Төп әҙәбиәт

1. Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С. Бүләк: Рус мәктәптәрендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн әлифба. – Өфө, 2010.

2. Салихова М.Т., Шафикова С. Х. Башҡорт теленән диктанттар йыйынтығы (1-4-се кластар өсөн) - Өфө: Китап, 1997.

3. Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө, 2009.

4. Аслаева Р.Ғ. Телмәр һәм зиһен. – Өфө, 2005.

5. Шарапов И.Ә. Йомаҡлы әлифба: Башҡорт телен өйрәнеүсе 1 класс уҡыусылары өсөн. – Өфө, 1996.

6. Аслаев Т.Х., Исламғолова Ы.Ә. Уйнат, уйлат баланы: Уҡытыусы өсөн ҡулланма. – Өфө, 1993.

7. Аҙнабаева Ф.Г., Тнафиҡова З.Г. Тылсымлы өндәр: Методик ҡулланма. – Өфө: БМКИ, 2004

8. Сынбулактова Ф.Ш. “Туған тел” дәреслегенә методик ҡулланма. 1-2 кластар. – Өфө, 2008.

 

 

Өҫтәлмә әҙәбиәт

 

1. Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994.

2. Әүбәкирова З.Ф., Әүбәкирова Х.E., Дилмөхәмәтов М.И. Мин башҡортса уҡыйым. – Өфө: Китап, 2007.

3. Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө, 2008.

4. «Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат» журналдары.

5. Башҡорт теленән изложение текстары йыйынтығы. 1- 4 – се класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма– Өфө

6. Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө, 2008.

7. Жемчужины детской башкирской литературы. /Составитель – В.С.Мавлетов/ – Уфа, 2005.

8. Туғыҙбаева Ф.Х. Беҙ уҡырға өйрәнәбеҙ: Мәктәпкәсә һәм кесе йәштәге уҡыусы балалар өсөн уҡыу китабы. – Өфө, 2008.

9. Раҡаева Ә.С. Уйнайыҡ уйлап ҡына. – Өфө, 2008.

10. Ураҡсина Р. Тәмле-тәмле-тәмлекәс: Шиғырҙар, йола-уйын күренештәре. – Өфө, 1996.

11. Юнысова Г.А. Йәйғор: Балалар өсөн шиғырҙар. – Өфө, 2003.

12. Хисаметдинова Ф.Г. Кескәйҙәр өсөн башҡорт теле. – Өфө: Башҡортостан энциклопедияһы, 2002.

 

 

Федераль Дәүләт Белем биреү стандарттарына яраҡлы

1-се синыф өсөн башҡорт теленән программа

(аҙнаһына 3 сәғәт, бөтәһе 102 сәғәт)

Тематик планлаштырыу	Уҡыусыларҙың эшмәкәрлегенә характеристика
Лексик тема	Грамматик тема	сәғәт	Универсаль уҡыу эшмәкәрлеге УУД
Әлифбаға тиклем осор. 1 сентябрь – Белем байрамы. Мәктәп, балаларҙың белем алыуы тураһында әңгәмәләр үткәреү, башҡортса һөйләшергә, уҡыусыларҙың һүҙлек запасын байытыу, башҡорт телмәр күнекмәләрен формалашыу һәм үҫтереү.	Үҙенсәлекле өндәр менән танышыу, дөрөҫ әйтергә өйрәтеү, һөйләмдәр төҙөү, телмәр берәмектәрен айыра һәм ҡуллана белергә өйрәтеү, һорауҙарға яуап бирергә өйрәнеү.		1. Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, дөрөҫ әйтергә өйрән. 2. Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, һорауҙарға яуап бир, һүрәт буйынса текст йәки диалог төҙө. 3. Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: “Еҙ ҡыңғырау”шиғырының авторы кем? Һеҙ уның тураһында тағы нимә беләһегеҙ? 4. Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “Мәктәп, мәктәптә үҙеңде нисек тоторға кәрәк?” темаһына әңгәмә ҡороу
Әлифба осоро   Темаға ярашлы шиғырҙар ятлау, әңгәмәләр үткәреү, һүрәттәр төшөрөү, экскурсия ойоштороу, бәйләнешле телмәр төҙөү күнекмәләрен үҫтереү.	Башҡорт алфавиты менән танышыу, хәрефтәрҙе яҙырға һәм өндәрҙе әйтергә,кеше исеме, ҡала, йылға, ауыл исемдәренең дөрөҫ яҙылышын өйрәтеү, һүҙҙәрҙе ижеккә бүлеү, фонетик анализға иғтибар биреү, схемалар төҙөтөү.		1. Регулятив УУЭ: йомаҡ буйынса дәрес темаһын билдәләү. 2. Коммуникатив УУЭ: бирелгән һүҙҙәр менән һөйләмдәр, текстар төҙөү, һорауҙарға яуап биреү. 3. Танып белеү УУЭ: текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү “ 4. Шәхескә йүнәтелгән УУЭ: уҡыусыларҙың иғтибарын кеше һәм йәнлек мөнәсәбәтенә иғтибарҙарын йәлеп итеү, уларҙа хайуандарға ҡарата мәрхәмәтлелек тәрбиәләү, ололарға яҡшы мөнәсәбәт булдырыу, хеҙмәткә һөйөү тәрбиәләү.
Әлифбанан һуңғы осор. Башҡорт шағирҙары һәм яҙыусылары менән таныштырыу, уйындар уйнау, көләмәстәр һәм тиҙәйткестәр һөйләү,йырҙар һәм бейеүҙәр өйрәнеү, мәҡәлдәр әйтеү, бәләкәй күләмле шиғырҙы, хикәйәләрҙе аңлап, шыма һәм тасуири уҡыу күнекмәләрен формалаштырыу һәм үҫтереү.	Мәғәнәләре бер – береһенә яҡын һәм ҡапма-ҡаршы булған һүҙҙәр, күп мәғәнәле һүҙҙәр, уларҙы телмәрҙә ҡулланыу, әйтелеше ҡатмарлы булмаған һүҙҙәрҙе тәүҙә күсереп, унан яттан яҙыу, ике һүҙҙән торған һөйләмде күсереп яҙыу, башҡорт телендә һөйләмдәге һүҙҙәрҙең урыны тураһында практик күнекмәләр үткәреү.		1. Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ-үҙеңде баһалау: 2. Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы. 3. Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү. 4. “Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, Башҡортостандың милли геройҙарына ғорурлыҡ тойғоһо тәрбиәләү.