Яуҙа яуҙаш ҡына түгел, урамдаш та...Музей эргәһендәге парк зонаһы Пугачев мемориалы тип йөрөтөлә. Унда Быуаттар сәғәте, “Пугачев сатҡыһы” урынлашҡан. Быуаттар сәғәте иң мөһим ваҡиғаларҙы һанай. Шуларҙың береһе – XVIII быуаттағы Пугачев етәкселегендәге Крәҫтиәндәр һуғышы. XX быуат – мемориалды асыу ваҡыты. “Пугачев сатҡыһы” эргәһендәге ике яҡлы диуарҙарҙа ҡыҫҡаса ғына ихтилал тарихы бәйән ителгән. Һәйкәлдән тура юл төшөп, күҙәтеү майҙансығының ике яғына айырылып китә. Ошо баҫҡыстар буйлап Кама йылғаһына уҡ төшөргә мөмкин. Беҙ барғанда Кама ярһып тулҡынлана ине. Шағирә әйтмешләй, әллә “сал тулҡынды ярып Уралына” ашығамы Салауат?.. Күҙәтеү майҙансығының стеналарының һул яғында Пугачевтың манифесы яҙылған плита торһа, икенсе яғында ҡәлғәнең картаһы төшөрөлгәненең урыны ғына ҡалған. Мемориалдың башҡа ерҙәрендә лә уғрылыҡтың асыҡ сағылышына шаһит булырға тура килде. “Төҫлө металл йыйыусыларҙың ғына эшелер инде”, - тип уңайһыҙланыуын йәшерә алмай һөйләнде беҙҙең гид ролен үтәүсе Ирина. Ул үҙе Пермь дәүләт университетының филология факультетын тамамлаған һәм топонимика буйынса диплом эше яҙған. Шуға ла унан Салауатҡа ҡағылышлы ер-һыу атамалары хаҡында һорашабыҙ. “Салауатҡа ҡағылышлылары осраманы, ә бына Каманың бер урынында Пугачев мәмерйәһе тигән урын бар. Легенда буйынса, унда Петр Өсөнсө үҙенең алтын-көмөштәрен күмеп киткән. Ләкин уны берәү ҙә таба алмай”. “Әле лә эҙләйҙәрме?” “Эйе, бала-саға барып, ҡаҙып-ҡаҙып ҡарай....” Топонимика Салауат һәм уның арҡаҙаштары исемендәге атамаларға һаран булһа ла, Усала Пугачев һәм Салауат Юлаев урамы бар. Пугачев урамы бер саҡырым самаһына һуҙылһа, Салауат исемендәгеһе яңы биҫтәләге яңы урам. Шуға ла уны һәр кем белә һалып бармай. Шулай ҙа беҙ унда барып, урамда бер аҙ тороп киттек.
Хәйер, бында килеүселәр һәм тарих аша Салауат менән осрашырға тырышыусылар бер беҙ генә түгел. Былтыр, батырҙың тыуыуына 250 йыл тулыу йылында бында Башҡортостан телевидениеһы килеп, махсус тапшырыу әҙерләй. Салауат районынан бер төркөм балалар экскурсияла була.
|
