Макроэкономикалық саясат құралдарын анықтап, олардың экономикаға әсерін график түрінде талдаңыз.

Макроэкономикалық саясат — экономиканы тиісті деңгейде ұстау, оның тұрақты жұмыс атқаруын қамтамасыз ету мақсатымен мемлекеттің экономиканы реттеуге бағытталған іс-әрекеті. Макроэкономикалық саясаттың құралдары бұл жұмыспен қамтудың көрсеткішін, ұлттық өндірістің ұлттық көлемінің тұрақтылығын, бағаның тұрақты дәрежесін макроэкономикалық механизм арқылы қоғамның ұстап тұруын қамтамасыз ететін діңгегі. Фискалдық саясат – бұл мемлекеттің бюджеттік-салық саясаты. Фискалдық саясат – экономикаға әсер ету мақсаты мемлекеттік шығындар құрылымын мен салық салу облысын реттеу. Монетарлық саясаттың мақсаттары экономикалық өсудің жоғары қарқынын сақтайтын инфляцияның төменгі деңгейін қамтамасыз ету, отандық тауар өндірушілерге қолайлы бәсекелестік жағдайды және елдің төлем теңгерімінің тұрақтылығын қамтамасыз ету, банктік процентік ставкаларды төмендетуін ынталандыру арқылы банктердің экономиканың нақты секторына кредит беруінің одан әpi өcyi үшін жағдай жасау болмақ. Тариф саясаты және бәсекелестікті қорғау. Стратегияны табысты icкe асыру мақсатында қазіргі күні қолданыстағы тарифтерді жасанды ұстап тұрудан бас тартып, табиғи монополиялар саласына барлық қатысушыларына - субъектілердің өздері мен олардың қызмет көрсетуін тұтынушылар мүдделері теңдестіруге қол жеткізуге бaғытталғaн икемді тарифтік реттеу саясатына көшу. Ішкі экономикалық саясат тариф, квота, ішкі сауданы лицензиялау және айырбас бағамды басқару арқылы экспорт пен импорт реттелініп отырады, сәйкесіншеелдің ішкі өндірісіне әсер етеді. Бұл саясат әсіресе ашық экономикасы бар елдер үшін маңызды

Халықаралық саудадағы меркантилистік теорияны түсіндіріңіз.

Меркантилистер бірінші болып халықаралық сауданың жүйелі теориясын ұсынған болатын. Олар елдің байлығы олардағы алтын мен күміс санына тәуелді деп есептеген. Сыртқы сауданың меркантилистік мектебі мемлекеттің ұлттық позициясын жақсарту үшін келесілерді жасау керектігін айтқан: елдегі тауардың шығарылымы олардың келуінен көп болу керек; сыртқы сауданы реттеу арқылы экспорт көлемін арттырып, импорт көлемін азайту;шикізат шығарылымын қатаң түрде азайту немесе шеттеу немесе салықсыз шикізат импортына келісім беру; метрополиялардан басқа колониялардың басқа елдермен сауда жасауына тыйым жасау. Экономика мектебінің бастаушылары бірінші болып сыртқы сауда мен елдің ішкі экономикалық дамуының арасындағы тікелей байланысты көрсеткен болатын. Меркантилистер әлемге статистикалық көз қарасты ұстанған, сондықтан олардың көз қарасы бойынша әлем байлықтың шектелген көлеміне ие. Сол себепті бір елдің байлығы екіншісінің кедейленуі есебінен ұлғаюы мүмкін еді. Меркантилистердің көз қарасы бойынша экономикалық жүйе үш сектордан құралады: өндірістік сектор, ауыл шаруашылық сектор және шетелдік отарлар. Экономикалық жүйеде тиімді қызмет ететін маңызды топ болып саудагерлер, ал өндірістің негізгі факторы ретінде еңбек қарастырылған болатын.

Меркантилизм уақытына келетін сыртқысаудалық саясаттың мысалы ретінде Ұлыбританиялық империяның тарихын алуға болады. Осылайша 1565-1566 жж. Елизаветта ханым тақта отырған кезде тірі қойларды экспорттауға тыйым салу туралы заң қабылданған болатын. Бұл заңды бұзғаны үшін меншікті тәркілеп, бір жылға түрмеге қамауы және сол қолын шауып тастуы мүмкін еді. Егер заң бұзушы екінші рет ұсталған жағдайда оны өлім жазасына кескен. 1660-1685жж. II Карл кезінде де осыған ұқсас тері шығарылымына тыйым салатын заң қабылданған болатын, ол да осындай жазалау шараларын ұстанған болатын. 1651 және 1660 жылдары ағылшын навигациялық акті бойынша отарларда өндірілген барлық тауарлар метрополияға тек ағылшын кемелеріне жүктелуі тиіс еді. Отарларға тауарларды импорттауға тыйым салынған болатын. Егер отарда өндірілген тауар шетелге сатуға арналған болса, оны алдымен Англияға әкелу керек еді. Содан кейін барып қана нағыз ағылшын тауары ретінде қайта жүктеп, саьып алушыларға жөнелтетін. Меркантилистік сауда саясатының жаңғырығы қазір де естіліп жатыр. Мысалы, АҚШ шетел кемелеріне жүктерді өзінің порттары арқылы тасуға тыйым салады. Ресей шетел авиакомпанияларына тасымалдаушыларды ресейлік қалалар арқылы тасымалдауға тыйым салады.