XV ғ. Қазақстандағы тайпалар және олардың салт – дәстүрлері, шаруашылығы.Моңғол шапқыншылығынан кейін қазақ жерінде пайда болған жаңа этникалық топтар маңғыт, барлас рулары. XVғ. Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында наймандар Ұлытаудан Есілге дейінгі аймақты мекендесе, арғындар Ертістен батысқа қарай, Орталық Қазақстанды мекендеді. XVғ. Қазақ хандығының құрылу қарсаңында керейлер Тарбағатай, Ертіс бойы, Зайсан көлі маңы мен Обь және Тобыл өзендері бойын мекендеді. XVғ. Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында үйсіндер Жетісуды мекендесе, қаңлылар Қаратау бауыры, Сырдария мен Жетісуды мекендеген. XVғ. Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында дулаттар Іле, Шу, Талас өзендері, Ыстықкөл маңы, Оңтүстік Қазақстанды мекендесе, жалайырлар Қаратау, Сырдария бойы мен Жетісуды мекендеді. XVғ. қыпшақ, қаңлы, арғын, қоңырат, дулат т.б. қазақ рулары мен тайпалары Түркістан аймағында өмір сүрді. XV- XVІғ.ғ. қазақ даласын мекендеген тайпалар арғын, маңғыт, үйсін. Қазақстан жеріндегі ру – тайпалар XVғ. басында ру – тайпалармен бірігу және тыныштықта өмір сүру үшін басқа хандықтарға ауа көшті. Тіл – көз тиюге байланысты сақталып қалған наным бойтұмар. Қазақстанның байырғы тұрғындарының түсінігі бойынша аспан әлемінің мағынасы Көк тәңір болған. Қасиетті бұлақ басына барып ақ құйып, көктен жаңбыр сұрау ырымы тасаттық;деп аталады. Бұл ырым қуаңшылық жылдары жасалған. XIV – XV ғ.ғ. Қазақстандағы хандықтардың шаруашылығының басым түрі мал шаруашылығы болған. XIV – XV ғ.ғ. материалдық игіліктер мал басынан алынды. XIV – XV ғ.ғ. адамдар жаздыгүні бастарына ыстық өткізбейтін ақ киізден жасалған айыр қалпақтар киген. ХІІІ ғ. соңындағы жазба деректерге қарағанда, пайдаланылған киіз үйдің түрлері арба үстіне тігілген және жылжымалы. Киіз туралы алғашқы мәліметтер араб, қытай деректерінде кездеседі.
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫ КЕЗЕҢІ (XV ғ. ортасы – XVІІІ ғ.)
|
