1. " Философиялық хат " трактатының авторы, Ресейдің кейін қалуын сынаушы, белгілі орыс ойшылы:
А) Грибоедев.
В) Бакунин.
С) Герцен.
D) Огарев.
Е) Чаадаев.
2. Орыс консерватизмінің философиялық идеясын анықтаңыз:
А) дамудың органикалық теориясы.
В) дамудың революциялық теориясы.
С) деспотизм.
D) материализм.
Е) Республиканизм.
3. Н. Г. Чернышевскийдің, Н. А. Добролюбовтың, Д. И. Писаревтің әлеуметтік - саяси позициясы қандай?
А) революциялық демократия.
В) консерватизм.
С) славяншылдық.
Д) монархизм.
Е) республиканизм.
4. Төменде аты көрсетілген философтардың қайсысын орыс космизміне жатқызуға болады?
А) Чижевский.
В) Чернышевский.
С) Бердяев.
D) Чаадаев.
Е) Белинский.
5. 1922 ж. Советтік Ресейден қудаланған көрнекті орыс философы, ХХғ. басындағы орыс діни философиясының бір өкілі, "Еркіндік философиясы", "Шығармашылық мәні", "Тарих мәнісі" және т.б. шығармалардың авторы:
А) Н.А. Бердяев.
В) В.И. Вернадский.
С) П.А. Флоренский.
D) Л.Н. Толстой.
Е) В.С.Соловьев.
6. Белгілі орыс жазушысы, публицист әрі ойшыл, Ш.Уәлихановтың досы, "Қылмыс пен жаза" романының авторы:
А) Ф.М. Достоевский.
В) Н.А. Добролюбов.
С) Н.Г. Чернышевский.
D) Л.Н. Толстой.
Е) В.С. Соловьев.
7. Славяндар мен батысшылдар арасында тартыс тудырған мәселені анықтаңыз:
А) ресейдің және орыс халқының тарихи тағдыры.
В) қоғамдық болмыс пен қоғамдық сананың арақатынасы.
С) жалпы ұғымдар табиғаты.
D) дүниені танып-білу мәселесі.
Е) экологиялық мәселе.
8. Төменде аталған ойшылдардың қайсысы ХІХ-ХХ ғғ. орыс діни философиясының өкілі болып табылады?
А) В.С. Соловьев
В) Н.П. Огарев
С) М.А. Бакунин
D) А.И. Герцен
Е) В.Г. Белинский.
9. Ресей тарихының кеңестік кезеңінде философиялық ойдың қай бағыты үстем болды?
А) маркстік-лениндік.
В) неопозитивистік.
С) неотомистік.
D) орыс космизмі.
Е) эмпириокритикалық.
10. "Ноосфера" термині нені сипаттайтынын көрсетіңіз:
А) зерде саласын.
В) еңбек саласын.
С) космостық өркениет саласын.
D) микробөлшектердің өзара әсерлесу саласын.
Е) геосфераны.
5)Бақылау сұрақтары
1.Орыс философиясы дамуының негізгі сатыларын атаңыз.
2.Орыс философиясындағы материалистік бағыттың негізгі өкілдерінің идеяларын атаңыз.
3.Орыс консерватизмінің негізгі сипаты қандай?
4.А.И.Герценнің шығармашылығының маңыздылығы неде?
5.Батысшылдық бағыттың негізін сипаттаңыз.
6.Славяншылдардың философиялық көзқарастары мен өзіндік белгісін ашып көрсетіңіз.
7. «Халықшылдықтың» орыс философиясындағы мазмұны қандай?
8.В.Соловьевтің философиясындағы біртұтастықтың тарихи ролі қандай?
6) Сызбалар, есептер, ситуациялар. Сызбаға көңіл аударыңыз:
Орыс философиясы
Орыс философиясының жалпы сипаттамасы
1. Орыс философиясының жалпы ұғымы және негізгі белгілері
|
Адам проблемасы
Космизм (космосты біртұтас организм ретінде қабылдау)
Мораль және құлықтылық проблемалары
Россия дамуының тарихи жолын таңдау проблемасы – Шығыс пен Батыс арасындағы (орыс философиясының аса ерекше проблемасы)
Билік проблемасы
Мемлекет проблемасы
Әлеуметтік әділеттілік проблемасы (орыс философиясы бұл мәселемен сіңісіп кеткен)
Идеалды қоғам проблемасы
Болашақ проблемасы
| |
- Ерте орыс философиясы (оның пайда болу кезеңі және ерте христиандық)
| Илларион (негізгі шығармасы – «Слово о законе и Благодати», мұнда христиан діні популяризацияланған және талданған, оның Русь кезіндегі және болашақтағы ролі туралы сөз қозғалған.)
Владимир Мономах (негізгі шығармасы – «Үйрету», ол моральды – құлықтылық философиялық кодексі, мұнда келешек ұрпаққа өсиеттер айтылған, сонымен қатар жақсылық пен жамандық, батылдық, шындық және басқа да моральды құлықтылық сұрақтары талданған.)
Климент Смолятич (негізгі шығармасы – «Фема ақсақалға жолдау», философиясының негізгі тақырыбы – ақыл және таным проблемасы);
Филипп Пустынник (негізгі шығармасы – «Жылау», дене мен рух өзара қарым-қатынас проблемасы, тәнге және жанға қатысты проблемаларды қозғайды.)
| |
| Ерте орыс философиясының негізгі тақырыптары
| |
| Россияның ежелгі орыс философиясы мен ерте христиан философиясының дүниеге келу кезеңі ІХ – ХІІ ғ.ғ. сәйкес келеді. (Ежелгі орыс мемлекеті Киевтік Русьтің пайда болу кезеңінен феодалдық бытыраңқылық және монғол – татар жаулап алу уақыты аралығына сәйкес)
| |
- ХІІ – ХҮІІ ғ.ғ. орыс философиясы
|
Орыс руханилығын сақтау
Христиандық
Бостандық үшін күрес
Мемлекеттің құрылуы
Таным
| |
| ХІІ – ХҮІІ ғ.ғ. орыс философиясының негізгі тақырыптары
| |
| ХІІ – ХҮІІ ғ.ғ. орыс философиясының құрылу кезеңі монғол-татар езгісінен босау үшін күресу кезеңі мен орталықтанған Орыс мемлекетінің (Мәскеулік)
| |
| Сергей Радонежский (ХІҮ ғ.) – діндар философ, христиан дінінің күшін және қуатын, әмбебаптығын және әділеттілігін ең негізгі идеал деп санады; орыс халқының нығаюын, монғол-татар өзгісінен құтылуын қалады.
Философий (ХҮІ ғ.) – христиандық дін ілімі сұрақтарымен айналысқан, христиан дінінің Рим-Констаниополь – Москва линиясы бойынша жүретін жолының жалғасуын қалаған («Москва – Үшінші Рим»)
Максим Грек (1475-1556) – моральды-құлықтылық құндылықтарын қолдаған, сыпайылық пен аскетизмді жақтаған, патша билігі мен монархия идеологы болған, негізгі мақсаты болып халыққа қолдау көрсету және әділеттілік деп санады.
Андрей Курбский (1528-1583) – оппозициялық әлеуметтік – саяси философияның идеологы болған, патша билігіндегі деспотизмнің шектеулігіне, бостандыққа, құқыққа, таптық-уәкілдік монархияға қарсы болған. Иван Грозныймен сырттай сөзбен қақпайласуға түскен.
Нил Сорский, Вассиан Патрикеев – шіркеу реформасын қолдаған, шіркеудің бастылығы менсалтанаттылығын, шіркеудің халыққа жақындығын түп-тамырымен жою «тойымсыздар» (не стяжатель) қозғалысының идеологтары болған. (Бұрынғы шіркеу негіздерін сақтап қалудың жақтаушыларына қарсы күрескен.)
Аввакиум және Никон-шіркеудің жаңаруын қолдап күрескен, бірақ тек идеологиялық мағынада ғана. Никон ырымдар реформасы деңгейіне көтеруді қолдаса, Аввакиум ырым-жораларды еске сақтауды қолдаған.
Юрий Крижанич (ХҮІІ ғ.) – орыс теологиясында схоластиканың дамуы мен схоластиканың өзіне қарсы болған. Біріншіден ол гносеология сұрақтарымен шұғылданған; екіншіден рационалды және тәжірибелік (эмпирикалық) танымды қолдаған; барлық дүниенің түпнегізін құдай деп таныған.
| |
4
4. ХҮІІІ ғ. орыс философиясы (материализм және әлеуметтік-саяси философия)
| Монархия құру мәселелері
Император билігі, оның әулиелігі және бытырамастығы
Император құқықтары (жазалау, кешіру, мұрагер және басқаларды тағайындау)
Соғыс және бейбітшілік
Басқа мәселелер – таным, адамгершіліктік құндылықтар және т.б.
| |
| А.Н.Радищев жүйелі материалистік позицияны қолдады.
Радищев болмысының материалдығына мән бере отырып, әлеуметтік – саяси философияға да көңіл бөлді. Оның кредосы болып - өзіндік илікке қарсы күрес, халық билігін қолдау, құқытық және рухани бостандық, құқықты жариялау болып табылды.
| |
| М.В.Ломоносов механикалық материализмді қолдады. Ол орыс философиясына материалистік дәстүрді ендірді.
Сонымен қатар, Ломоносов заттар құрылысының атомдық теориясын ұсынды. Ол теория бойынша заттардың барлығы ұсақ бөлшектерден – материалды монадалардан тұрады.
Ломоносовтың құдайға қатынасы – деистік тұрғыда. Ол құдайдың бар екенін мойындаса да, оның тылсым күшіне сенбеді.
Ломоносов философиясында эпикаға, моральға, адамгершілікке үлкен мән беріледі.
| |
| А.Н.Радищев философиясы
(1749-1802)
| |
| М.В.Ломоносов философиясы
(1711 - 1765)
| |
| ХҮІІІ ғ. ІІ-жартысындағы орыс философиясы
| |
| Феофан Прокопович;
В.Н.Танищев;
А.Д.Кантемир.
| |
5. ХІХ және ХХ ғ.ғ. орыс философиясының төмендегідей бағыттары бар
|
Марксизм-ленинизм философиясы
Космизм философиясы
Жаратылыстану ғылымдары философиясы
«Орыс шетелі» философиясы
| |
| ХХ ғ. орыс философиясы (және кеңестік) төмендегідей бейнеленген
| |
|
Декабристік
Монархиялық
Батысшылдық және славяншылдық
Революциялық – демократиялық
Атеистік
Теологиялық
Космизм философиясы
| |
|
ХІХ ғ. орыс философиясының төмендегідей бағыттары бар
| |
