Захаванасць бібліятэчнага фонду. Мерапрыемствы па забеспячэнні аптымальных умоў захавання фонду.

Бф должен быть не только укомплектован, учтён, обработан и размещён, но также и сохранён – без этого все остальные прцессы лишены смысла, а использование Ф невозможно. Ленин придавал огромное значение сохранности фонда, им было написано много декретов по данному направлению.

Сохранность фонда означает целость и неизменность физического состояния документов, их содержание в специально оборудованных помещениях в условиях оптимального химического и биологического режима, соблюдение правил их выдачи и приёма, а также обеспечение их охраны.

Основное правило – сохранность не должна противоречить использованию фонда, также как и использование не должно идти в ущерб сохранности.

Задача – обеспечить сохранность документа в течение всего срока использования, но и не более этого срока, тогда он будет мало использоваться и ли мерыф по его сохранности обойдутся дорого.

Соблюдение факторов сохранности производится не только библиотечными работниками, но и санитарно-эпидемиологическими станциями, органами внутренних дел, госнадзором и др.

Социальная защита фонда: на стадии комплектования – штемпелевание, простановка инвентарных номеров, наклейка экслибриса; в процессе обработки – ведение путевого листа на каждую партию документов; стадия хранения – нет входа в хранилище посторонним, периодическая проверка фонда. Сохранность фонда зависит от его размещения и использования. Используют контактные формы контроля: можно установить дежурства в чит залах и на абонементе. Применяют технические средства соц. защиты: система зеркал, телемониторов, устанавливается охранная сигнализация.

Механическая защита документов: защитные покрытия – переплёт, обложка, суперобложка, футляр (ламинирование, лакировка, окантовка). Импрегнирование – пропитка хим составом. Ремонт (возвращение утраченых свойств), реставрация (восстановление или улучшение утраченых свойств).

Противопожарная защита: облицовка и оштукаривание поверхности стен, электрическая защита сетей и электроприборов быстровыключающимся реле, пожарная сигнализация, извещатели о пожаре, устройства автоматического гашения огня.

Биологический фактор: биозащита фонда – профилактические меры (защита от грибков, бактерий, микроарганизмов), микологический надзор, защита от насекомых, грызунов.

Санитарно-гигиеническая защита Ф: химич. (дезинфекция и дезинсекция), механич. (ловушки, капаканы, сетки на окнах, липкие растворы), физич., биологич. (отпугивающие и привлекающие вещества) средства.

Ответственность за сохранность Ф несёт весь коллектив, но более всего - руководители.

 

30. Выключэнне дакументаў з бібліятэчнага фонду. Прычыны. Уліковыя формы. Неабходнай умовай для аптымiзацыi якасцi бiблiятэчнага фонду з'яўляецца своечасовае выяўленне i выключэнне дакументаў. Гэта правiла не распаўсюджваецца на дэпазiтарныя фонды. Адбор i выключэнне дакументаў з фонду ажыццяўляюцца работнiкамi бiблiятэк з удзелам членаў фондавай камiсii.Акт на выключэнне дакументаў пасля падпiсання яго ўсiмi членамi камiсii зацвярджаецца кiраўнiком бiблiятэкi (дырэктарам, загадчыкам, дырэктарам ЦБС).Кiраўнiкi бiблiятэк, ЦБС, а таксама службовыя асобы органаў культуры, прадпрыемстваў, арганiзацый, устаноў, якiя зацвердзiлi акт на выключэнне лiтаратуры, нясуць асабiстую адказнасць за правiльнасць выключэння дакументаў з бiблiятэчных фондаў.

Выключэнне дакументаў з бiблiятэчнага фонду можа весцiся па наступных прычынах:устарэлыя па зместу; няпрофiльныя; зношаныя; празмерна дублетныя; дэфектныя; страчаныя; заканчэнне тэрмiну захоўвання; пераведзены ў фонд iншага структурнага падраздзялення.

Устарэлымi па зместу лiчацца дакументы, якiя страцiлi сваю актуальнасць і каштоўнасць (кнiжныя помнiкi ўстарэлымi лiчыцца не могуць). Да ўказаных выданняў адносяцца: навуковая, навукова-папулярная, вытворчая, вучэбная, вучэбна-метадычная, даведачная тэхнiчная лiтаратура, схемы, чарцяжы, таблiцы, iлюстрацыi i гэтак далей, брашуры, буклеты, лiстоўкi, папулярныя выданнi па прыродазнаўчых навуках, медыцыне пры наяўнасцi выданняў, якiя характарызуюць тэму, праблему з новых, больш сучасных навуковых пазiцый; асобныя вiды нарматыўных вытворча-практычных дакументаў (пасля заканчэння вызначаных тэрмiнаў); падручнiкi i вучэбныя дапаможнiкi, не прыгодныя для выкарыстання ў школьных фондах; падручнiкi i вучэбныя дапаможнiкi, даведнiкi i матэрыялы для паступаючых у вышэйшыя i сярэднiя спецыяльныя навучальныя ўстановы – пасля выхаду ў свет дапоўненых i перапрацаваных выданняў; iнструкцыi, статуты, памяткi, палажэннi, кiраўнiцтвы, падручнiкi, i iншая масавая лiтаратура, якiя страцiла сваё практычнае значэнне пасля выхаду ў свет дапоўненых i перапрацаваных выданняў; і інш.

Няпрофiльнымi лiчацца дакументы, якiя не адпавядаюць профiлю камплектавання канкрэтнай бiблiятэкi. Зношанымi лiчацца дакументы, якiя прыйшлi ў непрыгодны для выкарыстання стан i не падлягаюць рэстаўрацыi, або калi iх аднаўленне эканамiчна немэтазгодна. Празмерна дублетнымi лiчацца дакументы з залiшняй экземплярнасцю для канкрэтнай бiблiятэкi. Дэфектнымi лiчацца дакументы, якiя прыйшлi ў частковую непрыгоднасць пры выкарыстаннi або маюць прыкметы палiграфiчнага браку. Страчанымi лiчацца дакументы, якiя згублены або не вернуты чытачамi (па прычынах змены месца жыхарства цi смерцi), прапалi пры перасылках, знiклi ва ўмовах адкрытага доступу чытачоў да фонду, а таксама тыя, якiя адсутнiчаюць па невядомых прычынах (недахоп). Па прычыне заканчэння тэрмiну захоўвання могуць выключацца з фонду бiблiятэкi часопiсы, газеты, а таксама дакументы, якiя не ўзяты на баланс.

З фондаў публiчных бiблiятэк выключаюцца: камплекты рэспублiканскiх i замежных газет - пасля 3 гадоў захоўвання; камплекты грамадска-палiтычных, лiтаратурна-мастацкiх I iншых часопiсаў - пасля 5 гадоў захоўвання.