ЖІҢІШКЕ(АШ)ІШЕКТІҢ ҚЫЗМЕТІ ҚҰРЫЛЫСЫ. Жіңішке ішек, intestinum tenue, ас қорыту жүйесі мүшелерінің ішіндегі асқазан мен тоқ ішектің арасында орналасқан ең ұзын бөлік. Ұз: 2,2-4,4 м., мәйіттерде 5-6 м. Топографиялық орналасуына ж\е атқаратын қызметіне байланысты: он екі елі ішек, аш және мықын ішекке бөлінеді. Он екі елі ішек, duodenum, жіңішке ішектің бастапқы бөлімі. Ұз. 17-21 см, мәйітте 25-30 см. Топографкалық орналасуына қарай: жоғары, төменденген, горизантальді (төменгі) ж\е жоғарылаған бөлікке бөлінеді. Аш ішек пен мықын ішек, intestinum tenue mesenteriale. Жіңішке ішектің Аш бөлігі, jejunum, деп аталуы, тамақ көпке дейін тұрақталмай мықын бөлігіне, ileum, қалыпты жағдайда бос орналасуына байланысты. Жіңішке ішектің шажырқайлы бөлігі немесе аш ішек пен мықын ішек іш қуысының, mesogastrium, мен hypogastrium, аймағында орналасқан. Жоғарыда тоқ ішектің көлденең жиек ішегімен, бүйір қапталы тоқ ішектің жоғарланған ж\е төменденген жиек ішек аралығында орн. Мықын ішектің төменгі бөлігі жамбас қуысына қарай бағытталып орн. Бұл бөлікте, мықын-соқыр ішек бұрышынан 1 м қашықтықта, мықын ішек шажырқайының бекитін қабрғасының қарама-қарсы бетінде, ұз. 5-7 см, мықын ішек өсіндісі, diverticulum mekelii кездеседі, ол – эмбриондық даму кезіндегі уыздық түтік арнасының қалдығы.Жіңішке ішек қабырға құрылысы: -Шырышты қабық, tunica mucosa, қантамыр көптеп орн. байланысты бозғылт қызғылт түсті. Қуысқа қараған беті 1қабатты цилиндр тәрізді эпителимен жабылған. Бетінде 30 млн шамасында бүргелер, villi intestinale, бар. Ол бірынгай салалы бұлшыкет талшыктарынан ж\е кан тамырлар мен лимфа тамырынын капилярлык торынан турады. кызметі: корытылган коректік нәрлерді кантамыр мен лимфа аркылы организмге сініру. ж\е патогендік микробтарга карсы тұру үшін 15 мындай лимфа түйіншілерінен, folliculi iymphatici solitarii турады. -Шырышасты негізі, tela submucosa, іркілденген дәнекет тіндерден, қантамырлар мен лимфа капиляр торларынан тұрады. Мұнда ішкі бетінде дөңгелек, plica circulares(жалпы саны 650дей), ж\е бойлык катпарлар болады, plica longitundianalis duodeni. Бүртіктер:-улкен буртік, papilla duodeni major, не Фатеров бүртігі деп аталады, уйкыбез тутігі мен жалпы өт тутігінін бірігуінен турады.-кіші буртік,, papilla duodeni minor, уйкыбез косалкасынан турады. -Булшыкеттік кабаты, tunica mucosa, бойлык ж\е донгелек орналаскан еріксіз, бірынай салалы булшыкеттерінен турады. –донгелек кабаты, stratum circulare, он икі елі ішек улкен буртігінің кыскыш булшыкетін, m.sphincter papilla duodenu major, курауга катысады. –болык кабаты, stratum longitudinale, тамак боткасы курамындагы суйыктык пен корытылмаган тамак боткасын ішке откізу кызметін аткарады.
|
