Уату сурыптау зауыты және технологиялық қондырғыларыӨндірістік мекеменің шығаратын өнімінің түріне байланысты кенге жатпайтын құрылыс материалдары зауыттары қиыршықтас және құм түрлерін өндіретін деген негізгі топтарға бөлінді. Зауыт жергілікті шикізат қорына және жол қатынасына жақын мекенжайда жобаланады. Өндірістен шикізат орны алыс болғанда көшпелі уату-сұрыптау зауыттары карьерлерде орналасады. Уату-сұрыптау зауытында алғашқы шикізатты тау түріне физикалық-мехникалық қасиетіне байлаынсты әр түрлі уатқыштарды таңдайды және уату процессі бірнеше сатымен жүріледі. Тау жыныстарының ірілік өлшемдері 1200 мм-ге дейін болғанда және құм үшін алғашқы ірілігі 40 мм-ге дейінгі шикізатты шығаруға жалпы уату дәрежесі: І(жалпы)=1200/40=30 Бір уатқыш машинаның уату дәрежесі 3-7-ге дейін болады. Мысалы: жоғардағы есептеу бойынша, І(жалпы)=30 болғанда, і=3, і =3, і =4 уату дәрежелері сәйкес уатқыштарды таңдағанда жалпы есепке і(жалпы) =3*3*4=36 болады.Мұнда уату сатысы көбейсе, зауыт шығыны көбейіп өнім бағасы қымбаттайтынын ескеру қажет. Уату сұрыптау зауытындағы тау жыныстары үш сатымен өнбе технологиялық сұлба көрсетілген. 146-сурет, 202-бет түсіндірмесі. Алғашқы шикізат тау массасы бірінші бункерге және сіңіргішке түсіп ары қарай алдын-ала сұрыптауға арналған ауыр доңғалақты електегішке беріледі. Сіңіргіш (Питатель) – шоқаптан мөлшергішке тасымалғыш машиналаларға және басқа да технологиялық қондырғыларға материалды біркелкі таратып беруге қолданылатын қондырғы. Мөлшерлегіш(дозатор)-бетон қосылыстары, құрылыс ерітніділері өндірісінде шыны және керамикалық зауыттардың құрамын дайындауға қолданылады. Материалдар қоспасы мөлшерлеу көлем және масса бойынша жүрінеді. Өнім сапасы көбінесе мөлшерлеу дәлділігіне тікелей байланысты болады. Мөлерлегіштер сұйықтық және салмақтық деген негізгі түрлерге бөлінеді. Бұл бірінші кезеңдегі електеу процесі түскен тау жыныстары ішінен келесі кезеңге қажетті материалды таңдауға арналады. Материалды қажетсіз қоспаның көп болуына байланысты төменгі өнім қайта електеуге және өңделуге арналған қалдыққа жіберілуі мүмкін. 4-ші уатқышқа түскен өнімдердің ірілік өлшемдері 125-250 мм-ге төмендейді және келесі сатыда жүрілетін уату жұмысының нормасын қамтамасыз етеді. Уатуға берілетін алғашқы тас матераиалдарың беріктігі және түрлілігі болса жақты уатқыштар беріктілігі орташа аз түрлілігі болса роторлы уатқыштар қолданылады. Уатудың бірінші сатысынан өткен алдын-ала сұрыпталған төменгі өнім –материалды біркелкі таратын қондырғы мөлшерлегіш екінші уату сатысына дайындау және сұраптау үшін аралық електегіш 5-ке беріледі. Бұның нәтижесінде екінші уатудың және материалдарды бөлшектеудің бұл сатыда бөлшектер (40-125 мм-ге)бөліктейді. Талап етілген материалдың ірілілікке, өнімділікке және тау жынысының түріне байланысты бұл сатыда бір немесе бірнеше орташа деңгейдегі уатқыш орналастыруы мүмкін. Мұнда беріктігі және түрлілігі жоғары жыныстар жақты және конусты уатқыштар қолданылады. Екінші сатыда уатылған уатқыш 6-дан өткен алдын-ала сұрыпталған материал електен шыққан төменгі өнім аралық сұрыптауға арналған екінші електегіш 7-ге түседі. Екінші сатыдағы еклектегіш 8-де алдыңғы сатыдағы түскен материал ақырғы өнім өлшемге дейін (40мм) өңделеді. Тау жынысының түрлеріне байланысты бұл сатыда түрлі өлшемдерге уатуға арналған бағалы, роторлы уатқыштар шыққан материал тексеруге арналған електегіш 9-ға түседі. Бұл електеу кезеңінде жоғары електе фракциядағы жоғары өлшемге сәйкес келген дайын өнім болады. Осы өлшемді үш ай сатыдан уатқыш қайта жібереді. Осындай уату кезңінде өнімділігі 25-30% өседі. Тексеруга арналған електеу кезінде 0-5мм және 5-40 мм-ге дейін фракциялы материалдар бөлінеді. Бұларды ақырғы електеуіш 10-ға жіберу арқылы ақырғы өнімге дейін сұрыптайды. Мұнда қосымша 5-10 мм, 10-20мм, 20-40мм фракциялар дайын өнімдер шығарылады. Беріктігі жоғары және түрпілі тау жыныстары әр түрлі сатыларда уатуға ұсынылатын уатқыш түрлері кестеде берілген
Кенге жатпайтын құрылыс материалдары өндірісінің технологиялық және қажентті машина механизмдері таңдағанда қондырғының жоғарғы өнімділігін анықтауға келесі формуланы қолданылады: м3/сағ
Qтеx=Q*л*б*Кн/(Тл*Б1)
Qтех-зауыттң жылдық өнімділігі(м3/жылына) Л-бірлік үлесімен алынған алғашқы тау массасының қондырғыға түскен материал шығыны(бұл сапалық-сандық сызбасымен саналады) Б1, Б-дайын материалдың және қондырғыға түскен материалдың үгінді массасы тау жыныстарының берік массасы үшін Б1-1,8, Rh-тау жыныстарының біркелкі емес берілу коэфиценті, қиыршық тас зауыттары үшін Rh-1,1, малтатас және құм зауыттары үшінт Кн-1,25, Т-жұмыс уақытының жылдық қоры, екі ауысымды құмтестіктік қондырғы үшін Т-3750 сағат, л1 өлшемімен алынған тау массасынан шығатын дайын өнмінің үлесі. Тау жыныстарының беріктің шегі төменгі топтарға бөлінеді 1. Төтенше берік........6>250 мПа 2. Берік..............150-250 мПа 3. Орташа беріктілік......80-150 мПа 4. Жұмсақ........80 мПа-ға дейін 2. Жақты уатқыш қолдану мақсаты жұмыс тәртібі және әр түрлі құрылыс материалдары өндірсінде ірі және орташа деңгейдегі уаты мақсатында қолданылады. Жақты уатқыштың жұмыс тәртібі төмендегідей жүргізіледі: Уату камерасында екі жақ пішінде мөлшерлері орналасқан. Олардың бірі көбінесе қозғалыссыз, ал екіншісі материалды уатуға беруге арналған қозғалысты түрде болады. Сына тәрізді пішіндегі уату камерасында түскен материал кесептері ірілігіне байланысты камера биіктігі бойынша орналасады. Ірілеуі жоғары, кішірегі-төмен. Қозғалысты жақ периодты түрде қозғалыссыз жаққа қарай жақындап материал кесептерлік бөлшектейді. Қозғалысты жақ алыстағанда материал кесектері ауырлық күші салдарынан төмен түседі немесе уату камерасынан шығады. Осылайша процесс қайталанады. Камераның ерекшелігіне байланысты жақты уатқышатар қарапайым және күрделі қозғалысты деген негізгі түрлерге бөлінеді. Олардың сұмалары 10 сурет, 21 бетте көрсетілген. Уатқыштар өлшемі қабылдау саңылауының екі В-мен байланысты болады. Бұл өлшем уатқышқа түскен материал көлемінің жоғары өлшем төменгі өлшемді анықтағанда Дтех-0,85 В. Келесі маңызды периметр уату камерасының ұзындығы 2, осы екі негізгі периметрелер өлшемге байланысты(В*2)
|
