Мова й навука аб мове

по телефону:

68-35-15

8(920)116-11-66

 

Посетить наш сайт:

www.ямищи.рф

Мова й навука аб мове

Мовазнаўства – гэта навука пра чалавечую мову ўвогуле й мовы сьвету, як яе прадстаўнікоў

Моў ад 3000 да 6000 у сьвеце

Імя, дзеяслоў, назоўнік – ёсьць ва ўсіх мовах

Мовазнаўства складаецца з больш вузкіх дысцыплін: м-ва агульнае й прыватнае

Агульнае вывучае ўсе праблемы зьвязаныя з паходжаньнем мовы, лёгікай разьвіцьця мовы, адносінамі мовы да мысьленьня й г.д.

Прыватнае м-ва займаецца вывучэньнем канкрэтнай мовы ці параўнаньнем некалькіх моў

Мовазнаўства ўнутранае – (17-19 ст.)мова й яе ўнутраная структура

Мовазнаўства зьнешняе зь сярэдзіны 20 ст стала разьвівацца й на пач 21-га ст. стала вельмі папулярнай – выкарыстоўваньне мовы чалавекам (як чалавек уплывае на іншага чалавека пры дапамозе мовы)

 

Агульнае	Прыватнае

 

Мова чалавечая й мова праграмаваньня

Мова й гісторыя дзяржаў

Да зьнешняй лінгвістыкі адносяцца ўсе дысцыпліны, якія ўзьніклі на перакрыжаваньні мовазнаўства й іншых навук:

Псыхалінгвістыка – усе праблемы, зьвязаныя са спараджэньнем і разуменьнем тэксту.

 

Прыклад: высакароднасьць у крыві, насоўка ў крыві, лейкацыты ў крыві.

 

Соцыя-лінгвістыка – гэта навука вывучае ўсе праблемы зьвязаныя з мовай і соцыюмам: сытуацыя аднамоўныя й шматмоўныя, мова й дыялекты, юрыдычны статус мовы, мова як прадмет навучаньня, моўная палітыка й г.д.

Кагнітыўная лінгвістыка (Cognitio er go sum –мысьлю, значыць існую) – займаецца вывучэньнем зьвязаныя з мысьленьнем і мовай

Прагмалінгвістыка – займаецца адносінамі чалавек-мова: маніпуляцыя пры дапамозе мовы, палітыка (палітычная лінгвістыка)

Матэматычная лінгвістыка –пабудова матэматычных мадэляў для вывучэньня пэўных моўных зьяў, таксама прымяненьне матэматычных мэтадаў для лінгвістычных дасьледваньняў.

Унутранае мовазнаўства можа быць накіравана на сынхранію й дыяхранію Фэрдынанд дэ Сасюр

Паколькі ўнутранае мовазнаўстванакіравана на структуру мовы, там вылучаюцца асобныя дысцыпліны (фанэтыка (аб гуках), лексыка (лексыкалёгія), марфалёгія, сынтаксіс і г.д.)

Задачы мовазнаўства:

1. Стварэньне слоўнікаў

2. Стварэньне пісьменнасьці для беспісьменных народаў (600 моў маюць альфабэту)

3. Асьветніцкая дзейнасьць з мэтай падвышэньня моўнай культуры й моўнай сьвядомасьці

4. Аўтаматычная апрацоўка тэксту

5. Навучаньне роднай і няроднай моваў

 

2. Функцыі мовы й маўленьня:

1. Камунікатыўная (перадача інфармацыі) выконваецца не заўсёды: тэкст на невядомай нам мове, тэкст для вузскіх спэцыялістаў, розныя банальнасьці, якія ведае кожны.

Ціск зьнізіўся да трох атмасфэр

Інфармацыя – гэта зьвесткі зразумелыя адрасату і важныя для яго.

2. Кангнітыўная – мысьліцельная ф-цыя

Мова – гэта апора для мысьленьня, гэта тыя рэйкі, па якіх рухаецца думка

Унутранае маўленьне (Леў Сямёнавіч Выгодскі, псыхоляг, псыхалінгвіст)

3. Пазнавальная (акумулятыўная). Мова адлюстроўвае рэчаіснасьць.

Мысьленьне разьвіваецца ад канкрэтнага да абстрактнага.

4. Намінатыўная (названьні). Пры назіраньні розных прадметаў аднаго раду мозг вылучае якасьці характэрныя для ўсіх гэтых розных прадметаў, паступова фармуецца панятак (катэгорыя мысьленьня (кагнітыўная), якое ўвасабляецца ў слове – гэта й ёсьць намінацыя. Назваць – значыць пазнаць.

Намінацыя часам бывае выпадковай (Мікалаіч)

У кожнай мове ёсьць лакуны (прадмет ёсьць, слова няма)

(52 аўдыторы Барыс Юстынавіч Норман)

3. Рэгулятыўная функцыя (ф-цыя ўплыву). Прыклад: запытацца, адказаць, пераканаць, пабудзіць (загадны лад, пытаньні, эмацыянальнаафарбаваныя словы, выклічнікі)

Паралінгвістычныя сродкі – рухі, жэсты, міміка…

4. Фатычная функцыя (грэц.) – пэўны від рэгулятыўнай функцыі, асноўнай яе задачай зьяўляецца ўстанаўленьне й патрыманьне моўных кантакттаў (кантактаналаджвальная)

5. Эмацыянальна-экспрэсыўная функцыя. Мова дазваляе чалавеку выражаць свае адчуваньні, пачуцьці. (экспрэсыўная лексіка – эмацыянальна афарбаваная лексыка, выклічнікі)

6. Эстэтычная функцыя (паэтычная) – маюць творы мастацтва, дакладнасьць, асацыяцыі, прыгажосьць.

(Дыяна Рубіна)

7.Магічная (заклінальная) – рэалізуецца ў адмысловых сытуацыях, калі мова надзяляецца як бы надчалавечай. (праклёны, замовы, клятвы)

8. Метамоўная (мета –праз (грэц)) – сродкамі мовы мы можам гаварыць аб мове. (На мове аб мове)