Həqiqətən, Biz, yerdə olan hər şeyi cansız qumlara çevirəcəyik”.
Dünya həyatının mahiyyəti belədir! Fövqəluca Allah bunu ən inandırıcı tərzdə izah etmişdir. O, bizə buyurmuşdur ki, fani dünyaya aldanmayaq və Axirət həyatının əbədi səadətinə və sonsuz xoşbəxtliyinə can ataq. Bütün bunlar Allahın qullarına bəslədiyi mərhəmətinə dəlalət edir. Əgər insan yer üzündə həyatın təkcə zahiri tərəfini nəzərdən keçirirsə və ətrafda gedən proseslərin mahiyyətinə əhəmiyyət vermirsə, onda o, maddi nemətlərə aldanaraq həyatdan heyvan kimi zövq alır. O, Rəbbin qarşısında öz vəzifələri barəsində düşünmür və Onu dərk etməyə səy göstərmir və əlindən gələn hər şeyi edir ki, hansı vasitələrlə olursa olsun, özünün heyvani tələbatını təmin etsin. Amma belə bir insan ölümlə üzbəüz dayandıqda, o, maddi ləzzətlərdən ayrı düşəcəyinə görə həyəcanlanmağa başlayır və bu zaman yol verdiyi nöqsanlar və törətdiyi cinayətlərdən ötrü qətiyyən kədərlənmir. Əgər insan dünya həyatının əsl mahiyyəti üzərində düşünürsə və öz varlığının mənasını dərk edirsə, onda o, müstəsna olaraq, maddi nemətlərdən ancaq yaradılışının məqsədinə nail olmaq xatirinə istifadə etməyə başlayır. O, ona təyin edilmiş ömründən fayda əldə edir və özünü dünya səyahətinə çıxmış bir səyyah kimi aparır. O, şadlıq etmir və bu dünyanı əbədi məskən saymır, öz Rəbbini dərk etməyə, Onun hökmlərini qüsursuz yerinə yetirməyə və yaxşılıq etməyə çalışır. Belə bir insan Allah qarşısında yüksək mövqe tutacaq və ən şərəfli ad-sana və ən gözəl mükafata layiq görüləcəkdir. O, dünya həyatının mahiyyəti üzərində düşünəcək və həyatın təkcə zahiri tərəflərini düşünən və dünya nemətlərinə aldananlara bənzəməyəcəklər. Belə adam ölümdən sonrakı həyat üçün çalışdığı halda, axmaq avaralar təkcə dünyadakı maddi əmin-amanlıqları üçün qayğı çəkirlər. Necə də bu insanların maraqları bir-birinə bənzərsiz və aralarındakı fərq böyükdür!
ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ (18.9) “Və yaxud sən qərara aldın ki, Bizim möcüzələrimiz arasında ən qəribəsi mağara [29] və Rəqim sakinlərinə aid olanı idi?” Bu sual belə fikirlərin təkzib edildiyini və belə gümanların haram olunduğunu bildirir. Ey Muhəmməd! Elə düşünmə ki, mağaradakı insanların hekayəti Allahın möcüzələrinin ən qəribəsi və o qəbildən nadir bir şey idi. Fövqəluca Allah insanlara çoxsaylı ecazkar möcüzələr göstərmişdir ki, onlar mağaradakı insanların hekayətinə oxşayır və öz əhəmiyyətinə görə hətta onu da ötüb keçir. Bu günə qədər Allah insanlara bu dünya üzrə və onların özündə müxtəlif möcüzələr göstərməkdə davam edir və bu möcüzələrin hər biri həqiqəti yalandan, haqqı isə azğınlıqdan fərqləndirməkdə kömək edir. Elə fikirləşmə ki, mağaradakı insanların hekayəti ümumiyyətlə qeyri-adi möcüzə deyildi. Əksinə, bu hadisə çox qəribə və ecazkar idi, lakin ondan başqa da digər çoxlu əzəmətli möcüzələr vardır. Əgər insan təkcə bu hekayətə məftun olarsa, onda yerdə qalan digərlərini unudar ki, bu öz növbəsində yüngülməcazlığın və nadanlığın təzahürüdür. Mömin, Allahın Öz qullarına düşünməyi əmr etdiyi bütün möcüzələr üzərində düşünməlidir, çünki belə düşünmə haqq dinin açarı, bilik və etiqada yiyələnməyin yoludur. Həmin əhvalata gəldikdə isə, o, dağ mağaralarından birində baş vermişdi və Rakimdə yazılmışdı. Bu – mağaradakı insanların adları yazılmış və uzun illər ərzində orada başlarına gəlmiş hər şeyin hesablandığı Kitabdır. Onlar öz həmqəbilələrinin onları yoldan çıxaracağından qorxaraq mağarada gizlənmiş gənclər idilər. Sonra Fövqəluca Allah onların əhvalatını əvvəlcə ümumi cizgilərlə, daha sonra isə təfsilatı ilə təsvir edir.
ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ;
Budur gənclər mağarada gizləndilər və dedilər: “Ey Rəbbimiz! Bizə Özündən mərhəmət əta et və işimizi ən yaxşı tərzdə sahmanla”.
Ey Rəbbimiz! Ürəklərimizi sabitləşdir, bizi şərdən xilas et və nemət əldə etməyimizə kömək ol. Bizi doğru yola yönəlt və bizə haqq din və dünyəvi əmin-amanlıq əta et. Bütün deyilənlərdən görünür ki, gənclər xəlvət yerdə sadəcə gizlənməmişdilər, onlar əllərindən gələni etmişdilər ki, azğınlıqdan çəkinsinlər və həm də itaətkarcasına Allaha yalvararaq talelərini yüngülləşdirməyi xahiş etmişdilər. Onlar özlərinə ümid bəsləmir və başqa məxluqlara da pənah aparmırdılar və elə buna görə də Allah onların dualarına diqqət yetirdi və onları, özlərinin belə xəbəri olmadan, doğru yolla apardı. Fövqəluca buyurur: ﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥﮦ;
|
