Практычны модуль № 8.Der Text ist eine inhaltliche, kommunikative und strukturelle Ganzheit. Dem Umfang nach unterscheidet man einen Einworttext, Einsatztext, Text aus mehreren Sätzen und einen mehrsätzigen Text. Um das ganze Redewerk und seine semantisch-strukturellen Bestandteile auseinander zu halten, benutzt man für das Redewerk die Bezeichnungen: Makrotext, Ganztext, Großtext. Und für seine Bestandteile die Bezeichnungen: Mikrotext, Teiltext, Kleintext. Die Bestandteile des Gesamttextes sind auch verschieden: ein Literaturtext gliedert sich in Teile, jeder Teil in Kapitel, jedes Kapitel in Absätze. Die Texte sind ebenso mannigfach und verschieden, wie die Arten, Absichten und Situationen der sprachlichen Kommunikation. Nach der Art des Textes unterscheidet man geschriebene und gesprochene Texte. Die mündlichen Texte lassen sich analysieren nur wenn sie fixiert sind (z.B. Aufnahme). Nach der Mitteilungsabsicht kann eine lange Reihe von Textsorten unterschieden werden, z.B.: Vorschrift, Anweisung, Bekanntmachung, Telegramm, Brief… Teilweise decken sich diese Texte mit den Funktionalstilen. Doch ist die Zahl der Textsorten viel größer als die der Stile. Jede Textsorte verlangt eine bestimmte sprachliche Ausformung. Einige Textsorte reihen sich schwer in irgendwelchen Funktionalstil ein (z.B.: Roman in Briefen). Die Sprechsituation wirkt auch auf die Gestaltung der Texte. Je nach dem Vorhandensein der Gesprächspartner unterscheidet man partnerbezogene (Gespräch, Prüfung, Verhör), nicht partnerbezogene (Monolog) und scheinbar partnerbezogene Texte (Fernseher, Radio, Internet). Je nach der Form des Textes unterscheidet man offene und geschlossene Texte. Die geschlossenen sind in der Regel vom kleineren Umfang und nach einem bestimmten sprachlichen Muster verfasst. Die Anfangs- und Schlussgrenze ist deutlich zu erkennen. Die offenen Texte haben einheitlichen Aufbau, kein Muster, nach dem sie verfasst werden. Obwohl die Granzsignale in solchen Texten nicht ganz formelhaft sind kann man immer den Anfang und Ende eines Textes feststellen. Die interne Gliederung eines Ganztextes in Textteile erfolgt verschiedenartig. Im mündlichen Text – durch größere Pause oder Wechseln von Rollen. Im schriftlichen Text – durch Gliederung der Teile. Mittel der Satzverflechtung im Tex t In einem Ganz- oder Teiltext sind die Sätze inhaltlich und formell mit- und untereinander verflochten. Die Satzverflechtung unterscheidet sich in Nachbarnbindung (Kontaktbindung), wenn es um die Nachbarsätze und um Distanzverbindung geht. In der Verbindung der Sätze sind zwei Richtungen möglich: die vorverweisende Richtung, die aufs folgende hinweist und das Erscheinen irgendwelcher Aussageelemente vorbereitet. Solche Verbindung heißt die Katapher. Die rüchverweisende Verbindung, welche etwas schon Erwähntes aufnimmt und auf das Vorhergesagte hinweist, d.h. die Anapher. Kataphorische Mittel stehen in der Regel am Anfang des Textes, anaphorische – am Schluss. Mitten im Text sind beide Richtungen möglich. Der unbestimmte Artikel ist ein kataphorisches Mittel. Solche Wörter, wie „erstens“ gehören auch dazu. Die Wörter „also“, „folglich“ sind anaphorische Hinweise, weil sie Schlussfolgerungen aufgrund des Vorhergesagten einleiten. Pronominaladverbien können beide Richtungen einweisen, z.B.: Ich habe erfahren, dass der Zug zwei Stunden Verspätung hatte. Damit (Anapher) habe ich nicht gerechnet. Ich habe damit (Katapher) nicht gerechnet, dass der Zug… 1. Lexikalisch-syntaktische Satzverflechtung 2. Morphologische Mittel 3. Wortbildende Mittel der Satzverflechtung 4. Rein lexikalische Mittel (Es geht um die Anwendung der Wörter aus demselben Themenkreis in allen Sätzen eines Kleintextes).
Практычны модуль № 8. Тэма: СТЫЛІСТЫКА ТЭКСТУ ІІ. Развіццёвая частка Заданне 1. Знайдзіце ў журналісцкіх творах прыклады (2-3), у якіх арганічна спалучаюцца апавяданне, апісанне і разважанне як кампазіцыйна-сэнсавыя тыпы маўлення. Як спалучаюцца ў гэтых тэкстах тропы і характэрныя мастацкія дэталі?
Элементы апавядання Элементы апісання Элементы разважання
ПРЫКЛАД №1. «Звязда», 27 снежня 2012 года, № 26 (298) На шыі ў бацькоў і грамадства Людзі працаздольнага ўзросту, якія вядуць паразітычны лад жыцця, у вёсцы нярэдкасць Святлана ЯСКЕВІЧ
У Парэччы Пінскага раёна аднойчы з'явіўся новы жыхар. Чалавек прадаў кватэру ў горадзе і набыў дом у вёсцы. Свой пераезд наваспечаны вясковец адзначаў доўга і грунтоўна, гулялі ўсе аматары дармовых выпіўкі і закускі. Кантынгент падбіраўся адпаведны, застоллі цягнуліся ледзь не да раніцы. І першы званок празвінеў у выглядзе лакальнага пажару, калі ад незатушанай цыгарэты загарэўся ложак гаспадара. Тады яму моцна пашанцавала. Цверазейшыя дружбакі, што не паспелі адысці далёка, вярнуліся, выцягнулі небараку, ложак затушылі. Неўзабаве да гаспадара наведаліся ўчастковы, інспектар пажарнага нагляду, старшыня сельскага Савета. Угаворвалі, папярэджвалі, пакідалі прадпісанні. Ён сам расказаў, што ў горадзе ў сваёй былой кватэры гарэў тройчы, але лёс заўсёды аказваўся лагодным. Такім чынам, стала відавочна: ніякіх высноў з надзвычайных сітуацый чалавек не зрабіў, лад жыцця мяняць не збіраўся. Другі пажар не прымусіў сябе доўга чакаць. На гэты раз выгарала ледзь не палова дома, але... п'янага гаспадара зноў выратавалі. Да таго часу грошы, што засталіся ад продажу кватэры, амаль скончыліся. І цяпер былы гараджанін і сам не супраць быў наведаць сябрукоў, якія раней у яго выпівалі. З адным з іх і звёў яго лёс, які ён так адчайна выпрабоўваў. Згарэлі абодва, нікога не аказалася побач. Такі вось трагічны фінал гісторыі, якая набывае характар трывожнай тэндэнцыі ў сучаснай вёсцы. Паводле слоў старшыні Парэцкага сельскага Савета Міхаіла Віркоўскага, такіх людзей, што прадаюць кватэры і купляюць таннейшае жыллё, не вельмі шмат. Больш цяпер былых гараджан іншага кшталту. Па прычыне п'янства яны страчваюць работу ў горадзе, ад іх адварочваецца сям'я. Тады яны вяртаюцца ў родную вёску, да бацькоў. Для састарэлых бацькі і маці гэта становіцца сапраўдным пакараннем на старасці. Такі дарослы сын не толькі жыве, харчуецца за кошт дваіх альбо аднаго з бацькоў, але, як правіла, выцягвае грошы з пенсіі і на выпіўку. Прычым выцягвае па-рознаму: цішком з-пад падушкі альбо гвалтам, са скандаламі і пабоямі. Бывае, старыя выклікаюць міліцыю. Прыязджае ўчастковы, афармляе пратакол. Складаліся такія пратаколы і па фактах распіцця спіртных напояў непрацуючымі грамадзянамі ў грамадскіх месцах. Калі пратакол складзены, за ім надыходзіць чарга меры ўздзеяння — штрафу. Але як спагнаць штраф з таго, хто не працуе? Ясная справа, плацяць бацькі, якія і так пацярпелі ад дэбашыра! Атрымліваецца замкнёнае кола. І старшыня Парэцкага сельскага Савета, і яго калегі адзначалі, што ўся работа з такімі грамадзянамі аказваецца амаль што марнай. Выклікаюць іх на камісіі, ушчуваюць, тлумачаць, а ім усё роўна. У лепшым выпадку аднаго-дваіх з сельсавета накіроўваюць у лячэбна-працоўныя прафілакторыі. Гэта вызваляе родных хоць бы на год ад хатняга тырана. А потым ён вяртаецца са спецыфічнай установы, і ўсё пачынаецца спачатку. Справа ў тым, што гэтыя людзі не хочуць кідаць піць, не хочуць працаваць. Значыць, усе намаганні па выхаваўчай рабоце адразу нацэлены на... безвыніковасць. Пэўная частка названых людзей жыве адзінока, ім няма ў каго забіраць пенсію. Яны перабіваюцца рэдкімі заробкамі, калі ўдаецца дапамагчы па гаспадарцы суседзям. Такія не грэбуюць і крадзяжамі, цягнуць з хлявоў, агародаў усё, што трапляецца пад руку. І дабаўляюць значны працэнт у агульную статыстыку злачыннасці. Калі чалавек не мае жадання перамяніць нешта ў сваім жыцці, яму не дапамогуць ні ўладныя структуры, ні праваахоўныя органы. Характэрны выпадак расказваў нядаўна старшыня Івацэвіцкага раённага Савета дэпутатаў Уладзімір Макар. На ўскрайку райцэнтра жылі ў склепе два браты. Іх дом згарэў, і мужчыны перасяліліся ў склеп. Адзін з братоў мае інваліднасць, другі, 1966 года нараджэння, фізічна здаровы, але ніякіх захадаў для паляпшэння матэрыяльнага і жыллёвага становішча не рабіў. Пра бяздомных братоў Уладзіміру Мікалаевічу расказалі людзі. Спагадлівыя гараджане прасілі дапамагчы гаротнікам. Вядома, раённая прадстаўнічая ўлада ўмяшалася. Інвалід пасля гэтага быў уладкаваны ў адпаведную ўстанову. А вось з працаздольным чалавекам аказалася цяжэй. У размове са старшынёй райсавета Сяргей на свой лёс не скардзіўся — выходзіла, што ўсё яго задавальняе. Нават калі жыхара склепа спыталі: "Ты сёння еў?", ён адказаў: маўляў, не, але гэта не страшна. Паводле яго жыццёвай устаноўкі, на кавалак хлеба можна зарабіць, калі некаму дапаможаш, назбіраеш бутэлек ці іншай другаснай сыравіны. Ёсць і іншыя спосабы. Якія? Няцяжка здагадацца. Пагарэльцу прапанавалі ўладкавацца на працу ў прыгарадны СВК. Праўда, патэнцыяльны калгаснік задаваў шмат пытанняў і ставіў умовы: каб работа была з 8-мі да 17-ці, каб далі два гарантаваныя выхадныя і іншае. З другой спробы ўсё ж удалося яго прыстроіць на працу. Знайшлі і жыллё ў вёсцы. Вось ён, шчаслівы канец сумнай гісторыі, здавалася б. Распачынай новае жыццё, працуй, абзаводзься гаспадаркай, а там, глядзіш, якая вясковая кабета ўвагу зверне. Але наш герой працаваў месяц. А пасля першай зарплаты і, адпаведна, п'янкі ідылія скончылася. У працоўным калектыве СВК былы гараджанін больш не значыцца. І прыклады, у нечым падобныя на гэты, можна знайсці, на жаль, амаль у кожным сельсавеце, кожным раёне. Дэпутат Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Леанід Кавалевіч разам з калегамі падчас вывучэння аднаго з сацыяльных пытанняў выявілі факты асабліва ганебных паводзін суайчыннікаў. Як вядома, многія дарослыя дзеці атрымліваюць дапамогу па доглядзе састарэлых хворых бацькоў. Калі правялі праверку ў шэрагу раёнаў, аказалася, што часам дакументы на дапамогу афармляюць вось такія сыны, пра якіх гаварылася вышэй. А потым яны прапіваюць і пенсію бацькоў, і дапамогу. А стары хворы чалавек не раз застаецца і галодным, і недагледжаным. Пасля праверкі шэраг грамадзян былі пазбаўлены дапамогі. Выходзіць, патрэбен больш дыферэнцыяваны падыход да гэтай справы або наогул змена сістэмы налічэння дапамогі па доглядзе старых людзей.
Што рабіць з такой катэгорыяй грамадзян, якая вядзе паразітычны лад жыцця, ніхто дакладна не ведае. Міліцыя імі займаецца ў тым выпадку, калі яны здзяйсняюць нейкае правапарушэнне. Сельсавет можа ўздзейнічаць толькі выхаваўчымі натацыямі ды рознымі прадпісаннямі. Відавочна, што нейкія захады трэба рабіць на заканадаўчым узроўні. Як заўважыў старшыня Парэцкага сельскага Савета Міхаіл Віркоўскі, сітуацыя з нядбайнымі бацькамі пасля ўвядзення 18-га Дэкрэта значна палепшылася. З цяжкасцямі, з рыпеннем, але справа прасоўваецца. Перспектыва стаць абавязанымі многіх напалохала і прастымулявала на тое, каб не быць у спісе абавязаных і не плаціць прымусова за ўтрыманне сваіх дзяцей. На тэрыторыі сельсавета цяпер тры сям'і, якія карыстаюцца павышанай увагай і мясцовай улады, і раённых адпаведных службаў. І — трымаюцца. Адны нядаўна скончылі рамонт у доме, другія перасталі піць так, як раней. — Так і ў справе з дарослымі дармаедамі, — разважае Міхаіл Андрэевіч. — Трэба ўсебакова прадумаць, прааналізаваць і выпрацаваць комплекс мер уздзеяння. За гады пасля аб'яўлення незалежнасці мы, усё грамадства, упусцілі нейкія важныя рэчы ў выхаванні. Выпраўляць гэтыя хібы неабходна. ...Тым часам на сайце Брэсцкага абласнога ўпраўлення ўнутраных спраў чытаю інфармацыю: з 10 па 21 снежня ў вобласці праводзілася дэкада мерапрыемстваў па прадухіленні правапарушэнняў у дачыненні да пажылых людзей. Ад каго спрабуюць абараніць міліцыянеры пажылых? Найперш ад такіх членаў грамадства, якія вядуць паразітычны лад жыцця. У названыя дні супрацоўнікі міліцыі правялі гутаркі з бабулямі-дзядулямі, яшчэ раз наказалі замыкацца, незнаёмцам дзверы не адчыняць. І тое добра. Адпаведнаму кантынгенту таксама нялішне напомніць, што ён заўсёды ў полі зроку ўчастковага
ПРЫКЛАД №2. "Песня современна лишь тогда, когда она волнует сегодня, а по возрасту это может быть очень старая песня, как, например, те, что поем мы. Песня станет для всех, когда в основе ее мысль, волнующая людей, вечная проблема, большое чувство. Любовь, разлука, горе, радость, тысячи оттенков человеческих чувств и отношений, отлившиеся в народных песнях слова-формулы, "ходячие" истины", - говорил Владимир Мулявин. Такими песнями полнится репертуар "Песняров" и по сей день. В этом году знаменитый белорусский ансамбль сменил руководителя, провел серьезную борьбу с клонами и отстоял право на бренд. Новый директор Белорусского государственного ансамбля "Песняры" Сергей Маевский рассказал в интервью корреспонденту БЕЛТА о творческих планах коллектива на будущее и поделился секретом сохранения популярности. <…> Таким образом, "Песняры" - это не набор определенных людей, к чему все пытаются свести, а национальный бренд, явление белорусской культуры. Вот его и нужно совершенствовать, поддерживать и развивать.
Источник: http://www.belta.by/ru/person/interview/Sergej-Maevskij_i_0000513682.html
Заданне 2. Зрабіце аналіз тэксту. Ахарактарызуйце катэгорыю аўтара публіцыстычнага тэксту.
|
