Заканамернасці развіцця бібліяграфічнай дзейнасці (бібліяграфіі).

Бібліяграфія – гэта сацыяльны інстытут, у якім спецыфічна праяўляюцца законы і заканамернасці рознага ўзроўню. На яе аказваюць уплыў:

– агульныя законы і заканамернасці грамадскага развіцця;

– законы і заканамернасці развіцця навук, перш за ўсё, сумежных;

– заканамернасці фарміравання патрэб асобы і грамадства ў інфармацыі і ведах;

– заканамернасці развіцця самой бібліяграфічнай дзейнасці (бібліяграфіі).

Заканамернасці развіцця самой бібліяграфічнай дзейнасці (бібліяграфіі) праяўляюцца ў часе як устойлівые сувязі паміж асобнымі з'явамі практыкі. Да іх адносяцца:

1. Адпаведнасць бібліяграфіі (бібліяграфічнай дзейнасці) эканамічным і сацыяльна-культурным умовам грамадства. Гэта праяўляецца праз выбар прыярытэтных кірункаў развіцця, якія не бываюць выпадковымі. Бібліяграфія выконвае задачы, якія ставяцца грамадствам на пэўным этапе яго развіцця (папулярызацыя ведаў, дапамога навукава-тэхнічнаму прагрэсу і інш.) і ўключаецца як сфера дзейнасці ў сістэму эканамічных адносін.

2. Бібліяграфія не губляе нічога каштоўнага, дасягнутага за час свайго развіцця, не адмаўляецца ад новага, якое можа пашырыць яе магчымасці. На працягу ўсяго перыяду развіцця інфармацыйных камунікацый (вусная мова, пісьменства, кнігадрукаванне, тэле-, радыёвяшчанне, камп'ютэрныя тэхналогіі) захавалася сутнаснасць бібліяграфіі, асноўныя кірункі і фармы развіцця і, разам з тым, адбывалася іх удасканаленне і пашырэнне. Так, бібліяграфічны запіс захаваў на працягу стагоддзяў сваю сутнасць і асноўнае прызначэнне, а прадстаўленне яго на электронных носьбітах значна пашырыла магчымасці структурыравання і пошуку інфармацыі.

3. Адпаведнасць бібліяграфіі ўзроўню інфармацыйных тэхналогій і магчымасцей іх аптымальнага выкарыстання ў грамадстве. Бібліяграфія пачынала развівацца са з'яўленнем дакумента як крыніцы фіксаванай інфармацыі. Ускладненне яе адбывалася ў залежнасці ад фактараў грамадскага, тэхналагічнага развіцця краін. З развіццём кнігадрукавання сталі стварацца друкаваныя формы бібліяграфічных рэсурсаў, са з'яўленнем аўдыё-, відэадакументаў, кампакт-дыскаў, CD-ROM і т.д. – адпаведныя бібліяграфічныя крыніцы.

4. Змена асобных кірункаў развіцця і прыярытэтнасці асобных участкаў дзейнасці ў розныя гістарычныя перыяды. Напрыклад, рэкамендацыйная бібліяграфія ў краінах былога СССР займала прыярытэтныя пазіцыі з 20-х гадоў XX ст. і страціла іх да канца ХХ стагоддзя.

5. Асноўнае прызначэнне бібліяграфіі рэалізуецца праз вырашэнне дзвюх задач: 1) максімальна поўнае адлюстраванне ўсіх дакументных рэсурсаў; 2) дыферэнцыраванае адлюстраванне дакументаў з улікам патрэбнасцей розных катэгорый карыстальнікаў.

6. Наяўнасць глыбокіх сістэмных сувязей з грамадскімі інстытутамі сістэмы дакументных камунікацый. Гэта абумоўлена блізкасцю рашаемых задач і здяйсняемых тэхналагічных працэсаў, перасячэннем праблематыкі навуковых даследаванняў і інш.

7. Функцыянаванне бібліяграфіі звязана з фарміраваннем сістэмы бібліяграфічных ведаў на аснове пераўтварэння любых ведаў спецыфічнымі для бібліяграфіі метадамі.

Вывады

Бібліяграфічная дзейнасць – разнавіднасць грамадскай дзейнасці, скіраванай на ўпарадкаванне існуючай ў грамадстве інфармацыі спецыфічнымі сродкамі і даследаванне гэтага працэса. Паняцці «бібліяграфія» і «бібліяграфічная дзейнасць» супадаюць толькі на самым высокім узроўні абагульнення. Бібліяграфічная дзейнасць – складаная сістэма ў якую ўключаюцца дзве асноўныя часткі: бібліяграфічная практычная дзейнасць і бібліяграфічная пазнавальная дзейнасць. Асаблівасці яе развіцця канкрэтна-гістарычна абумоўлены.

Ключавыя паняцці:бібліяграфічная дзейнасць, бібліяграфічная практыка, вучэбна-пазнальная бібліяграфічная дзейнасць, навукова-пазнавальная, бібліяграфічная дзейнасць, прынцыпы бібліяграфічнай дзейнасці, заканамернасці бібліяграфічнай дзейнасці.

 

ЛІТАРАТУРА:

Коршунов, О.П. Библиографоведение: Общий курс: Учебник. – М., 1990. – С. 65–73; М., 2001. – С.**.

Вохрышева, М.Г. Библиографеская деятельность: структура и эффективность / М.Г.Вохрышева. – М., 1989. – С.114–126.

Фокеев, В.А. Библиография: теоретико-методологические основания: учеб. пособие. – СПб., 2006. – С.220–240.

Лекцыя 6. БІБЛІЯГРАФІЧНАЯ ПРАКТЫЧНАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ: ПАНЯЦЦЕ І СТРУКТУРА

Мэта лекцыі – паказаць спецыфіку бібліяграфічнай практычнай дзейнасці як асноўнай часткі бібліяграфічнай дзейнасці, вызначыць знешні і ўнутраны ўзроўні яе структурызацыі.