Студопедия — Традыцыі ручнога вырабу тканін
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Традыцыі ручнога вырабу тканін






Уменне ткаць было абавязковым для кожнай сялянкі і недарэмна асноўную частку пасагу дзяўчыны, што выходзіла замуж, павінны былі складаць тканыя вырабы: адзенне, пасцель, ручнікі, посцілкі (рыс.1). Прасці, ткаць і вышываць у сярэднявеччы на Беларусі павінны былі умець нават княжацкія дочкі.

З ткацтвам звязаны шматлікія звычаі і абрады. Ніколі не сеялі лён у панядзелак – цяжкі дзень. У аўторак пасееш – доўга будзе ўсходзіць. Серада таксама неспрыяльны дзень для пасеву лёну. Чацвер – для чарвякоў. У нядзелю людзі адпачывалі. І заставаліся для пасеву толькі пятніца і субота. Калі на небе шмат хмар – гэта да добрага ураджаю.

Сыравінай для ткацтва на Беларусі здаўна служылі лён, авечая воўна, радзей пянька. Усе працэсы, звязаныя з апрацоўкай сыравіны і падрыхтоўкай яе да ткання выконваліся ўручную – звычайна гэта была жаночая работа (рыс.2). У кастрычніку лён мялі, трапалі, часалі, у лістападзе пачыналі прасці. Пралі пры дапамозе прасніцы, верацяна або калаўрота на працягу ўсяго тыдня за выключэннем святочных дзён і нядзелі. Затым пражу рыхтавалі для ткання: бялілі або фарбавалі, снавалі. Для афарбоўкі нітак ўжываліся натуральныя фарбавальнікі з кветак, траў, кары дрэў, таму традыцыйная гама беларускіх

Рысунак 1 — Традыцыйныя касцюмы дзяўчат. Пачатак XX ст. Яромічы, Кобрынскі раён

тканых вырабаў стрыманая і неяркая. Толькі у XX стагоддзі дзякуючы прымяненню фабрычных нітак і хімічных фарбавальнікаў яна становіцца больш яркай і насычанай (прылады для апрацоўкі сыравіны і падрыхтоўкі яе да ткання дадзены на рысунку 3).

У сакавіку, калі дзень павялічваўся, у хату прыносілі ставы і ўвесь панарад (ніты, бёрда, набіліцы, панажы і інш.). У наладцы красён і ткацтва звычайна ўдзельнічалі 2–3 жанчыны.

Ткацкія навыкі – як заправіць узор, на колькі нітак і г.д. – перадаваліся выключна ад маці да дочак. Сямігадовыя сельскія дзяўчаткі ужо ўмелі выконваць розныя няхітрыя заданні: наматаць ніткі на шпулькі ці на матавіла, назіралі за клубкамі падчас снавання, каб тыя не раскочваліся, выпляталі матузкі... Гадам да 14 – 15 юныя вяскоўкі звычайна валодалі асноўнымі прыёмамі вырабу тканін. Наогул, уменне ткаць лічылася адным з добрых якасцяў будучай нявесты, нездарма ў шматлікіх вясельных песнях нявеста часцей за ўсё намалявана за тканнём свайго пасагу.

Найбольш характэрныя для Беларусі белыя тканіны з ільну з далікатным пяшчотным малюнкам, утвораным своеасаблівасцю тэхналогіі ткацтва ці чаргаваннем адбеленых і суровых нітак. Палатно атрымлівалі рознае. Тонкае – для галаўных убораў, намітак і кашуль. Быў матэрыял для рукавоў, каўняроў і манжэт з узорнымі ўстаўкамі: сёння такія тканіны завуцца купоннымі. Сукно і паўсукно ішло на спадніцы-андаракі, мужчынскія порткі, буркі. Лён – на ніжнія спадніцы, фартухі. Ажурныя тканіны – для фіранак, полагаў, абрусаў, накідак. Дарэчы, тканіны для абрадаў і, як сёння сказалі б, інтэр'еру – ручнікі, пакрывала, абрусы, дываны – вылучаліся асоба. Абрадавыя тканіны часцей за ўсё вырабляліся ў моманты крызісных сітуацый – хвароба, вайна, эпідэмія – як нейкае ахвярапрынашэнне і рабіліся асабліва якаснымі і прыгожымі. Імі абгортвалі крыжы на дарогах, на могілках, поруч крыніц, пакрывалі абразы ў цэрквах і ў хатах. Традыцыйна ў якасці абрадавых выступалі ўзорныя, арнаментальныя ручнікі – самыя семантычна насычаныя і таямнічыя прадметы беларускага народнага ткацтва. На ім прымалі нованароджанага, падносілі хлеб-соль, ім павязвалі свата, упрыгожвалі покуць, апускалі ў магілу труну. Асабліва важную ролю выконвалі ручнікі ў вясельных абрадах. У многіх мясцовасцях Беларусі здаўна існаваў звычай адорваць ручнікамі ўдзельнікаў вяселля. Абрадавую функцыю выконвалі таксама фартухі, хусткі, стужкі, абрусы. Абрусамі абавязкова накрывалі сталы ў сялянскіх хатах на Каляды, Вялікдзень з адмысловай, абрадавай місіяй. Саматканыя дываны не толькі прыбівалі да сцяны для цяпла, слалі на ложкі, як покрывы, імі ўпрыгожвалі храмы, выкарыстоўвалі ў якасці абавязковага вясельнага атрыбуту.

Як мы раней вызначалі мастацтва ткацтва ўзорыстых тканін была развіта ў кожнай вёсцы. У мінулым стагоддзі вызначыліся цэнтры мастацкага ткацтва: гэта Неглюбка пад Гомелем, Моталь Іванаўскага раёна, Макраны і Семежава Капыльскага раёна, Збляны на Лідчыне, Галубічы Глыбоцкага раёна, Хатынічы ля Ганцавіч. Усе і не назавеш, але ўсіх ткачых аб’ядноўвае любоў да мастацтва, да хараства, да прыроды, якая і натхняе і вучыць.

Вырабы ўзорнага ткацтва, нягледзячы на працаёмкасць і старамоднасць тэхналогіі іх выканання, працягваюць жыць у сістэме мастацкіх промыслаў як дадатак да асартыменту тканін, якія выпускаюцца прадпрыемствамі лёгкай прамысловасці.

 

Рысунак 2 — За прадзеннем пражы

 

 
а) б) в)
   
г) д) е)
 
  ж) з)

Рысунак 3 — Прылады для апрацоўкі сыравіны і падрыхтоўкі яе да ткання:

 

а) – церніца (мялка); б) – грэбень з драўляным зуб’ем; в) лапатападобны грэбень для часання льну г) – прасніца; д) – калаўрот; е) – верацяно; ж) – матавіла; з) – сноўніца







Дата добавления: 2015-10-01; просмотров: 2130. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Кардиналистский и ординалистский подходы Кардиналистский (количественный подход) к анализу полезности основан на представлении о возможности измерения различных благ в условных единицах полезности...

Обзор компонентов Multisim Компоненты – это основа любой схемы, это все элементы, из которых она состоит. Multisim оперирует с двумя категориями...

Композиция из абстрактных геометрических фигур Данная композиция состоит из линий, штриховки, абстрактных геометрических форм...

Важнейшие способы обработки и анализа рядов динамики Не во всех случаях эмпирические данные рядов динамики позволяют определить тенденцию изменения явления во времени...

Ваготомия. Дренирующие операции Ваготомия – денервация зон желудка, секретирующих соляную кислоту, путем пересечения блуждающих нервов или их ветвей...

Билиодигестивные анастомозы Показания для наложения билиодигестивных анастомозов: 1. нарушения проходимости терминального отдела холедоха при доброкачественной патологии (стенозы и стриктуры холедоха) 2. опухоли большого дуоденального сосочка...

Сосудистый шов (ручной Карреля, механический шов). Операции при ранениях крупных сосудов 1912 г., Каррель – впервые предложил методику сосудистого шва. Сосудистый шов применяется для восстановления магистрального кровотока при лечении...

Тема 2: Анатомо-топографическое строение полостей зубов верхней и нижней челюстей. Полость зуба — это сложная система разветвлений, имеющая разнообразную конфигурацию...

Виды и жанры театрализованных представлений   Проживание бронируется и оплачивается слушателями самостоятельно...

Что происходит при встрече с близнецовым пламенем   Если встреча с родственной душой может произойти достаточно спокойно – то встреча с близнецовым пламенем всегда подобна вспышке...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.013 сек.) русская версия | украинская версия