Internet адрестері. Сайттар мен беттер. Гиперсілтемелер.
Вопрос 14 15 6.6/ 6.6 Баллы
Вопрос 4 15 6.6 Баллы
опрос 5 15 6.8/ 6.8 Баллы Internet адрестері. Сайттар мен беттер. Гиперсілтемелер. Интернет – миллиондаған компьютерлерді желілердің өте үлкен желісіне біріктіретін әлемдегі ең үлкен және белгілі жел. Интернет сөзі халықаралық желі деген сөзді білдіреді (INTERnational NETwork). Интернет –бүкіл әлемнің компьютерлер серверлерінің жиынтығы. Бұл желі ақпаратты сақтайтын серверлер және басқа компьютерлерден ақпарат алуға болатындықтан клиент –сервер болып табылады. Интернет миллиондаған тұтынушылар мен серверлерден тұрады, ал ақпарат көлемін бағалауға мүмкін емес. Интернеттің жұмысына жауап беретін нақты адам жоқ. Интернетте президент жоқ. Сондай-ақ басты әкімшілік жоқ. Алайда өз қалауымен Интернет Қоғамдастығын құрайтындар бар (Internet Society, ISOC). ISOC компьютерлер ақпарат алмаса алатындай ережелердің болуына кепілдік береді. Интернет түрлі элементтердің жиынтығы болып табылады, ал Бүкіләлемдік тор – Интернеттің тек бір бөлігі ғана. Интернет сізге қажет ақпаратты желіге біріккен миллиондаған компьютерлерден алуға мүмкіндік беретін бірқатар құралдар ұсынады. Бұл құралдар қарапайым немесе жеткілікті күрделі бола алады, соның ішінде:Бүкіләмдік Тор: әдетте WWW (World Wide Web атауынан).Түрлі желілер мен іздеу құралдарының адрестері көп, оларды URL адрестер (Uniform Resource Locator - ықшамдалған ресурстар көрсеткіші) деп атайды. Мұндай адрес желідегі әрбір құжатқа меншіктеледі. URL адреске мысалдар: http://WWW.internet.ru (internet журналы);http://WWW.intellicast.com/weather/intl (дүние жүзіндегі ауа райы);http://WWW.Microsoft com/games (Microsoft компаниясының ойындары); http://- Веб-ке ену кілттік сөзі, одан кейін торап серверінің адресі, домен аттары каталогтар мен ішкі каталогтардың жазылуы, ең соңында файл аты жазылуы мүмкін.DNS-адрес (Domain Name System) – Аттардың домендік жүйесі, домендік аттарды санмен жазылатын IP-адреске түрлендіреді. Осындай түрлену ісін атқаратын компьютерлер DNS-серверлер деп аталады немесе URL (Universal Resourse Locator). DNS-адресі жеке информациялық блоктарда нүктемен көрсетіледі. DNS-адресін бергеннен соң, компьютер DNS-серверге сұраныс жасайды, ол IP-адресті жеткізеді, ол былай жазылады:DNS жүйесі жасалғанға дейін домендік аттарды ІР – адреске ауыстыруға қажетті ақпарат Host файлында сақталады. Желіге қосылған әрбір компьютердің нүктелерімен бөлінген 4 ондық саннан тұратын-әрқайсысы 0-ден 255-ке дейінгі аралықта-жеке физикалық адресі(IP -адрес)болады.Желідегі компьютерлер бір-бірін осы сандар көмегімен тауып алады.Мысалы: 194.84.93.29 немесе 128.29.15.124, желіге тұрақты қосылған компьютер осындай бекітілген адрес алады.Ал,желіге телефон арқылы уақытша ғана қосылатын компьютер сол сеансқа арналған уақытша IP-адрес деп аталады.Сайт-бір адамның меншігінде өзіндік URL адресі бар World Wide Web парақтарының жиыны,ол белгілі бір жүйелік серверде болатын,HTML тілінде жазылған,бір-бірімен байланысқан мәтіндік құжаттардың файл түрінде бейнеленуін көрсетеді.WEB сайт-бір тақырып бойынша біріктірілген және гиперсілтемелер бойынша байланыстырылған WEB беттер жиынтығы. WEB-сайт аты мен адресі жазылған бума түрінде серверде орналастырылып қойылады.WEB сайттар HTML атты программалау тілі арқылы құрылады. (Hyper Text Markup Language). WEB парақтарды сіздер арнайы программалау арқылы көре аласыздар. Оның аты WEB браузер деп аталады(Web browser).. Ең кеңінен тараған веб-браузерлер: Internet Explorer (Microsoft.com), Netscape Navigator (Netscape.com), Opera (Opera.com), Mozilla (Mozilla.org), AOL (aol.com).Бүкіл әлемдік тордың мүмкіндіктері өте көп және өте қолайлы.Сілтемелер көмегі арқылы сайттарға оңай шолу жасауға болады. Кейбір жағдайда Web сайтта адасып қалуға да болады.Ол қандай жағдайда? Егер сіз ақпараттарды өз ретімен дұрыс пайдаланбасаңыз. Сіз оңай болу үшін сайттың ұйымдасу құрылымын жақсы білгеніңіз жөн.Web сайттар әдетте 3 түрлі жағдайда ұйымдастырылады: 1)сызықты Web сайт; 2)ағаш тәрізді құрылымды Web сайт; 3)жүйесіз Web сайт (ретсіз). Сызықты Web сайт – кітап бойынша әдетте 1-ші парақтан 2-ші парағын ашу т.с.с. ашу арқылы құрылады. Сіз 1-ші парағын 1) (үй парағын) ашу арқылы бастайсыз да 2-ші параққа көшесіз, одан кейін 3-ші параққа т.с.с кетеді. Ағаш тіріздес құрылымды Web сайты – бұл ағаштың гендік таралымы тәріздес болып келген әр түрлі опциясы бар және сайттағы ақпараттарды көретін құрылымы бар ұйымдастырылуды айтады. Сіз 1-ші парақтан бастайсыз, ал одан әрі бірнеше парақтың біреуін ғана таңдайсыз.2.3 схемада көрсетілген. Жүйесіз Web сайт – практика жүзінде ұйымдастырылымы жоқ сайт. Ол ақпаратты массивтен тұрады. Ол әр түрлі жүйесіз сілтемелермен біріккен. Сіз әр түрлі парақтарға барып одан қайту жолы өте қйынға соғатын сайттың түрі болып есептеледі.World Wide Web ортасының ерекшелігі – оның бір құжаттан сонымен тақырыбы байланысты екінші құжатқа адресін көрсетпей-ақ көшу мүмкіндігінің болуы.Құжаттар байланысы гипермәтіндік сілтемелер (немесе гиперсілтемелер) бойынша жүзеге асырылады. Гиперсілтеме — басқа файлдың адресімен байланысқан осы құжаттың белгіленген фрагменті (мәтін немесе иллюстрация). Гиперсілтемелер құрылымы WWW ішіндегі бір тақырыпқа байланысты парақтарды ешбір адрес-ті пайдаланбай-ақ, аралауға мүмкіндік береді. Гиперсілтеме-Web беттер ішіндегі қозғалысты қамтамасыз етеді. 34. Жергілікті (LAN) желілер классификациясы. Жергілікті желі (ағылш. Local Area Network, LAN) — салыстырмалы түрде шектеулі кеңістіктің (мысалы ғимараттың) шегінде компьютерлер, басып шығарғыштар мен басқа да құрылғылар тобын біріктіретін коммуникациялық желі. Жергілікті желі бір біріне қосылған құрылғылардың өзара әрекеттесуіне мүмкіндік береді. Мұндай желіге 10-20 шамасында компьютерлер біріктіріледі (ара қашықтықтары 10 км-ға дейін). Жергілікті желі әрбір тұтынушыға бір-бірімен өте жылдам қатынасуға мүмкіндік береді. Оның мынадай ерекшелігі бар: құжаттарды бірге пайдалану; компьютер дискісіндегі орынды тиімді пайдаланып өз жұмыс нәтижелерін серверде сақтау және архивтеу; қымбат тұратын қорларды (принтер, қатты диск) және ортақ пайдалануға болатын көлемді қолданбалы программаларды бірігіп пайдалану. Бір жергілікті желіде бірнеше ерекшеленген (выделенный) сервер болуы мүмкін. Оларда мәліметтерді таралған түрде өңдеу (распреде-ленная обработка) жүзеге асырылады. Атқара-тын қызметіне қарай серверлердің бірнеше типтері болады:Файлдық сервер; Баспа сервері; Қолданбалы программалар сервері;Мәліметтер базасы сервері; Коммуникациялық сервер. Желі – мәліметтерді компьютерлер арасында жеткізу құралдарымен біріктірілген компьютерлердің жиынтығы. Есептеу желісі – бір-бірімен байланысқан желі элементтері арасында мәліметтер жеткізуге арналған программалық және аппараттық құрауыштардың күрделі жүйесі. Аппараттық жабдықтар ішінде әртүрлі типті және класты компьютерлермен қатынастық жабдықтарды атауға болады. Программалық құрауыш операциялық жүйе мен желілік қолданбалардан тұрады. Желінің тиімді жұмыс істеуі үшін ОЖ-дің арнайы түрлері – желілік ОЖ қолданылады. Желілік ОЖ – есептеу желісін бір орталықтан басқаруға арналған программалар кешені (Windows NT, Novell NetWare, т.б.). Желілік қолданбалар– желілік ОЖ-нің мүмкіндіктерін кеңейтетін қолданбалы программалық кешендер (пошталық программалар, желілік мәліметтер қорлары, т.с.с.). Желіге қосылатын барлық құрылғыларды үш функционалдық топқа бөледі, олар: жұмыс станциялары; желі серверлері; - қатынастық тораптар. Жұмыс станциясы (ЖС) (workstation) – желіге қосылған дербес компьютер және ол арқылы пайдаланушы өз жұмысын атқарады және желінің ресурстарына қатынауды жүзеге асырады. Ол өзіндік операциялық жүйемен жабдықталған (MS DOS, Windows және т. б.) және пайдаланушыға қолданбалы есептерді шығаруда барлық қажет құралдармен қамтамассыз етілген. Жұмыс станцияларының үш типін ерекшелеуге болады, олар – жергілікті дискілі жұмыс станциясы, дискісіз жұмыс станциясы, қашықтағы жұмыс станциясы. Жергілікті дискілі жұмыс станциясында ОЖ осы дискіден, ал дискісіз жұмыс станциясында ОЖ файлдық серверден жүктеледі. Қашықтағы жұмыс станциясы – желіге телеқатынастық байланыс арнасы (мысалы, телефон желісі) арқылы қосылған станция.Сервер (server)– желіге қосылған және оның пайдаланушыларына белгілі қызмет көрсетуді қамтамассыз ететін компьютер. Серверлер желіні пайдаланушылардың қажеттілігінен туындайтын мәліметтерді сақтауды, мәліметтер қорына сұраныстарды өңдеуді, жойылған тапсырмаларды өңдеуді, тапсырмаларды басып шығаруды және басқа да іс-әрекеттерді жүзеге асырады. Сервер – желі ресурстарының қайнар көзі. Атқаратын функцияларына байланысты серверлердің келесі типтерін анықтайды. 35. Аймақтық-таратылған (WAN) желілер. Аймақтық-таратылған желілер жергілікті желілер жасай алатын барлық жұмыстарды өте қашықта орналасқан бір компания компьютерлері арасындла атқара алады.Әдетте ол үшін модем немесе жоғары жылдамдықты цифрлы желі арналарын ортақ пайдалануға арналған кешендік қызмет көрсете алатын байланыстық телефон арналары қолданылады.Мұнда ISDN арналары графикалық бейнелер жазылған үлкен скөлемді файлдары тасымалдау үшін жиі қолданылады.Модем немесе алыста орналасқан сервер көмегімен жүзеге асатын аймақтықтармақталған желілер функциясын жергілікті желілер құрамына енгізе отырып,сыртқы коммуникация технологияларының төмендегідей мүмкіндіктерін пайдалануға болады: - электрондық пошта рақылы мәліметтерді қабылдау және жөнелту; - Интернетпен байланысу 36.Программалау тілдері жәнек оның классификациясы. Программалау технологиялары Программалау процесін жақсартатын және кең қолданылатын әдістердің бірі – құрылымдық программалау. Құрылымдық программалаудың 3 бөлігі (құраушысы) бар: 1. Модульдік программалау 2. Құрылымдық кодтау 3. Жоғарыдан төменге қарай жобалау Модульдік программалау дегеніміз – программаны логикалық бөліктерге бөлу процесі. Программа бірнеше модульдерге бөлінеді және мына 2 мақсат орындалуы тиіс: 1) модулдің дұрыс болуы және оның контекстерден тәуелсіз болуы қажет; 2) модулдің ішкі жұмыстарын білмей тұра әр түрлі модулдерден программа құру мүмкіндігінің болуы қажет. Мысал ретінде стандарт математикалық функциялардың есептелу программасын қарастыруға болады. Программист sin(x) функциясын программаның кез-келген жерінде қолдана алады және оған функцияның есептелуіне қай әдістің қолданып тұрғанын білудің қажеттілігі жоқ. Модуль өлшемі 60 жолдан аспауы керек және модульдер өзара тәуелсіз болуы керек. Байланысқан элементтерді бір модульге, байланыспаған элементтерді әр түрлі модульге жинау керек. Модульдерді қолдана отырып программа күрделілігін төмендетуге болады. Pascal тілінде модуль процедуралар мен функциялардың көмегімен құрылады, Cи тілінде функциялардың көмегімен құрылады. Құрылымдық кодтау деп программада басқарушы конструкциялардың–шартты операторлардың, циклдің (параметрлі, цикл-әзір, цикл-дейін) қолданылуын айтады. Шартсыз көшу операторы программада сирек қолданылуы керек немесе шартты оператордың, циклдің көмегімен өзгертілуі керек. Программаны жоғарыдан төмен қарай жобалаудың өз иерархиялық құрылымы бар және қысқа есеп қойылымынан басталады. Одан кейін есеп бірнеше ұсақ ішкі есептерге бөлінеді. Ішкі есептердің өзі де ішкі есептерге бөлінуі мүмкін. Әр қадамда ішкі есептің орындайтын негізгі функциялары анықталуы керек. Бөлу процесі әр ішкі есеп қарапайым болғанға дейін, яғни әр ішкі есепке бір модуль сәйкес келгенше созылады. Объекті-бағытталған программалау Объекті-бағытталған программалау тілдерінің негізгі концепциясы– құрылатын қосымша өзара байланысқан негізгі объектілерден тұрады. Объекті-бағытталған технологияда қолданушы үш базалық элементпен: объектілер, хабар және класстармен жұмыс істейді. Объектілер дегеніміз бірнеше рет қолданылатын программалық модулдерден, яғни байланысқан мәліметтер мен процедуралардан тұрады. Объект құрылымы екі бөліктен тұрады: айнымалылар және әдістер. Әдістер объект функциясының алгоритмін анықтайтын процедуралар мен функциялар жиынынан тұрады. Объектілі айнымалылар жәй мәліметтерден (сан, массив, текст) және күрделі құрылымды информациялардан (график, дыбыс т.б.) тұрады. Объектілердің өзара байланысуына хабарлар қолданылады және үш бөлімнен тұрады: объект идентификаторы, ағымдағы объектіде қолданылатын әдіс аттары және таңдалған әдіс режимін қалпына келтіретін қосымша информациялар. Күрделі программалар бірнеше біртипті объектілерді қолдануы мүмкін. Бұл жағдайда әр объект үшін әдістер мен айнымалылар туралы информацияны жазу тиімсіз. Бұл мақсатқа объектілер класы деген түсінік енгізілген. Класс дегеніміз біртипті объектілерге арналған шаблон және объектілі айнымалылар типтері мен әдістерін анықтайтын информациялардан тұрады. Объекті-бағытталған технологияға негізделген программалау тілдері: SmallTalk/v, Object Pascal, ACT++, C++, Simula, Actor, Classic–Aga және т.б. Объекті-бағытталған программалаудың негізгі үш принципі бар: инкапсуляция, тұқымқуалау, полиморфизм. Логикалық программалау Логикалық программалау тілдері PROLOG және LISP жасанды интеллект проблемаларының есептерін шешуге арналған. LISP тілін 50-інші жылы Д.Макартни символдық информацияларды өңдеуге арнап құрды. LISP тілінің мәліменттерінің негізгі құрылымы тізімдер, тізімнің элементтері атомдар. Lisp тілінің бір ерекшелігі динамикалық жаңа объектілерді құру мүмкіндігі, объект есебінде программаның өзі де қатыса алады. LISP тілі және оның модификациялары символды өңдеуге арналған бағытталған программалық бөлімді құруға кең қолданады және қазіргі кезде көптеген тиімді компиляторлары бар. 70-жылдары Lisp тілінің негізінде құрылған Prolog тілі логикалық программалау тілі болып табылады. Prolog программасының негізгі элементі атом болып табылады және жеке объектілер арасындағы қарапайым қатынастарды көрсетеді, басқа программалау тілдеріне қарағанда атом түсінігінің мағыналық мәні басқа. Тіл тек сипаттамадан тұрады және инструкциялары жоқ, яғни процедуралы емес. Әр Prolog программа сөйлемдер жиынынан тұрады, яғни жәй тұжырымдар немесе импликациялар. Prolog тілінің базасында эксперттік жүйелер, білімді көрсететін жүйелер, білім базасы және жаратылыс тілдерін өңдейтін жүйелер құрылады. Prolog тілінің негізіне математикалық логика элементтері қолданылады. Программа объектілер арасындағы қатынас терминдері арқылы сипатталады. Логикалық программалау тілдерінің жетістігі параллель программалау принципі қолданылады. Prolog тілінің көптеген танымал модификациялары бар, оның ішінде ең көп тарағаны – Borland фирмасының Turbo Prolog программалау жүйесі. Жасанды интеллект проблемасына арналған жаңа логикалық және функционалды программалау тілдері құрылуда, мысалы, DURAL, VALID тілдері. Программалу тілдері және негізгі классификациясы Қазіргі кезде 3500-ден жоғары әр түрлі программалау тілдері бар және осылардың ішінен шектелген саны ғана программалық бөлімді құруға жаппай қолданылады. Программалау тілдерінің саны көп болуына байланысты олардың біршене классификациясы бар. Оның ішінде негізгі 2 түрге: фукционалдық мәніне (қызметі) және қолданылатын программалау технологиясына байланысты бөлінеді. Программалау тілдері фукнционалдық мәніне байланысты 4 үлкен классқа бөлінеді: 1) программалауға үйретуші; 2) жалпы мәнді; 3) проблемалық-бағытталған; 4) параллель программалаушы. Қазіргі жоғары деңгейлі тілдерді осы классикацияға сәйкес қарастырамыз. Программалауға үйретуші тілдер қатарына жататын жоғарғы деңгейлі тілдердің негізгілері Logo, Basic және Pascal. Logo тілі 60-шы жылдардың аяғында С.Пейперттің басшылығымен құрылды және ЭЕМ жаңа қолданушыларға, балаларға программалаудың негізін үйретуге бағытталған. Үйретуге арналған жоғары деңгейлі тілдердің ішіндегі кең тарағаны 1965 жылы Д.Кемени мен Т.Курц құрған Basic тілі. Дербес компьютерлерге бірінші қолданылған жоғарғы деңгейлі тіл және операциялық ортасы – Basic тілі. 60-жылдардың ортасынан бастап мамандар арасында құрылымдық программалау мәселесі көтеріле бастады. 1971 жылы Н.Вирт құрылымдық технологияға үйретуші Pascal тілін құрды. Жалпы мәнді жоғары деңгейлі тілдер қатарына әр түрлі класс есептерін тиімді программалауға бағытталған тілдер жатады. Бұл классқа жататын тілдердің негізгілері C, Modula, Ada тілдері. Бұл тілдердің негізі 1966 жылы құрылған, ғылыми, пәндік облыстағы есептерді программалауға мүмкіндік беретін PL/1 тілі. PL/1 тілі ЖС ЭЕМ сериялы модельдерде кеңінен қолданылды. Си тілін 1972 жылы Д.Ритчи құрды және Unix операциялық жүйесі осы тілде жазылды. Си тілі ассемблер тілінің де және жоғары деңгейлі тілдің де мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін болғандықтан орта деңгейлі тіл деп атайды. Pascal тілінің идеологиясын тарату мақсатымен Н.Вирт 1980 жылы Modula–2 тілін құрды. Бұл программалау тілінің негізі – программа бір-біріне тәуелсіз модульдерден тұрады. 1978 жылы қазіргі АҚШ-та әскери қаруды басқаруға қолданылатын қосымшаларды программалуға арналған Ada тілі құрылды. Ada тілі құрылымды программалау тілі болып табылады және параллель программалау мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді. Проблемалық–бағытталған жоғары деңгейлі тілдер деп нақты пәндік облыс есептерінің мәселесін түгел қамтитын тілдерді атаймыз. Бұл классқа жататын бірінші жоғары деңгейлі тіл – Fortran тілі. Fortran-I тілін 1956 жылы IBM фирмасы құрды және ғылыми-техникалық есептерді шешуге арналған. Жасанды интеллект символдық информацияларын және тізімдерін өңдеуге арналған есептерді программалауға Lisp, Prolog тілдері қолданылады. Lisp тілін 50-жылдары Д.Макартни құрды. 70-жылдары Lisp тілінің негізінде құрылған Prolog тілі логикалық программалау тілі болып табылады және 5 буынның ЭЕМ жапон проектісінде негізгі тіл болып таңдалған. Әр Prolog программа жәй тұжырымдар немесе импликациялардан тұратын сөйлемдерден тұрады, инструкция қолданылмайды. Дәстүрлі неймандық архитектурадан ЭЕМ дәстүрлі емес параллель архитектуралы есептеу машиналарына көшуіне байланысты параллель алгоритмдерді сипаттаушы инстументальды құрылғылар пайда бола бастады. Параллель программалау тілдерінің негізі – параллель есептеулерді программалау процесін ықшамдау, параллель архитектуралы есептеу машиналарына арналған параллель программалық жүйелердің тиімдісін алу. Параллель программалауды жабдықтаудың қиындығы тиімді параллель жөндеушілерді құру. Қазіргі кезде қолданылып жүрген интерактивті параллель жөндеушілер IPSC (Intel фирмасының дербес компьютерлеріне арналған) және PDBX (мультипроцессорлы ЭЕМ арналған). Жиі қолданылатын векторлы матрицалық есептерге параллель программалар кітапханасы құрылған, BLAS- сызықтық алгебра программаларының кітапханасы, NAG – сандық алгоритмдер кітапханасы. Бұл есептерге белгілі матрицалы параллельдеушілер ProSolvar (Intel фирмасы) және жалпы мәнді параллельдеуші Parafrace (Д.Кук құрған) қолданылады.
37.Жасанды интеллект негізі. Қазіргі кезде программистердің жұмыс істеу саласының ережесі интеллектуалдық жүктеудің көп бөлігін компьютерлер орындаған да жоғары болады.Бұл максималды прогреске қол жеткізу үшін санды интеллект әдісі қолданылады.Мында көп типтер бір типтер және қайта қайта жасала алады.Операцияларды ғана орындайды онымен қатар үйренеді.оған қоса толық қанағат жасанды интеллекті құру адамзат дамуының жаңа деңгейін алады.Интеллект терминнің өзі латыншаның infellectus–ілім ойлау адамзаттың ойлау мүмкіндіктері.ЖИ өзінің пайда болуы және дамуы мен есептеуіш машиналарға тәуелді, әдетте бір бағытты информатика және есептеуіш техника аймағына жатқызады. Жасанды интеллект (ЖИ, ағылш. Artificialintelligence, AI) —интеллектуалды компьютерлікбағдарламалар мен машиналар жасау технологиясы әрі ғылым."Жасанды интеллект" сөзін алғаш рет 1956 жылы Дартмут университетінде өткен конференциясының преамбуласында Джон Маккарти қолданған. Маккартиге сәйкес "жасанды интеллектіні" зерттеушілер нақты проблеманы шешу үшін адамдарда байқалмайтын интеллектіні зерттеуіне болады.Компьютер (ағылш. computer — «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып табылады.Негізгі принциптері: Өзінің алдына қойылған тапсырманы орындау үшін компьютер механикалық бөліктердің орын ауыстырылуын, электрондардың, фотондардың, кванттық бөлшектердің ағынын немесе басқа да жақсы зерттелген физикалық құбылыс әсерлерін қолданады. Көбімізге компьютерлердің ең көп таралған түрі — дербес компьютер жақсы таныс.Компьютер архитектурасы алға қойылған мәселені, зерттеліп отырған физикалық құбылысты максималды айқын көрсетіп, модельдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, электрондық ағындар бөгеттер салу кезіндегі су ағынының үлгісі ретінде қолданылуы мүмкін. Осылай құрастырылған аналогтық компьютерлер ХХ ғасырдың 60-жылдары көп болғанымен, қазір сирек кездеседі.Қазіргі заманғы компьютерлердің басым бөлігінде алға қойылған мәселе әуелі математикалық терминдерде сипатталады, бұл кезде барлық қажетті ақпарат екілік жүйеде (бір және ноль ретінде) көрсетіледі, содан кейін оны өңдеу үшін қарапайым логика алгебрасы қолданылады. Іс жүзінде барлық математикалық есептерді бульдік операциялар жиынына айналдыруға болатындықтан, жылдам жұмыс жасайтын электронды компьютерді математикалық есептердің, сонымен қатар, ақпаратты басқару есептерінің көпшілігін шешу үшін қолдануға болад
38.Алгориттмнің түрі,қасиеттері,құрылымы. Алгоритм-берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегіне келтіру.Кез-келген есепті қарапайымамалдарды тізбектей орындау арқылы шығаруға болады. Алгоритмді ЭМД-де орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.Сонымен, алгоритм оны атқарушы ЭМГ-е жұмыс тәртібін түсіндіретін ережелер мен нұсқаулар тізбегінен тұрады.Алгоритм сөзі 9 ғ. Орта Азияның ұлы ғалымы, математигі Әл-Хорезми атынан шыққан.Латынша жазылуы algoritmi. Қалыптасқан.Алгоритм инфрматииканың іргелі ұғымдарының бірі. Квадрат теңдеудің түбірін табу ережесі, үшбұрыштың ауданын есптеу жолдарыы алгоритмдердің мысалдар болып табылады.Алгоритмдеу- есепті шығару алгоритмін құрастыру процесі мұның нәтижесінде мәліметтерді өңдеу процесінің кезеңдері айқындалады да, кезеңдер мазмұны формальды (жасанды) түрде жазылып, солардың орындалу реттілігі анықталады. Алгоритм ұғымының мәнін ашатын негізгі қасиеттерінен немесе оған қойылатын талаптардан қысқаша мағлұматтар келтірейік. ЭМД-де орындалуға тиіс алгоритмдерге мынадай талаптар қойылады:Ол анық әрі дәл өрнектелуі тиіс – детерминділік(анықтыылық, бір мәнділік) қасиеті, яғни алгоритмді басқаша түсінуге жол бермей, тек қана көрсетілген әрекеттерді айқын түрде орындауға арналған нұсқаулар дәлдігі.Алгоритм шектелген уақытан соң нәтиже беруі тиіс – нәтижелілік қасиеті, мұнда белгілі бір әрекеттер саны атқарылған соң, процестің қажетті нәтижесін алып, оны аяқтау мүмкіндігінің болуы, немесе есептеу процесін ары қарай жалғастыруға болмайтындығы жайлы мәлімет алуымыз қажет;Бір тектес есептерге жалпы бір ғана алгоритм қолданылуы тиіс – жалпылылық қасиеті, ол алготирмнің осы сияқты көптеген басқа да есептерге қолданылуы мүмкіндігінің болуын көрсетеді;Алгоритмді кішкене бөліктерге бөлу мүмкіндігі болуы қажет – модульдік (дискреттілік, бөліктік) қасиет – есептеу процесін жекелеген қарапайым операцияларға бөлу мүмкіндігінің болуы, яғни күрделі есепті атқарылуына күдік келтіруге болмайтын шағын бөліктерге жіктеу орындалуы тиіс.Бірінші, алгоритм анық, әрі дәл өрнектелуі тиіс. Онда қандай қадамдар көрсетілсе, тек соны ғана орындау керек. Есеп шығару жолына керектің бәрі біржақты анықталуы және орындаушыға түсінікті, әрінақты болуы керек. Екіншіден яғни, алгоритм нәтижелі болуы керек.Әрекеттің шектелген санынан кейін белгілі бір уақыт ішінде қорытынды нәтиже алуымыз қажет. Әрбір алгоритм біршама бастапқы мәліметтердің болуын талап етеді және іздеген нәтижені алуға жеткізеді.Мысалы, сандарды қосу алгоритмі үшін бастапқы мәліметтерге қосылғыштар мәні жатады, ал нәтижесі қосынды болады. Үшіншіден алгоритмнің жалпылық қасиеті болады, яғни бастапқы мәліметтер мәнінің бір жиыны бір ғана нәтиже береді. Егер берілген мәліметтер өзгерсе, нәтиже де өзгереді.Басқаша айтқанда, бір алгоритм бір типтес есептердің әр түрлі алғашқы мәліметтері үшін ір түрлі нәтижелер берілуі тиіс.Мысалы, квадрат теңдеуді шешу алгоритмі кез келген a,b,c, мәндері үшін оның түбірін дұрыс табуы керек. Төртіншіден, алгоритмнің үздік-үздік модульдерге бөліну қасиеті болуы тиіс, яғни үлкен алгоритмді бірнеше кіші алгоритмдерге жіктеуге әрқашанда мүмкіншілік болуы керек. Сондықтан алгоритмді екі-үш бөлікке бөліп, оларды өзінше құра алатын дәрежеде жұмыс істелуі тиіс.
39.Сызықты,тармақталған,қайталау алгоритмдерді белгілеу. Сызықтық құрылымды алгоритм немесе қарапайым сызықтық алгоритм іс-әрекеттердің орындалу ретіне қарай тізбектеле орналасқан блоктардан тұрады. Амалдардың бұлай бірінен соң бірі реттеліп орындалу тәртібін табиғи атқарылу дейді.Мысалы, у= a+bbформуласы бойынша есептеу тіктөртбұрыш арқылы кескінделетін есептеу блогы (3 блок) арқылы өрнектеледі. Ал нәтижені қағазға басу үшін көпбұрышты құжат алу блогын (4-блок) пайдаланып, оның ішінде нәтиженің атауларын жазамыз.Жоғарыда көрсетілген у=a+b формуласымен есептеу үшін а және b– ның сандық мәндерін ЭМД-ге енгізіп (2 - блок), содан кейін қосу амалын орындап, ақырында у-ті қағазға басып шығарып, жұмысты тоқтатамыз. Тармақталған алгоритм.тұрмыста кездесетін алгоритмдер әр түрлі болып келеді. Олардың жиі кездесетін түріне алгоритмнің белгілі бір шарттың орындалуына не орындалмауына байланысты тармақталып бірнеше жолдарға бөлінуі жатады.Тармақталу алгоритмінің құрылымы қарапайым болып келеді.Мұнда арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Егер ол орындалса, онда алгоритм бір жолмен, ал орындалмаса екінші жолмен жүзеге асырылады, яғни есепті шығару жолы тармақталып екіге бөлініп кетеді. Тармақталу алгоритмдеріне шартты тексеру блогы міндетті түрде кіреді. Ол ромб түрінде кескінделіп, басқа блоктармен 1 кіру және 2 шығу сызықтары арқылы байланысады. Көбінесе тармақталу алгоритмдері екі түрде кездеседі, олар таңдау, аттап өту мүмкіндіктерін іске асыруға көмектеседі.Таңдау жолымен тармақталуда берілген шарт тексеріледі, егер ол шарт орындалса, (орындалу ақиқат болса), онда 2-амал жүзеге асырылып, содан кейін келесі 3-амалға көшеміз.Ал, егер шарт орындалмаса, яғни оның орындалу мүмкіндігі жалған болса, онда 1-амал атқарылып, содан кейін 3-амал атқарылады. Сонымен шарттың ақиқат немесе жалған болуына байланысты 1-аал немесе 2-амал орындалады.Аттап өту алгоритмінде шарт орындалса, 1-амалды аттап өтіп, бірден 2-амалды, содан кейін 3-амалды орындаймыз.Ал шарт жалған болса, онда 1-амал міндетті түрде орындалып, одан кейін 2-3 – амалдар жүзеге асырылады. Тармақталу кезеңінде шартты тексеру блогы орындалуы барысында алгоритмнің екі мүмкіндігінің тек біреуі ғана таңдапалынып жүзеге асырылады да, ал екінші таңдап алынбаған тармақ біріктіру нүктесіне дейін орындалмай қалады.Циклдық алгоритм.Математикада, экономикада көптеген есептерді шығару кезеңінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалының өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап, орындалатын есептеу процесінің белгілі бір бөліктерін цикл деп атайды.Осы бірнеше рет қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдық алгоритмдерге жатажы. Циклдік алгоритмдерді пайдалану оларды кейін программаларда цикл операторы түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді.Циклдер қайталану санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты екі топқа бөлінеді.Қайталану сандары алдын ала белгілі болып келетін циклдер тобы арифметикалық цикл болып есептеледі, ал орындалу саны белгісіз циклдер – қадамдық (итерациялық)цикл болып аталады.Практикада белгілі бір айнымалының сандық мәнініе байланысты орындалатын арифметикалық циклдер жиі кездеседі. Мұнда арифметикалық прогрессияға ұқсас болып келетін циклдер ең қарапайым арифметикалық цикл болып табылады.Оны басқару қайталану кезеңінде прогрессияның заңына сәйкес мәнімен байланысты болуы тиіс.Цикл орындалуы алдында оның айнымалы аргументі –параметрі алғашқы мәнге ие болуы керек, сонан кейін қайталану кезеңінде цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға) өзгере отырып, ол алдын ала берілген ең соңғы мәнге дейін жетуі қажет.Алгоритм схемасын салуды және программаны жазуды жеңілдету үшін цикл алгоритмдері ықшамдалған түрде модификатор немесе цикл басы блогын пайдалану арқылы жазылады.
40.Программалау тілдерінің қолдануылуы Ассамблер таңбалар (символдар)тілі бола отырып,белгілі бір дәрежеде машина тілінде программа жасаудағы кемшіліктерді жоюға мүмкіндік береді. Ассамблер тілінде программаның барлық элементтері таңбалармен берілетіндігі оның басты артықшылығы болып табылады.Басқаша айтқанда ассамблер тілінің машина командаларының цифрлық кодтарын әріптермен немесе әріп-цифрлармен таңбалауға және деректердің таңбалық аттарын пайдалануға мүмкіндік беретіндігі оның машина тілінен айырмашылығы болып табылады. Ассамблер тілінің командаларын машина тіліне аударғанда машина командасын білдіретін әрбір оператор осы команданың цифрлық кодтарымен алмастырылады. Командалардың таңбалық аттарын олардың екілік кодтарына түрлендіру жұмысы программа жасаушы адамды өте қиын әрі күрделі машақаты көп жұмыстан босататын және бұл жағдайда құтиылоуға болмайтын қателіктерден құтқаратын арнайы программа-ассамблерге жүктеледі. Ассамблер тілінде программалауда пайдаланылатын таңбалық аттар программаның семантикасын, ал команданың қысқартылып берілген атаулары оның негізгі функциясын білдіреді.Мысалы, ADD-қосу, SUB-азайту, PARAM-параметр т.с.с.Мұндай аттарды программа жасаушылар оңай есінде сақтайтын болады. Ассамблер тілінде программа жасау үшін машина тілінде программа жасағандағыдан көп күрделі құралдар қажет болады: сыртқы құрылғылармен жабдықталған дербес компьютер; процессордың түріне қарай резиденттік немесе жүйелік програ
|
