті глюкагонінің 30–40%-ы панкреатикалық глюкагон ү лесіне тиеді. Ал қ алғ ан бө лігі- биологиялық белсенділігі жоқ ірі молекулалар. Физиологиялық жә не иммунологиялық глюкагон он екі елі ішектің эндокринді жасушалары арқ ылы бө лінетін энтероглюкагонғ а ұ қ сас. Соматостатин ірі прогормон ретінде Ұ Б-дің D жасушалары арқ ылы синтезделетін гормон.

 

9.1 кесте. Панкреатикалық аралшық тардың басты гормондары

 

Жасуша типі Гормон Гормонның басты қ ызметі
α немесе А Глюкагон Глюконеогенез, гликогенолиз, протеолиз, липолиз, инсулин секрециясын ынтыландырады
β немесе В Инсулин Инсулинге тә уелді тіндерге (бұ лшық ет, май тіні) глюкозаның тү суін қ амтамасыз етеді, бауырда гликолиз бен глюконеогенезді белсендіреді, май тіндерінде липогенезді ынталандырады, кетогенез жә не глюкагон секрециясын тежейді
δ немесе D Соматостатин Гормондардың басым бө лігінің секрециясын, асқ азанның қ ышқ ыл ө ндіруші қ ызметін, Ұ Қ экзокринді секрециясын, ішек моторикасын (ә мбебап ингибирлеуші ә сер) тежейді
PP немесе F Панкреатикалық полипептид Панкреатикалық секреция жә не бауыр глюконеогенезінің ингибиторы

 

Соң ғ ы ө німі 14 аминқ ышқ ылы қ алдық тарынан тұ рады. Соматостатин термині алғ ашында гипоталамуста ө су гормоны секрециялануын ингибирлейтін фактор ретінде анық талғ андық тан солай аталғ ан.

Қ азіргі таң дағ ы кө зқ арастар бойынша панкреатикалық жә не асқ орыту гормондарының басты қ ызметі асқ орыту ү рдісін (барлық асқ орыту гормондары) жә не жасушалық метаболизмді (инсулин), олардың басты субстраттарының (инсулин, глюкагон) эндогенді синтезін реттеу болып табылады. Панкреатикалық жә не асқ азан-ішек жолының гормондары гуморальды факторлардың гетерогенді тобын қ ұ райды. Олардың бір бө лігі (секретин, холецистокинин) «гормон» классикалық ұ ғ ымына сә йкес келеді (ө зінен алыс орналасқ ан қ ұ рылымдарғ а гуморальды ә сер кө рсетеді). Басқ а гормондар (вазоактивті интестинальды пептид, соматостатин) нейромедиаторлар секілді паракринді жә не нейрокринді ә сер кө рсетеді.

 

9.2. Ұ ЙҚ ЫБЕЗДІҢ ГОРМОНАЛЬДЫ-БЕЛСЕНДІ ІСІКТЕРІМЕН СЫРҚ АТТАНҒ АН НАУҚ АСТАРДЫ ЗЕРТТЕУ Ә ДІСТЕРІ

Қ ант диабетінен басқ а, қ азіргі таң да Ұ Б-дің эндокринді бө лігінің аурулары панкреатикалық гормондардың шек тыс артық болуымен патогенетикалық тығ ыз байланысты, яғ ни гормональды белсенді ісіктермен тікелей байланысты (9.2 кесте). Бұ л аурулардың клиникалық кө рінісі гетерогенді жә не қ андайда бір гормонның артық ө ндірілуіне байланысты кө рінісімен анық талады, егер қ атерлі ісік болса, оның инвазивті ө сіп, метастаз берумен тікелей байланысты.

 

9.2 кесте. Ұ йқ ыбез жә не асқ азан-ішек жолдарының (Ұ Б- ұ йқ ыбез, 12ЕІ- он екі елі ішек, ВИП- вазоактивті интестинальды пептид) эндокринді ісіктері

Ісік Басты симптомдары Локализациясы Бө летін гормондары Қ атерлі ісіктерден ү лес салмағ ы %
Инсулинома Гипогликемиялық синдром Ұ Б Инсулин < 5
Гастринома Рецидив беруші ойық жаралар, диарея Ұ Б, 12ЕІ Гастрин > 90
ВИПома Ауыр диарея, гипокалиемия Ұ Б, симпатикалық бағ ан ВИП < 75
Глюкагонома Некроздық миграциялаушы эритема Ұ Б Глюкагон > 50
Карциноид Диарея, бронхоспазм Аш ішек, Ұ Б Серотонин, гистамин, простагландин  
Гормональды-белсенді емес ісіктер Болмайды Ұ Б, аш ішек Болмайды > 90

 

Ұ Б-дің гормональды-белсенді ісіктерінің дамуына кү мә н туғ анда ең алдымен қ андай бір гормонның гиперсекрециясын жоқ қ а шығ ару қ ажет. Осы мақ сатпен гормональды зерттеу тағ айындалады. Гормональды зерттеу барысында гормон дең гейі, оның жолашары (С-пептид) немесе метаболиттерінің (5-ГИУК) дең гейі анық талады. Бірқ атар жағ дайларда функционалды сынақ тар жү ргізіледі (ашығ у сынағ ы). Егер гормон гиперсекрециясы дә лелденсе, барлық гормональды-белсенді ісіктерге тә н топикалық диагностика қ ағ идаларына сай зерттеу жү ргізіледі. Топикалық диагностикалау мақ сатында келесі зерттеу ә дістері қ олданылуы мү мкін:

 

1. Ультрадыбысты зерттеу:

— трансабдоминальды (стандартты);

— эндоскопиялық (датчик эндоскопқ а орналасады);

— интраоперациялық (датчик Ұ Б-ге орналасады).

2. Қ ұ рсақ қ уысы ағ заларының томографиясы:

— компьютерлі томография (КТ);

— магнитті-резонансты томография (МРТ).

3. Эндоваскулярлы ә дістер:

— ангиография;

— гормондар концентрациясының градиентін анық тау мақ сатында жү ргізілетін портальды венозды қ аннан сынаманы зерттеу

3. Соматостатин рецепторларының сцинтиграфиясы.

Диаметрі 1 см немесе одан да кіші болатын ісіктерді топикалық диагностикасы ө те қ иын. Жиі мұ ндай ісіктер қ атарына инсулиномалар мен гастриномалар жатады. Ұ Б-дің ісіктерін диагностикалауда стандартты УДЗ-нің ақ параттылығ ы ө те тө мен, себебі ісіктің ішкі эхосигналының интенсивтілігі жеткіліксіз болып табылады. Ал МРТ мен КТ ақ параттылығ ы жоғ арылау болады. Эндоваскулярды зерттеу ә дістерінің сезімталдылығ ы жоғ ары, бірақ олардың басты кемшілігі-инвизивтілігі. Ангиографиялық ә діс тү зілістердің гиперваскуляризациясын жә не метастаздарын анық тауғ а бағ ытталғ ан. Портальды венозды қ анды зерттеудің ә дістері портальді жү йенің катетеризациялауғ а негізделеді, бұ л кезде сынамағ а алынғ ан қ анда гормон дең гейі жү йедегімен салыстырғ анда 50%-ғ а артық болады, бұ л ісік локализациясына тә уелді екенін кө рсетеді (9.1сурет).

Ұ Б бен АІЖ-ның эндокринді ауруларының топикалық диагносткиасында аса сезімтал инвазивті емес топикалық зерттеу ә дістеріне эндоскопиялық УДЗ мен соматостатин рецепторларының сцинтиграфиясы жатады. Бірінші ә дісте ультрадыбысты аппарат датчигі эндоскопқ а кигізіледі де, зерттеу ішек қ абырғ асы арқ ылы жү ргізіледі.

9.1 сурет. Инсулиноманың топикалық диагностикасында тері мен бауыр арқ ылы алынғ ан портография кө мегімен селективті жиналғ ан венозды қ аннан инсулин дең гейін анық тау

а — қ ан сынамасын селективті жолмен портальды жү йеде жинаудың нү ктемен белгіленген сызбасы;

б — сә йкес нү ктелердегі инсулин дең гейі;

в — инсулиноманың орналасуы мү мкін локализациясы- ұ йқ ыбездің бас бө лігі аймағ ындағ ы ілмек тә різді аралшық та.

 

Ұ Б бен АІЖ эндокринді ісіктерінің басым кө пшілігінде (инсулиномадан басқ а) соматостатинді рецепторлар орналасады, осығ ан орай соматостатинді рецепторлардың сцинтиграфия ә дісі ісіктерді диагностикалауда кең інен қ олданылады. Осы мақ сатта радиобелсенді белгі (индий-111) ретінде ұ зақ ә серлі соматостатин туындысы октреотид енгізіледі. Радиофармпрепарат соматостатин рецепторлары бар ісіктерде жиналады, сондық тан бұ л ә діс біріншілік ісіктерді жә не олардың метастаздарын топикалық анық тауда, операцияның радикалдылығ ын бағ алауда, эндокринді жә не эндокринді емес ісіктердің салысырмалы диагностикасында кең інен қ олданылады (9.2 сурет).

9.2 сурет. Индий-111-мен белгіленген октеротид кө мегімен соматостатин рецепторларының сцинтиграммасы. Сцинтиграммада (алдынан қ арағ анда) біріншілік ісік пен оның метастаздарының локализациясына сә йкес рецептор-позитивті тү зіліс анық талады (Б —бауыр, К —кө кбауыр, І — панкреатодуоденальды аймақ та локализацияланғ ан біріншілік ісік)

 







Дата добавления: 2014-11-12; просмотров: 1328. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Кардиналистский и ординалистский подходы Кардиналистский (количественный подход) к анализу полезности основан на представлении о возможности измерения различных благ в условных единицах полезности...

Обзор компонентов Multisim Компоненты – это основа любой схемы, это все элементы, из которых она состоит. Multisim оперирует с двумя категориями...

Композиция из абстрактных геометрических фигур Данная композиция состоит из линий, штриховки, абстрактных геометрических форм...

Важнейшие способы обработки и анализа рядов динамики Не во всех случаях эмпирические данные рядов динамики позволяют определить тенденцию изменения явления во времени...

Этические проблемы проведения экспериментов на человеке и животных В настоящее время четко определены новые подходы и требования к биомедицинским исследованиям...

Классификация потерь населения в очагах поражения в военное время Ядерное, химическое и бактериологическое (биологическое) оружие является оружием массового поражения...

Факторы, влияющие на степень электролитической диссоциации Степень диссоциации зависит от природы электролита и растворителя, концентрации раствора, температуры, присутствия одноименного иона и других факторов...

Роль органов чувств в ориентировке слепых Процесс ориентации протекает на основе совместной, интегративной деятельности сохранных анализаторов, каждый из которых при определенных объективных условиях может выступать как ведущий...

Лечебно-охранительный режим, его элементы и значение.   Терапевтическое воздействие на пациента подразумевает не только использование всех видов лечения, но и применение лечебно-охранительного режима – соблюдение условий поведения, способствующих выздоровлению...

Тема: Кинематика поступательного и вращательного движения. 1. Твердое тело начинает вращаться вокруг оси Z с угловой скоростью, проекция которой изменяется со временем 1. Твердое тело начинает вращаться вокруг оси Z с угловой скоростью...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.012 сек.) русская версия | украинская версия