Балалар аппендицит ауруының ерекшеліктері.

Балалар ағзасының анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес олардың аппендицит аурулары ересектерден өзгеше және ауыр өтеді. Бұл өсіндінің ұзындығымен, кеңдігімен, лимфоидты тіндермен байлығымен, көбінесе төменде, жамбас қуысында орналасуымен байланысты. Мұнымен қатар қабыну процессінің ерекшелігі шарбы майының қысқалығымен, балалар ішпердесінің реакциясының нашарлығынан, оларда қабынған өсінді айналасында инфильтрат өте сирек байқалады да жайылған перитонит жиіленеді.

Жедел аппендицитте іш ауырсынуы жедел және созылмалы болуы мүмкін. Ауыру басылып, одан соң қайта күшейіп отырады. Балаларда лейкоцитоз және дене қызуы жоғары.

Ересектер аппендициті туралы айтылғандардың барлығы балалар аппендицитіне де тән. Балалар хирургиялық клиникасында емделетіндердің арасында аппендицитпен аурулар 13% жетеді. Нәрестелерде аппендицит сирек кездеседі.

Балалар аппендициті өте ауыр. Өйткені бірнеше сағат ішінде өсіндінің гангренасы басталып баланың жағдайын төмендетіп, өте қатерлі жағдайға ұшыратады. Сондықтан диагнозды шапшаң анықтап, жедел операцияны орындау қажет.

Бұнымен қатар әрқашан есте болатын ерекшелік - болмашы емдеу шаралары аурудың клиникалық көріністерін жоғалтатындығы. Балаларда субьективті жағдайдың жақсылығына қарамай ауыр, кейде өте қатерлі токсемия кездеседі. Бұл токсемия перитонитсізде бала өліміне соға алады.

Кейде аппендициттің көріністері (балаларда) анық және толық емес. Іш ауыруы анық, бірақта, нәресте оның орнын, иррадиациясын атап, көрсете алмайды. Балаларда өсінді ұзын, оның ұшы іштің сол бөліміне жетеді. Сондықтан жедел аппендицитте іштің оң бөлімі емес сол бөлімінің ауыруы мүмкін. Бұл диагнозды анықтауды қиындатады.

Антибиотиктермен, сулъфаниламидтер пайдалануда науқас көріністерін басып диагнозды қиындатады.

Аталған ерекшеліктер аппендицитпен ауырған балаларды операциямен емдеудің кешігуінің қаупін толық көрсетеді.

Йелдер аппендицит ауруларының ерекшеліктері

Әйелдер анатомиясы мен физиологиясы ерекшелігіне сөйкес олар жедел аппендицитпен жиі ауырады (аппендикстің жатыр қосалқыларына жақын орналасуы, ішектің екі қабат жатырмен қысылуы, етек кірі кезінде іш мүшелерінің гиперемиясы). Бұнымен қоса көптеген гинекологиялық аурулардың аппендицитке ұқсас көріністер беруі диагнозды қиындатады.

 

Жүкті әйелдерде аппендицит ауруының ерекшеліктері - аппендицитпен ауыратын жүкті әйелдер өлімі бойдақ әйелдердің өлімінен 10 рет жиі. Аппендицит бала тастауға, түсікке әкеледі. Жатырмен жоғары ығысқан соқыр ішек аппендициттің ауыр түрлерінің жиіленуіне себеп болады. Оның салдарынан басталатын іштің жоғарғы бөлімінің перитониті өте ауыр болады. Сондықтан жүкті әйелдердің аппендицитінде операцияны жедел орындау қажет. Операцияның кешігуі ананың өліміне қоса нөрестенің өліміне душар етеді. Аппендицитпен ауру еқі қабат әйелдер өлімі 3-5% жетеді.

Аппендэктомиядан соңғы асқынулар жүктілік уақыты өскен сайын көбейуіне сәйкес жүкті әйелде аппендицит симптомдары анықталынса оны жедел операцияға алу қажет. Операцияны жалпы наркозбен орындау қажет. Операциядан соңғы түсіктен сақтандыру үшін 1 мм (10 мг) прогестерон - қүніне 1р. 8-10 күн бойында егіледі, витамин Е, пантопон, папаверин балауыз қолданылады.

 

Артайған адамдардағы аппендицит ауруының ерекшеліктері

Қарт адамдардың жедел аппендицитінің ағымы жастар аппендицитінен өзгеше және жедел аппендицит кәрі адамдарда жиі кездеседі, көбінесе науқас жағдайы ауыр. Өйткені қарт адамдарда аппендициттің деструкциялы (флегмонозды және гангренозды) түрлері жиі байқалады. Бұл адамдарда ауру анық көріністерінсіз, іштің ауырсынуы жоғарыдан басталады, дене кызуы көтерілмеген немесе субфебрильді, қан тамыры соғуы сирек.

Аталған, аппендицитке тән емес көріністер аппендициттен басқа аурулар туралы ойлануға мәжбүр етеді. Кейбір аппендицит симптомдары болмайды, мәселен, Щеткин-Блюмберг. Іш бетінің созылуы, еттердің атрофиясы және ағзаның реакциясы бәсеңдігі аппендицит көріністерін нашарландырады. Осы себептерден қарт адамдарда аппендицит орнына басқа қате диагноз (бүйрек шаншуы, қатерлі ісік т.б.) анықталып қажетті жедел операция уақытымен орындалмайды. Бұның салдарынан ауру перитонитпен асқынады.