Азақ халқының құрамына енген ірі тайпалардың бірі және Орта жүздің руы: Керей 10 страницаОрта Азия мен Қазақстандағы мұсылмандар дәріптайтын қасиетті тұлғалар арасында кім ең көрнектісі болып саналады – Арыстан баб Орта ғасырдағы діни сәулет құрылысы: моншалар Орта ғасырларда Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел: Соғды Орта ғасырда халықаралық волютаға арналған Византияеның алтын монетасы: солид Орта ғасырдағы саудаға басты тауар жібектің құны – алтынмен бағаланды Орта ғасырлық; қабырғаларымен қоршалған қаланың орталық бөлігінің аталуы: Хисар Орта ғасырлық; ақын Ахмет Иүгнекидің түрік тілінде жазған кітабы: “Ақиқат сыйы” Орта ғасырлық; ақын, исламның сопылық бағытының негізін салушы, насихаттаушы: А.Яссауи Орта ғасырлық; Қазақстанда буддизм таралған аймақ: Оңтүстік Қазақстан Орта ғасырлық; отқа табыну қасиетін байланыстырады: Ұмаймен Орта ғасырл ық ғалым Махмұд Қашғаридың өмір сүрген жылдары: 1030-1090 ж. Орта ғасырлық; дәуірде түрік тайпалары қоныстанған жерлердің жинақтауыш атауы – Тұран Орта ғасырлық; Қазақстанда айналымда жүрген ақшада қандай жануардың суреті болған: арыстан Орта ғасырлық; Қазақстанда түріктердің руна жазуымен қатар «елшілер, көпестер және мемлекеттік кеңесшілер кеңіен» қолданған жазу: соғдылық Орта ғасырлық; Қазақстан даласында жерге тігінен қаланған тас бағаналық ескерткіштер: Балбалдар Орта жүз биі, «Жеті жарғыны» жасауға қатысқан: Қазыбек би Орта жүз қазақтарының Пугачев көтерілісі кезінде 1773 жылы қазан айында шабуыл жасау үшін жиналған бекінісі: Пресногорьковск Орта жүзқазақтарының Ертістің оң жағынан мал жайуына қашан рұқсат берілді: 1799 ж. 21 қараша Орта жүзге жататын рулар: арғын, найман, уақ, керей, қыпшақ Орта жүздің ханы Әбілмәмбет пен Абылай сұлтан Ресей империясының билігін мойындаған жыл: 1740ж Орта жүздің ханы Әбілмәмбет өлген соң, хандық билік берілді: Абылайға Орта тас ғасыры қамтитын кезең: б.з.б.12-5 мың жыл Орта тас ғасырындағы балалар тобынан ересектер тобына өту ғұрпы: Бағыштау (инициация) Орталық Қазақстанда орналасқан Алашахан мен Жошы кесенелері қай ғасырдың сәулет өнерінің ескерткіші: 14 – 15ғ. Орталық Қ;азақстанның минералдық шикізат байлықтарын зерттеген геологтар тобының жетекшісі:Н.С.Курнаков. Орталыќ комитет Қазақ АКСР-інде ұжымдастыруды негізінен аяќтауға белгіледі:1932 жылдың көктеміне қарай Орталық; Қазақстан жеріндегі жүзі түзу, кейде қайқы тас пышақ қырғыштыр табылған тұрақ: Семіз бұғы Орталық; Қазақстан жеріндегі кейінгі полеолитке жататын 300-ге таяу тас қүрал шыққан ең көрнекті көне мекен: Батпақ Орталық; Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті: Беғазы-Дәндібай Ортал ық Қазақстанда орналасқан Алашахан мен Жошы кесенелері қай ғасырдың сәулет өнерінің ескерткіші:XIV-XVғ. Орталық; Қазақстандағы ерте темір дәуірінің ескерткіштері: "Мұртты қорғандар" Орталық, С олтүстік, Оңтүстік Қазақстан қыпшақ тайпалар одағы мен Оңтүстік-шығыс Қазақстан үйсіндер одағының бірігу нәтижесінде құрылған халық: Қазақ Орынбор әкімшілігінің Сырымды өзіне тарту үшін жасаған әрекеті: Кіші жүзде хандық билікті жою Орынбор ведомствасының қырғыз даласы» еңбегінде Кіші Жүз тарихын жан-жақты сипаттаған көрнекті зерттеуші:К.Мейер Орынбор генерал губернаторының көрсетуі бойынша қай жылы Исатай Тайманұлы сотқа тартылды: 1824 – 1828 ж.ж. Орынбор губернаторы Крыжановскийдің «Ресейдің шығыс бөлігіндегі мұсылмандықпен күресу» жөніндегі шаралары жарияланған жыл: 1867ж. Орынбор генерал-губернаторлығының құрамына кірген облыстар: Торғай мен Орынбор Орынбор генерал-губернаторының көрсетуі бойынша қай жылы Исатай Тайманұлы сотқа тартылды:1823-1825 жж. Орынбор губернаторы Крыжановскийдің «Ресейдің шығыс бөлігіндегі мұсылмандықпен күресу» жөніндегі шаралары жарияланған жыл: 1867 жыл Орынбор және батыс Сібір генерал-губернаторлығындағы Дала облыстарын басқару туралы уақытша Ереже бекітілген жыл:1868 жылы 21 қазан Орынбор қазақтарының Жарғысы» қашан шықты:1824 жылы Орынбор қаласының салынуы: 1743 жылы Орынбор өлкесі қазақтардың өмірін сипаттайтын В.Н.Дальдың шығармасы: «Бикей мен Мәулен» «Орынбор тарихы» атты зерттеу еңбегінде қазақ тарихының даму кезеңдерін көрсеткен орыс ғалымы:П.Рычков Орынбор-Ташкент темір жолы пайдалануға берілді:1906 жылы Орынборда Кеңестердің Торғай облыстық I съезі Қызыл Армия бөлімдерін құру туралы шешім қабылдады: 1918 жыл наурыз, сәуір Орыс жазушысы Ф.Достоевскийдің досы, атақты ғалым, этнограф: Ш.Уәлиханов Орыс патшасы ІІІ Иванмен өзара сауда қарым – қатынасын орнатқан хан: Ибақ Орыс-қытай сауда байланыстарының құлдырау кезеңі:ХІХ ғ. 60 жылдары Орхон–Енисей тас жазулары орналасқан мемлекет – Монғолия От құдайы Агнияға арнап құрбандыққа шалынған мал: ешкі Отан соғ;ысы жылдары Елтон тұз өндіру орнынан майданға жіберілген тұз мөлшері: 1 млн. пұт Отарлық; ұлт аудандарының «Сілкініп оянуына» негіз болған «Қанды жексенбі» болған жыл: 1905 жылы Отырар, Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады: Х ғасырға Отырарда Шыңғыс хан саудагерлерінің өлтірілген жылы: 1218 жыл Отырар апаты болған жыл: 1218 жылы «Отырар апаты ” – деген: 1218 ж. Шыңғысхан жіберген саудагерлердің өлтірілуі Отырар қаласын Шыңғыс хан әскері қай жылы қоршауға алған – 1219ж. Ө; Өз заманының;азулы өкілдерін сынауға арналған ыза-кекке толы Біржанның өлеңі: «Жанбота» «Өзбек ұлысы», «Өзбек хандығы», «Шайбани ұлысы» сияқты атаулар осы хандыққа тән: Әбілқайыр хандығы Өзбек ұлысында (XV ғ.) үш халықтың болғандығы, оның ішінде ең көбі ержүректері екені жайлы хабар айтқан: Рузбихан Өзен о рнынан алғашқы мұнай алынған жыл: 1965ж Өзінің; зардабы жағынан жоңғарлардың «Ақтабан шұбырындыдан» кем түспейтін шабуылы қай жылдары болды: 1741-1742 жыл Өзінің;дұрыс жүргізу тактикасымен ерекшеленген ұлт-азаттық көтерілістің қолбасшысы: А.Иманов Өлкенің; этнографиясы туралы ғылыми мұра қалдырған, Қазақстан туралы еңбегі үшін Ресей ғылым академиясының бірінші корреспондент мүшесі болған: П.Рычков Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты алғашқы өнімін берді: 1947ж. Өртке оранған ұшағын жау танкілерінің шоғырына құлатып қаза тапқан, Кеңес Одағының батыры, қарағандық ұшқыш: Нүркен Әбдіров П Парсы жазбаларында Жетісу, Сырдарияның орта ағысында тұрған сақтар: Сақ-тиграхауда Парсы жазбаларындағы "сақ" сөзінің мағынасы: Құдіретті еркектер Парсы жазбаларындағы теңіздің арғы жағындағы сақтар: Сақ-парадарайа Патриарх Тимофейдің кезінде \780-819ж.ж.\ түріктерде қарлұқ жабғуы хрестияндықты қабылдады, ІХ-Хғ.ғ. үйсіндер кезінде кімдердің митрополиясы құрылды – Қарлұқтар Патриарх Тимофейдің; кезінде \780-819ж.ж.\ хрестияндықты қабылдаған түрік патшасы – Қарлұқ жабғуы Патша өкіметі Каспий теңізі мен Жайық өңіріндегі шұрайлы жерлерді отарлаулауда пайдаланды:Нұралы хан мен Батыр сұлтанның алаутанның алауыздығын Патш а өкіметінің Сібір ханы Көшімді талқандап, жаулап алған жыл:1598 Патша үкіметі Бөкейді екінші хан етіп сайлаған уақыты: 1815 ж. Патша үкіметі шекаралық аймақтарда тұратын халықтың санын көбейту мақсатымен 1760 жылы өлкеге қоныстандырды:Казактарды Патша үкіметінің Жайық бойында мал жаюға тыйым салынған үкімі жарық көрген жыл: 1742 жылы қазан Патша үкіметінің Исатайды ұстап берушіге белгіленген сыйдың мөлшері: 1000 сом Патша үкіметінің сайлау заңына сәйкес «Түземдік» халық арасынан екінші мемлекеттік Думаға Жетісудан сайланған: М.Тынышпайұлы Патша үкіметінің;сайлау заңына сәйкес «Түземдік» халық қарасында екінші мемлекеттік Думаға Ақмола облысынан сайланған: Ш.Қосшығұлұлы Патша үкіметінің старшина Лебедевті Орынборда қызметінен алып, сотқа беру себебі: Кенесарымен күрестегі дәрменсіздігі Патшаны қолдаушылардың ұйымдастыруымен Н.Өтемісұлы өлтірілді: 1846 жылы Пашаның бұратана халықтарды тыл жұмыстарына алу жөніндегі жарлығы шыққан жыл: 1916 ж. Партия органдарын өндірістік принцип бойынша өзгерту қашан іске қосылды – 1962 ж. Партияның Орталық; Комитеті Қазақ АКСР-де ұжымдастыру аяқталды деп белгілеген жыл – 1932ж. Партияның ХІ съезі мәдениет саласында артта қалған халықтарды ілгері шығару үшін іске асырылуға тиісті міндкттер – ана тілінде мектеп, клуб, театр істерін дамытуға жәрдемдесу Петербург университетінің стипендиаты, семейлік алғашқы қазақ заңгері:Ақбаев Петропавлдағы мұсылмандар кітапханасы осы жылға дейін жұмыс істеді:1910 жылға Плано Карпини:“Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен”-дегенді айтқан саяхатшы Позициясы:Екіге бөлініп, екі жақта да соғысты Полеолит дәуіріне жататын еңбек құралдары табылған өңір:Жамбыл обылысы Поляк А. Янушкевич Қазақстанда жүзбе-жүз кездескен:Құнанбаймен Президент Н.Назарбаевтың; болашақ ұрпақ алдындағы жауапкершілік сезіміміздің көрінісі деп бағалаған стратегиясы – «Қазақстан2030» Президент өз жолдауында 2030 «Ресейдің соңынан біз де «демографиялық тұйыққа» түсуіміз мүмкін» деп нені меңзейді: халық санының тек миграцич есебінен емес, табиғи жолмен де азаюы Пролетарлық әнұран «интернационалды» қазақ тіліне аударған: Ж.Аймауытов Р РКП(б) –нің; ЖЭС-қа өту туралы Х съездегі шешімінің саяси – идеологиялық мәні: бір партиялық режим Рабад дегеніміз не:Орта ғасырлық қаланың сауда орталығы орналасқан бөлігі Рабиға Сұлтан Бегімнің басына қойылған құлпы тасы табылған жер:Ахмет Иассауи күмбезінің ішінен Революцияны тұншықтыруға бағытталған 1906, 1910 жж. қабылданған аграрлық саясат: Столыпин реформасы Рейхстагқа жеңіс туын тіккен қазақстандық халық Қаһарманы:Р.Қошқарбаев Ресей азаттық қозғалысының өкілі А.Бяловский Семей облысында немен шұғылданды:Өскемен уезінің геологиялық картасын жасаумен Ресе й бодандығын 1817 жылы бірінші болып қабылдаған Ұлы жүздің руы: Жалайыр Ресей жеріне барып орналасқан қыпшақтардың орыс деректеріндегі атауы: Половшылар Ресей м ен Қазақстан шекарасында орналасқан, ежелгі қалалардың ең ескі тұрағы: Арқайым Ресей м ен Қоқан арасындағы қақтығыста қазақ феодалдарының ұстанған позициясы:екіге бөлініп,екі жақта да соғысты Ресей мен Қытай арасындағы Құлжа келісіміне қол қойылды:1851 жылы Ресей мен Қытай арасындағы сауданың дамуына кедергі болған:мемлекетаралық келісімнің жоқтығы Ресей ү;кіметінің 1803 жылғы қаулысы бойынша: Көпестерге қарулы топ ұстауға рұқсат берді Ресейде алғашқы халық санағы өткен жыл: 1897 ж. Ресейдегі Ақпан төңкерісі болған жыл: 1917 ж. Ресейдегі Ірбіт жәрмеңкесі, Қазақстандағы Қоянды жәрмеңкесі сияқты ХІХ ғасырдың соңында Жетісуда ерекше көзге түскен жәрмеңке:Қарқара Ресейден Верныйға қоныс аударушылар арасында аталған облыстан шыққандар басым болды:Воронеж облысы Ресейдің; орталық аудандарынан шаруаларды қоныс аудартудың басталуы: XIX ғ. 60 жылдары ортасында Ресейдің; саудасын дамытуда Қазақстанды «кілт және қақпа» деп атаған Ресей патшасы: I Петр Ресейдің;Шығыспен сауда қатынасын өрістету үшін Қазақстан «Кілт және қақпа» ролін атқарады деген патша: I Петр Ресейд ің Шыңжаңның базар-жәрмеңкелерінде сатылатын тауарлары: өнеркәсіптік дайын бұйым Ресейдің; экономикалық және саяси мүдделеріне орай көз тіккен аймақтары:Жетісу мен Іле өңірі Ресеймен сауда жүйесіндегі қазақтардың негізгі тауары: мал Ресми түрде тұңғыш жәрмеңке ашылды:Ішкі Ордада Республикадағы түсті металлургияның аса ірі орталығы:Шығыс Қазақстан Республиканың; Халық Комиссарлар Кеңесі «Қазақ АКСР біріңғай еңбек мектептерінің жарғысын» қабылдады: 1926 ж. Рим империясына қауіп туғызған ғұн басшысы: Еділ С С.Датұлы бастаған көтеріліс кезінде өлтірілген Кіші жүз ханы: Есім С.Датұлы бастаған көтеріліс кезінде халықтың жағдайын нашарлатқан жұт болды: 1796-1797 жж. С.Датұлы бастаған көтерілісі созылды: 14 жылға С.Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі болды: 1783-1797 жж. С .Датұлы көтерілісінің негізгі қозғаушы күші: шаруалар С.Датұлы старшын болған ру: Байбақты С.Датұлының; қазақ әскерлерімен алғашқы ашық қақтығысы болды: 1783 жылы С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университеті ашылды: 1934ж. Савромат ескерткіштерінің зерттелген қорым: Сынтас Савромат обаларының ішкі құрылымы көбінесе: Ағаштан жасалған Савроматтар жөнінде жазып кеткен Рим тарихшысы: Диодор Савроматтардың; Сынтас ескерткіштерінен табылған: Сүйек қасықтар Сағадат Н ұрмағамбетовке Кеңес Одағының Батыры атағы берілді:Берлин үшін шайқаста. Сайланғ;ан ханның мал-мүлкін бөліп алу дәстүрі:«Ханталапай» Сақ апасиактардың; астанасы – Шірік – Рабат Сақ; әйелдері туралы "ержүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмектеседі" деп баяндайтын грек авторы: Ктесий Сақ далалары арқылы Ұлы Шібек жолының «лазурит тармағы өтті. Памирде өндңірілетін лазурит қай елдерге шығарылды – Иран мен Месоподамияға Сақ; дәуірінің негізгі кездесетін археологиялық ескерткіштері: обалар Сақ; жауынгерлерінің ежелгі үнді-иран тіліндегі атауы: "Арбада тұрғандар" Сақ; жауынгерлерінің киім түсі: Қызыл және сары-қызыл Сақ; жауынгерлерінің темір қару жарағы мен сауыт сайманы табылған жер: Шірік-Рабат Сақ;жерінде Кирдің өлтірілгендігін жазған: Геродот Сақ;жеріне Кир бастаған парсы әскерлерінің басып кірген уақыты: б.з.б. 530 ж Сақ; қоғамындағы 3 топ: Жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер Сақ; қоғамындағы "сегізаяқтылар" деп аталғандар: малшылар мен егіншілер Сақ; қоғамындағы абыздардың танымал белгісі: Тостаған мен ерекше бас киімі Сақ; қоғамындағы малшылар мен егіншілердің киім түсі: Сары, көк Сақ; қоғамындағы тайпалар мен рулар арасындағы даулы мәселелерді шешті: Тайпа көсемі Сақ;малшысы "Шырақ" туралы суреттейтін грек тарихшысы: Полиэн Сақ;патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзімі: б.з.б. 570-520 жж Сақ;, сармат, үйсін тайпаларының келбеттері андроновтықтарға ұқсас екендігін айтқан антрополог ғалым: О. Смағұлов Сақ;-парадарайаларының оңтүстігінде қоныстанған сақтар атауы: Сақ-хаумаваргалар Сақтар құрамына кірген тайпалар: Аримаспы, аргиппей, исседон Сақтар обасындағы сағанаға жер астымен келетін арнайы жол: Дромос Сақтар өмірінде аз өсірілген мал түрі: Ірі қара Сақтар туралы "дұшпанға-қатал, досқа-адал" деп баяндайтын: грек авторлары Сақтар туралы "Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас" деп жазған: Геродот Сақтар туралы "Құдай деп олар күнді есептейді және оған жылқыны құрбандыққа шалады" деп жазған: Страбон Сақтар туралы "олардың бәрі ақкөңіл және уәдеге берік" деп жазған: Страбон Сақтар туралы дерек қалдырған грек авторы: Герадот Сақтар туралы мәлімет беретін жазба мәтіндері сақталған елдер: Грек, парсы авторларының шығармалары Сақтар туралы олар "Садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген",-деп жазған: Страбон Сақтарға Ираннан тараған "өмір ағашы" дейтін аңдық стильдегі бейне: Арыстан бейнесі Сақтарды "Әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық" деп есептегендер: Гректер. Сақтардың;А.Македонскийге қарсы ерлік күресі туралы жазған: Арриан Сақтардың;бөренелерді бір-біріне тығыз орналастырып жасаған табыты: Соркофаг Сақтардың; негізгі шаруашылығы: Мал шаруашылығы Сақтардың;парсы әскері құрамында Марафон шайқасына қатысқан уақыты: б.з.б. 490 ж Сақтардың;парсы патшасы Кирге қарсы күресін басқарған: Томирис Салқам Жәңгірдің билік құрған жылдары: 1628-1652 жж. Салық; жинауға жергілікті адамдарды бекітіп,олаға “селиф”деген атақ берген қаған: Тон Саналы адам" сүйегі алғаш рет табылған үңгір: Кро-Маньон Сармат дәуіріндегі Каспий теңізінің атауы: Гиркан Сармат тайпаларының өмір сүру мерзімі: б.з.б. УІІІ ғ.-б.з. У ғ. Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейтін: Археологиялық ескерткіштер Сарматтар өміріндегі қосымша кәсіп: Аңшылық Сарматтарда көп өсірілген мал түрі: Жылқы, қой Сарматтарда шыныдан жасалған ыдыстарды: Шығыс елдерден алғызды Сарматтардың; абыз әйелдер жерленген қорымы: Бесоба Сарматтардың; әскери-демократия заманында қауымның ішкі, сыртқы мәселелерін шешетін: Әскер басылары Сарматтардың; Бесоба қорымына жерленген: Абыз әйелдер Сарматтардың; қоғамдық басқару құрылымы: Әскери демократия Сарматтардың; өздері жасамай, шығыс елдерінен алғызған заттары: Шыны ыдыстар Сарматтардың; торсық, саба сияқты ыдыстары жасалынған материал: Тері Сарыарқаның; ерте темір дәуірі ескерткіштері:Тасмола мәдениеті Сауатсыздыќт ы жою ќоєамы ўйымдастырылды:1924ж. Сәулет өнерінің орта ғасырда биік деңгейде болғандығының дәлелі: Құрылыс материалдарының сапалы болуы Семей облыстық статистикалық комитетіне мүше болған ұлы ақын:Абай Семей облысы Шұбартау аудандық комсомол ұйымы жастарды қой шаруашылығына шақрды: 1971ж. Семей полигоны жабылды: 1990 ж. Семей полигонында1949 жылдан 1963 жылға дейін жасалған ашық жарылыстың саны: 113 Семей полигонының зардабын шеккен облыстар: Семей, Қарағанды, Павлодар, Өскемен. Семей ядролық полигонында ең алғашқы сынақ өткізілген жыл:1949 ж Семейде өкімет билігі жергілікті Кеңестің қолына көшті: 1918 жыл, ақпан Семейдегі Абай білім алған оқу орны:«Ахмет Риза» медресесі Семейден мемлекеттік Думаға сайланып, кейін өзінің сайлаушыларына берген уәдесінен бас тартқан зерттеуші:Н.Коншин Сенат пен Мәжілістен тұратын жаңа парламент тұрақты жұмыс істей бастады: 1996 ж 30 қаңтарынан. Соғыс қарсаңыда халық шаруашылығында еңбек ет- кен инженер – техник мамандар саны – 110 мың
|