РОССИЙСКАЯ ФЕДЕРАЦИЯ 16 страница

 

18-бап. Жеке ґмiрге ќол сўќпаушылыќ

 

Жеке ґмiр, жеке бастыѕ жјне отбасыныѕ ќўпиясы заѕныѕ ќорєауында болады. Јркiмнiѕ жеке салымдар мен жинаќ аќша, хат жазысу, телефонмен сґйлесу, поштамен, телеграф арќылы жјне ґзге хабарламалар алысу ќўпиясына ќўќыєы бар. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iс жїргiзу барысында осы ќўќыќтарды шектеуге тек заѕмен тiкелей белгiленген жаєдайларда жјне тјртiппен жол берiледi.

Ескерту. 18-бапќа ґзгерту енгізілді - ЌР 2006.01.20. N 123 (2006.01.01. бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

19-бап. Меншiкке ќол сўќпаушылыќ

 

1. Меншiкке заѕмен кепiлдiк берiледi. Ешкiмдi де сот шешiмiнсiз ґз мїлкiнен айыруєа болмайды.

2. Мїлiк пен ќўжаттарды алып ќою; кґлiк ќўралын, шаєын кеменi басќарудан шеттету; кґлiк ќўралын, шаєын кеменi ўстау; кґлiк ќўралдарын, шаєын кемелердi тексеру; аумаќтарды, їй-жайларды, кґлiк ќўралдарын, тауарларды, ґзге де мїлiктi, сондай-аќ тиiстi ќўжаттарды тексерiп ќарау тек осы Кодексте кґзделген жаєдайларда жјне тјртiппен жїргiзiлуi мїмкiн.

 

20-бап. Судьялардыѕ тјуелсiздiгi

 

1. Судья сот тґрелiгiн iске асыру кезiнде тјуелсiз жјне тек Ќазаќстан Республикасыныѕ Конституциясы мен заѕєа баєынады.

2. Судьялар мен соттар јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ґздерiне бґгде ыќпал болмайтын жаєдайларда шешедi. Соттардыѕ сот тґрелiгiн iске асыру жґнiндегi ќызметiне ќандай да болмасын араласушылыќќа жол берiлмейдi жјне ол заѕ бойынша жауаптылыќќа јкеп соєады. Наќты iстер бойынша судьялар есеп бермейдi.

3. Судья тјуелсiздiгiнiѕ кепiлдiктерi Ќазаќстан Республикасыныѕ Конституциясымен жјне заѕмен белгiленген.

 

21-бап. Iс жїргiзу тiлi

 

1. Ќазаќстан Республикасында јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстер бойынша iс жїргiзу мемлекеттiк тiлде жїргiзiледi, ал ќажет болєан жаєдайда iс жїргiзуде орыс тiлi немесе басќа да тiлдер мемлекеттiк тiлмен теѕ ќолданылады.

2. Судья, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ќарауєа ујкiлеттi органдар (лауазымды адамдар) јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iс бойынша ќаулыда ќаралатын iс бойынша iс жїргiзу тiлiн белгiлейдi. Белгiлi бiр iс бойынша iс жїргiзу соттыѕ, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстi ќарауєа ујкiлеттi органныѕ (лауазымды адамныѕ) ќаулысымен белгiленген тiлдердiѕ бiрiнде жїзеге асырылады.

3. Iс жїргiзiлiп жатќан тiлдi бiлмейтiн немесе жеткiлiктi дјрежеде бiлмейтiн iске ќатысушы адамдарєа ана тiлiнде немесе ґзi бiлетiн тiлде мјлiмдеме жасау, тїсiнiктер мен айєаќтар беру, ґтiнiштер жасау, шаєым беру, iстiѕ материалдарымен танысу, оны ќарау кезiнде сґз сґйлеу, аудармашыныѕ ќызметiн тегiн пайдалану ќўќыєы тїсiндiрiледi жјне ќамтамасыз етiледi.

4. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстер бойынша iс жїргiзуге ќатысушы адамдарєа басќа тiлде жазылєан заѕєа байланысты ќажеттi iс материалдарын iс жїргiзiлетiн тiлге тегiн аударып беру ќамтамасыз етiледi.

5. Ќўќыќ бўзушы мен жјбiрленушiге тапсырылуєа тиiстi iс жїргiзу ќўжаттары олардыѕ ана тiлiне немесе олар бiлетiн тiлге аударылып берiлуге тиiс.

6. Аударма жґнiндегi шыєыстар жјне аудармашыныѕ кґрсеткен ќызметi мемлекеттiк бюджет есебiнен тґленедi.

Ескерту. 21-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

22-бап. Куј айєаќтарын беру мiндетiнен босату

 

1. Ешкiм ґзiне-ґзi, жўбайына (зайыбына) жјне заѕмен белгiленген шектегi жаќын туыстарына ќарсы айєаќ беруге мiндеттi емес.

2. Дiни ќызметшiлер ґздерiне сенiп сырын ашќандарєа ќарсы кујгер болуєа мiндеттi емес.

3. Осы баптыѕ бiрiншi жјне екiншi бґлiктерiнде кґзделген жаєдайларда аталєан адамдар айєаќ беруден бас тартуєа ќўќылы жјне олар бўл їшiн ќандай да болмасын жауаптылыќќа тартылуы мїмкiн емес.

 

23-бап. Бiлiктi заѕ кґмегiн алуєа ќўќыќтарды ќамтамасыз

ету

 

1. Јркiмнiѕ јкiмшiлiк iс жїргiзу барысында заѕєа сјйкес бiлiктi заѕ кґмегiн алуєа ќўќыєы бар.

2. Заѕмен кґзделген жаєдайларда заѕ кґмегi тегiн кґрсетiледi.

 

24-бап. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iс жїргiзудiѕ

жариялылыєы

 

1. Сот, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ќарауєа ујкiлеттi органдар (лауазымды адамдар) осы iстердi жїргiзудi ашыќ тїрде жїзеге асырады.

2. Заѕєа сјйкес мемлекеттiк ќўпиялар болып табылатын мјлiметтерi бар iстерге ќатысты, сондай-аќ соттыѕ, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ќарауєа ујкiлеттi органныѕ (лауазымды адамныѕ) бала асырап алудыѕ ќўпиясын ќамтамасыз ету, жеке бастыѕ, отбасылыќ, коммерциялыќ немесе заѕмен ќорєалатын ґзге де ќўпияны, жеке тўлєалар ґмiрiнiѕ интимдiк жаќтары туралы мјлiметтердi саќтау ќажеттiлiгiне не ашыќ ќарауєа кедергi келтiретiн ґзге де мјн-жайларєа сiлтеме жасаєан iске ќатысушы адамныѕ ґтiнiшiн ќанаєаттандыру кезiнде iс жїргiзу жабыќ тїрде жїзеге асырылады.

3. Жеке тўлєалардыѕ жеке хат жазысуы мен жеке телеграф хабарламалары тек осы хат жазысу мен телеграф хабарламаларын ґзара алмасќан адамдардыѕ келiсiмiмен єана ашыќ iс жїргiзу барысында жария етiлуi мїмкiн. Керiсiнше жаєдайда осы адамдардыѕ жеке хат жазысуы мен жеке телеграф хабарламалары жабыќ iс жїргiзу тјртiбiнде жария етiледi жјне зерттеледi. Аталєан ережелер жеке сипаттаєы мјлiметтерi бар фото- жјне киноќўжаттарды, дыбыстыќ жјне бейнежазбаларды зерттеу кезiнде де ќолданылады.

4. Iске ќатысушы адамдар мен ашыќ iс жїргiзуге ќатысып отыратын жеке тўлєалар iс жїргiзiлiп жатќан їй-жайдаєы ґздерi иеленген орыннан iс жїргiзудiѕ барысын жазбаша тїрде немесе аудиожазуды пайдалана отырып жазып алуєа ќўќылы. Iс жїргiзу барысында кино- жјне фотосуретке тїсiруге, бейнежазбаєа, тiкелей радио- жјне телехабарларды таратуєа соттыѕ, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ќарауєа ујкiлеттi органныѕ (лауазымды адамныѕ) рўќсаты бойынша, iске ќатысушы адамдардыѕ пiкiрлерi ескерiле отырып жол берiледi. Бўл iс-јрекеттер iстiѕ ќалыпты жїруiне кедергi жасамауєа тиiс жјне оларєа уаќыт жаєынан шектеу ќойылуы мїмкiн.

Ескерту. 24-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

25-бап. Iс жїргiзу барысында ќауiпсiздiктi ќамтамасыз

ету

 

Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iс жїргiзу соттыѕ, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќты ќарауєа ујкiлеттi органныѕ (лауазымды адамныѕ) ќалыпты жўмысын жјне iс жїргiзуге ќатысушылардыѕ ќауiпсiздiгiн ќамтамасыз ететiн жаєдайда ґтедi. Ќауiпсiздiктi ќамтамасыз ету маќсатында судья, лауазымды адам iс жїргiзу кезiнде ќатысып отыруєа тiлек бiлдiрген адамдардыѕ жеке бастарын кујландыратын ќўжаттарын тексерудi, ґздерiн тексерiп ќарауды жјне олар јкелген заттарды тексерiп ќарауды ќоса алєанда, оларды тексеру жґнiнде ґкiм бере алады.

 

26-бап. Iс жїргiзу iс-јрекеттерi мен шешiмдерiне

шаєымдану бостандыєы

 

1. Соттыѕ, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстердi ќарауєа ујкiлеттi органныѕ (лауазымды адамныѕ) iс-јрекеттерi мен шешiмдерiне осы Кодексте белгiленген тјртiппен шаєымдануєа болады.

2. Iске ќатысушы адамныѕ јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ туралы iстер бойынша ќаулыларды осы Кодексте белгiленген тјртiппен ќайта ќаратуєа ќўќыєы бар.

3. Шаєымды шаєым берген адамєа зиян келетiндей етiп немесе шаєым ґз мїддесiне орай берiлген адамєа зиян келетiндей етiп ќарауєа жол берiлмейдi.

 

27-бап. Адамныѕ ќўќыќтарын, бостандыќтарын жјне заѕды

мїдделерiн сот арќылы ќорєау

 

1. Јркiмнiѕ ґз ќўќыќтары мен бостандыќтарын сот арќылы ќорєауєа ќўќыєы бар. Мїдделi адам ќўќыќтары, бостандыќтары немесе заѕмен ќорєалатын мїдделерi бўзылєанда немесе дауєа тїскенде, оны ќорєау їшiн заѕда белгiленген тјртiппен сотќа жїгiнуге ќўќылы.

 

2. Прокурор ґзiне жїктелген мiндеттердi жїзеге асыру маќсатында жјне жеке тўлєалардыѕ, ўйымдардыѕ ќўќыќтарын, ќоєамдыќ жјне мемлекеттiк мїдделердi ќорєау їшiн сотќа талап ќойып (арыз жазып) жїгiнуге ќўќылы.

3. Ешкiмге ол їшiн заѕмен кґзделген соттылыєы оныѕ келiсiмiнсiз ґзгертiлуге тиiс емес.

Ескерту. 27-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

2-бґлiм. ЈКIМШIЛIК ЌЎЌЫЌ БЎЗУШЫЛЫЌ ЖЈНЕ ЈКIМШIЛIК ЖАУАПТЫЛЫЌ

 

ЖАЛПЫ БҐЛIМ

 

3-тарау. ЈКIМШIЛIК ЌЎЌЫЌ БЎЗУШЫЛЫЌ

 

28-бап. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ

 

1. Жеке адамныѕ осы Кодекс бойынша јкiмшiлiк жауаптылыќ кґзделген ќўќыќќа ќарсы, кiнјлi (ќасаќана немесе абайсызда жасалєан) iс-јрекетi не јрекетсiздiгi немесе заѕды тўлєаныѕ ќўќыќќа ќарсы iс-јрекетi не јрекетсiздiгi јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ деп танылады.

2. Жеке адамєа јкiмшiлiк жаза ќолдану заѕды тўлєаны осы ќўќыќ бўзушылыќ їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќтан босатпайды, сол сияќты заѕды тўлєаныѕ јкiмшiлiк жауапќа тартылуы да кiнјлi жеке адамды осы ќўќыќ бўзушылыќ їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќтан босатпайды.

3. Осы Кодекстiѕ Ерекше бґлiмiнiѕ баптарында кґзделген ќўќыќ бўзушылыќтар їшiн, егер бўл ќўќыќ бўзушылыќтар ґзiнiѕ сипаты бойынша ќолданылып жїрген заѕдарєа сјйкес ќылмыстыќ жауаптылыќќа јкеп соќпаса, јкiмшiлiк жауаптылыќ туындайды.

 

29-бап. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќты ќасаќана жасау

 

Егер јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан жеке адам ґзiнiѕ iс-јрекетiнiѕ (јрекетсiздiгiнiѕ) ќўќыќќа ќарсы сипатын сезiнсе, оныѕ залалды салдарын алдын ала бiлсе жјне осы салдардыѕ туындауын ќаласа немесе оєан саналы тїрде жол берсе не оларєа немќўрайды ќараса, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ ќасаќана жасалєан деп танылады.

 

30-бап. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќты абайсызда жасау

 

Егер јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан жеке адам ґзiнiѕ iс-јрекетiнiѕ (јрекетсiздiгiнiѕ) зиянды салдарыныѕ туындау мїмкiндiгiн алдын ала бiлсе, бiраќ жеткiлiктi негiзсiз оныѕ алдын алуєа болады деп ўшќары ойласа, не тиiстi назар салєан жјне ескерген жаєдайда оныѕ алдын алуєа болса да осындай салдардыѕ туындау мїмкiндiгiн алдын ала бiлмесе, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ абайсызда жасалды деп танылады.

 

4-тарау. ЈКIМШIЛIК ЖАУАПТЫЛЫЌ

 

31-бап. Јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс тўлєалар

 

Јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс тўлєалар:

1) аќыл-есi дўрыс, осы Кодекс бойынша белгiленген жасќа жеткен жеке адам;

2) заѕды тўлєа.

 

32-бап. Жеке адамныѕ јкiмшiлiк жауаптылыєы туындайтын

жасы

 

Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан кезде он алты жасќа толєан жеке адам јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс.

 

33-бап. Аќыл-естiѕ кемдiгi

 

Осы Кодексте кґзделген ќўќыќќа ќарсы јрекет жасаєан кезде аќыл-есi кем жаєдайда болєан, яєни ґзiнiѕ iс-јрекетiнiѕ (јрекетсiздiгiнiѕ) наќты сипаты мен ќауiптiлiгiн тїсiне алмаєан немесе созылмалы психикалыќ сырќатыныѕ, уаќытша психикасы бўзылуыныѕ, аќыл-ес кемдiгiнiѕ немесе психиканыѕ ґзге де сырќатты жай-кїйiнiѕ салдарынан аќыл-есi кем жаєдайда болєан жеке адам јкiмшiлiк жауаптылыќќа тартылмайды.

 

РЌАО-ныѕ ескертпесі!

34-баптыѕ таќырыбына ґзгерту енгізу кґзделген - ЌР 2010.04.02 № 262-IV (2010.10.21 бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

 

34-бап. Лауазымды адамдардыѕ жјне басќару функциясын

орындайтын ґзге де тўлєалардыѕ, дара

кјсiпкерлердiѕ, жеке нотариустар мен

адвокаттардыѕ јкiмшiлiк жауаптылыєы

 

1. Лауазымды адам ќызметтiк мiндеттерiн орындамауына немесе тиiсiнше орындамауына байланысты јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан жаєдайда јкiмшiлiк жауаптылыќќа тартылады. Мўндай мјн-жайлар болмаєан кезде јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќтыѕ жасалуына кiнјлi лауазымды адам жалпы негiздерде жауаптылыќта болуєа тиiс.

РЌАО-ныѕ ескертпесі!

2-бґлікке ґзгерту енгізу кґзделген - ЌР 2010.04.02 № 262-IV (2010.10.21 бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

2. Заѕнамада белгiленген тјртiппен тiркелген жјне заѕды тўлєа ќўрмай дара кјсiпкерлiк ќызметтi жїзеге асыратын жеке тўлєалар (бўдан јрi - дара кјсiпкерлер), жеке нотариус, адвокат, сол сияќты дара кјсiпкердiѕ жјне заѕды тўлєаныѕ ўйымдыќ-билiк ету немесе јкiмшiлiк-шаруашылыќ функцияларды орындайтын жўмыскерлерi, сондай-аќ заѕды тўлєаныѕ басшылары лауазымды адамдар ретiнде јкiмшiлiк жауаптылыќта болады.

РЌАО-ныѕ ескертпесі!

3-бґлікке ґзгерту енгізу кґзделген - ЌР 2010.04.02 № 262-IV (2010.10.21 бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

3. Егер осы Кодекстiѕ нормаларында олардыѕ лауазымды адамдар, дара кјсiпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар болып табылатын жеке тўлєаларєа ќолданылатыны кґрсетiлмесе, осы нормалардыѕ мазмўны бойынша лауазымды адамдар, дара кјсiпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар болып табылатын жеке тўлєаларєа єана ќатысты жјне соларєа єана ќолданылуы мїмкiн болатын жаєдайларды ќоспаєанда, осы нормалар барлыќ жеке тўлєаларєа ќатысты ќолданылады.

 

Ескерту. Осы Кодексте тўраќты, уаќытша немесе арнаулы ґкiлеттiк бойынша билiк ґкiлiнiѕ функцияларын жїзеге асыратын не мемлекеттiк органдарда, жергiлiктi ґзiн-ґзi басќару органдарында, сондай-аќ Ќазаќстан Республикасыныѕ Ќарулы Кїштерiнде, басќа јскерлерi мен јскери ќўралымдарында ўйымдыќ-билiк ету немесе јкiмшiлiк-шаруашылыќ функцияларды орындайтын адамдар лауазымды адамдар деп танылады.

Ескерту. 34-бап жаѕа редакцияда - ЌР 2006.01.20 N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді), ґзгерту енгізілді - ЌР 2009.12.07 N 222-IV (ќолданысќа енгізілу тјртібін 2-б. ќараѕыз) Заѕдарымен.

 

34-1-бап. Ќўќыќ бўзушылыќты арнайы техникалыќ ќўралдар

тіркеген кездегі јкімшілік жауаптылыќтыѕ

ерекшеліктері

 

1. Јкімшілік ќўќыќ бўзушылыќ сертификатталєан арнайы баќылау-ґлшеу техникалыќ ќўралдарымен жјне аспаптарымен тіркелген жаєдайда, жол жїрісі саласындаєы јкімшілік ќўќыќ бўзушылыќтар їшін јкімшілік жауаптылыќќа кґлік ќўралдарыныѕ меншік иелері (иелері) тартылады.

2. Егер кґлік ќўралыныѕ меншік иесініѕ (иесініѕ) хабарламасы немесе ґтініші бойынша тексеру барысында ќўќыќ бўзушылыќ тіркелген кезде кґлік ќўралы иелігінде болєан адам аныќталса не басќа адамдардыѕ ќўќыќќа ќарсы јрекеттерініѕ салдарынан кґлік ќўралы оныѕ иелігінен шыќќан болса, осы кґлік ќўралыныѕ ќатысуымен жасалєан ќўќыќ бўзушылыќ їшін ол јкімшілік жауаптылыќтан босатылады.

Ескерту.

Осы Кодекстіѕ баптарында кґлік ќўралын меншік ќўќыєымен иеленетін жеке тўлєалар, сондай-аќ жеке жјне заѕды тўлєаларєа тиесілі кґлік ќўралдары уаќытша иелену мен пайдалануєа берілген жеке тўлєалар кґлік ќўралдарыныѕ иелері болып танылады.

Осы Кодекстіѕ баптарында сертификатталєан арнайы баќылау-ґлшеу техникалыќ ќўралдары мен аспаптары деп ќўќыќ бўзушылыќтарды баќылау мен тіркеудіѕ метрологиялыќ салыстырып тексеруден ґткен техникалыќ ќўралдары мен аспаптарын, ќўќыќ бўзушылыќтыѕ жасалу фактісі мен уаќытын, кґлік ќўралыныѕ тїрін, маркасын, мемлекеттік тіркеу нґмірініѕ белгісін, сондай-аќ жїрісініѕ жылдамдыєы мен баєытын тіркейтін фото-, бейне аппаратураны тїсіну ќажет.

Ескерту. 34-1-баппен толыќтырылды - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2008.07.04 N 55-IV (ќолданысќа енгізілу тјртібін 2-баптан ќараѕыз) Заѕымен.

 

35-бап. Тјртiптiк жарєылардыѕ не арнайы ережелердiѕ

кїшi ќолданылатын јскери ќызметшiнiѕ,

прокурордыѕ жјне ґзге де адамдардыѕ јкiмшiлiк

ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн јкiмшiлiк

жауаптылыєы

 

1. Јскери ќызметшiлер мен јскери жиында жїрген јскери міндеттілер, осы Кодекстіѕ 512-1 - 512-4-баптарында кґзделген жаєдайларды ќоспаєанда, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ їшiн тјртiптiк жарєылар бойынша жауаптылыќта болады. Прокурорлар, iшкi iстер, ќылмыстыќ-атќару жїйесi органдарыныѕ ќатардаєы жјне басшы ќўрамдаєы адамдары, ќаржы полициясы мен кеден органдарыныѕ ќызметкерлерi јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ їшiн тиiстi органдарда ќызмет ґтеу тјртiбiн регламенттейтiн нормативтiк ќўќыќтыќ актiлерге сјйкес жауаптылыќта болады.

2. Осы баптыѕ бiрiншi бґлiгiнде аталєан адамдар Ќазаќстан Республикасыныѕ Мемлекеттiк шекарасы режимiн, Ќазаќстан Республикасыныѕ Мемлекеттік жјне кеден шекаралары арќылы ґткiзу бекеттерiндегi режимдi, санитариялыќ заѕнаманы, ґрт ќауiпсiздiгiнiѕ талаптарын, жолда жїру ережелерiн, ќызмет орындарынан тыс кеден ережелерiн, бухгалтерлік есеп жјне ќаржылыќ есептілік туралы заѕнаманы, бюджет жјне салыќ заѕнамасын, аѕ аулау, балыќ аулау ережелерiн, табиєи ресурстарды ўтымды пайдалану мен ќорєаудыѕ басќа да ережелерi мен нормаларын бўзєаны їшiн жалпы негiздер бойынша јкiмшiлiк жауаптылыќта болады. Аталєан адамдарєа - атылатын жјне суыќ ќаруды алып жїру мен саќтау ќўќыєынан айыру жјне јкiмшiлiк ќамауєа алу тїрiнде јкiмшiлiк жаза ќолдануєа болмайды.

2-1. Мерзімді јскери ќызметін ґткеріп жїрген јскери ќызметшілерге, јскери жјне арнаулы оќу орындарыныѕ курсанттарына јкімшілік айыппўл тїріндегі јкімшілік жаза ќолдануєа болмайды.

3. Ќызмет туралы тјртiптiк жарєылардыѕ немесе арнайы ережелердiѕ кїшi ќолданылатын, осы баптыѕ бiрiншi бґлiгiнде аталєандардан басќа адамдар осы актiлерде тiкелей кґзделген жаєдайларда - ќызмет мiндеттерiн атќару кезiнде јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн тјртiптiк жауаптылыќта, ал ќалєан жаєдайларда жалпы негiздер бойынша јкiмшiлiк жауаптылыќта болады.

4. Јкiмшiлiк жаза ќолдану ќўќыєы берiлген органдар (лауазымды адамдар) осы баптыѕ бiрiншi бґлiгiнде аталєан адамдарєа јкiмшiлiк жаза ќолданудыѕ орнына, кiнјлi адамдарды тјртiптiк жауаптылыќќа тарту туралы мјселенi шешу їшiн тиiстi органдарєа ќўќыќ бўзушылыќ туралы материалдарды беруi мїмкiн.

5. Тјртiп туралы жарєылардыѕ кїшi ќолданылатын темiр жол, теѕiз, ґзен кґлiгi мен азаматтыќ авиацияныѕ ќызметкерлерi ќызметтiк мiндеттерiн атќару кезiнде мынадай ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн осы жарєыларєа сјйкес:

темiр жол кґлiгiнiѕ ќызметкерлерi - осы Кодекстiѕ 439, 440, 441-баптарында, 477-бабыныѕ бiрiншi бґлiгiнде, 479, 480-баптарында кґзделген ќўќыќ бўзушылыќ їшiн;

теѕiз кґлiгiнiѕ ќызметкерлерi - осы Кодекстiѕ 441, 448, 449, 450-баптарында, 477-бабыныѕ екiншi бґлiгiнде, 479, 480-баптарында кґзделген ќўќыќ бўзушылыќ їшiн;

ґзен кґлiгiнiѕ ќызметкерлерi - осы Кодекстiѕ 441, 450-453, 455-баптарында, 477-бабыныѕ екiншi бґлiгiнде, 479, 480-баптарында кґзделген ќўќыќ бўзушылыќ їшiн;

азаматтыќ авиация ќызметкерлері - осы Кодекстіѕ 443, 446-баптарында, 447-бабыныѕ бірінші бґлігінде, 477-бабыныѕ їшінші бґлігінде, 479, 480-баптарында кґзделген ќўќыќ бўзушылыќ їшін тјртіптік жауаптылыќта болады.

Ескерту. 35-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2001.07.12. N 240, 2003.07.03. N 464, 2003.12.05. N 506, 2007.03.26. N 240, 2007.12.19. N 11 (ресми жарияланєан кїнінен бастап кїнтізбелік он кїн ґткеннен кейін ќолданысќа енгізіледі), 2009.07.10. N 177-IV Заѕдарымен.

 

36-бап. Заѕды тўлєалардыѕ јкiмшiлiк жауаптылыєы

 

1. Осы бґлiмнiѕ Ерекше бґлiмiнде кґзделген жаєдайларда заѕды тўлєа јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс.

2. Егер осы бґлiмнiѕ Ерекше бґлiмiнде кґзделген јрекеттi заѕды тўлєаны басќару функциясын жїзеге асыратын орган немесе адам жасаса, рўќсат берсе, маќўлдаса, заѕды тўлєа јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс.

3. Егер осы Кодекстiѕ нормаларында олар жеке адамєа немесе заѕды тўлєаєа ќолданылатын-ќолданылмайтыны кґрсетiлмесе, осы нормалардыѕ мјнi бойынша олар тек жеке адамєа ќатысты жјне соєан єана ќолданылуы мїмкiн жаєдайларды ќоспаєанда, осы нормалар жеке адамєа жјне заѕды тўлєаєа ќатысты бiрдей дјрежеде ќолданылады.

3-1. Егер осы Кодекстiѕ нормаларында олардыѕ шаєын немесе орта кјсiпкерлiк, iрi кјсiпкерлiк субъектiлерi болып табылатын заѕды тўлєаларєа немесе ґзге ўйымдарєа ќолданылатыны кґрсетiлмесе, осы нормалардыѕ мазмўны бойынша олар шаєын немесе орта кјсiпкерлiк, iрi кјсiпкерлiк субъектiлерi болып табылатын заѕды тўлєаларєа єана ќатысты жјне соларєа єана ќолданылуы мїмкiн болатын жаєдайларды ќоспаєанда, осы нормалар барлыќ заѕды тўлєаларєа ќатысты бiрдей дјрежеде ќолданылады.

3-2. Јкімшілік жаза барлыќ заѕды тўлєаларєа ќатысты бірдей дјрежеде ќолданылатын жаєдайларды ќоспаєанда, мемлекеттік кјсіпорын жїзеге асырылатын ќызмет тїріне, ќызметкерлердіѕ санына жјне активтердіѕ бір жылдаєы орташа жылдыќ ќўнына байланысты шаєын немесе орта не ірі кјсіпкерлік субъектілері болып табылатын заѕды тўлєалар їшін кґзделген тјртіппен јкімшілік жауапкершілікте болады.

4. Дербес салыќ тґлеушi болып табылатын жјне салыќ салу саласында јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан заѕды тўлєаныѕ ќўрылымдыќ бґлiмшелерi заѕды тўлєалар ретiнде јкiмшiлiк жауаптылыќта болады.

Ескерту. 36-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді), 2007.07.27. N 314 (2008 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізіледі) Заѕымен.

 

37-бап. Шетелдiктердiѕ, шетелдiк заѕды тўлєалардыѕ

жјне азаматтыєы жоќ адамдардыѕ јкiмшiлiк

жауаптылыєы

 

1. Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан шетелдiктер, шетелдiк заѕды тўлєалар жјне азаматтыєы жоќ адамдар жалпы негiздерде јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс.

1-1. Шетелдiк жјне халыќаралыќ коммерциялыќ емес їкiметтiк емес бiрлестiктердiѕ ќўрылымдыќ бґлiмшелерi (филиалдары мен ґкiлдiктерi) Ќазаќстан Республикасыныѕ ќоєамдыќ бiрлестiктер туралы заѕнамасын бўзєаны їшiн заѕды тўлєа ретiнде јкiмшілiк жауапќа тартылады.

2. Ќазаќстан Республикасыныѕ континенттiк ќайраѕында Ќазаќстан Республикасыныѕ егемендiк ќўќыќтарына ќол сўєатын јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн шетелдiктер, шетелдiк заѕды тўлєалар, азаматтыєы жоќ адамдар жалпы негiздерде јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс.

3. Шет мемлекеттердiѕ дипломатиялыќ ґкiлдерi жјне ќорєанышты пайдаланатын ґзге де шетелдiктер Ќазаќстан Республикасыныѕ аумаєында жасаєан јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќ туралы мјселе халыќаралыќ ќўќыќ нормаларына сјйкес шешiледi.

Ескерту. 37-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2005.02.23. N 33 Заѕымен.

 

5-тарау. ЈКIМШIЛIК ЖАУАПТЫЛЫЌТЫ БОЛДЫРМАЙТЫН МЈН-ЖАЙЛАР

 

38-бап. Ќажеттi ќорєану

 

1. Ќажеттi ќорєану жаєдайында, яєни жеке басын, тўрєын їйiн, меншiгiн, жер учаскесiн жјне ќорєанушыныѕ немесе ґзге де адамдардыѕ басќа да ќўќыќтарын, ќоєамныѕ немесе мемлекеттiѕ заѕмен ќорєалатын мїдделерiне ќол сўєушыєа зиян келтiру арќылы ќўќыќќа ќарсы ќол сўєылудан ќорєау кезiнде, егер бўл ретте ќажеттi ќорєану шегiнен шыєып кетуге жол берiлмеген болса, осы Кодексте кґзделген јрекеттi жасау јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды.

2. Ґздерiнiѕ кјсiби немесе ґзге де арнаулы даярлыќтарына жјне ќызмет жаєдайына ќарамастан, барлыќ адамдар бiрдей дјрежеде ќажеттi ќорєаныс ќўќыєына ие. Ќўќыќќа ќарсы ќол сўєушылыќтан аулаќ болу не басќа адамдарєа немесе мемлекеттiк органдарєа кґмек сўрап жїгiну мїмкiндiгi болєанына ќарамастан, бўл ќўќыќ адамєа тиесiлi болады.

3. Ќол сўєу сипаты мен дјрежесiне ќорєанудыѕ айќын сјйкес келмеуi, осыныѕ нјтижесiнде ќол сўєушыєа жаєдайдан туындамаєан шектен тыс айќын зиян келтiру ќажеттi ќорєану шегiнен шыєып кету деп танылады. Мўндай шектен шыєушылыќ тек ќасаќана зиян келтiрiлген жаєдайларда єана јкiмшiлiк жауаптылыќќа јкеп соєады.

4. Ќўќыќќа ќарсы ќол сўєудан туындаєан їрейдiѕ, ќорќудыѕ немесе сасќалаќтап ќалудыѕ салдарынан ќажеттi ќорєаныс шегiнен асып кеткен адам јкiмшiлiк жауаптылыќта болуєа тиiс емес.

 

39-бап. Ќол сўєушылыќ жасаєан адамды ўстау

 

1. Ќўќыќќа ќарсы ќол сўєушылыќ жасаєан адамды ўстау кезiнде, бўл адамды мемлекеттiк органдарєа жеткiзу жјне оныѕ жаѕа ќол сўєушылыќтар жасауын болдырмау їшiн, егер мўндай адамды басќаша ќўралдармен ўстау мїмкiн болмаса жјне бўл ретте осы їшiн ќажеттi шараларды асыра ќолдануєа жол берiлмесе, осы Кодексте кґзделген јрекеттi жасау јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды.

2. Адамєа ќажеттiлiктен асып, шектен тыс, жаєдайдан туындамаєан айќын зиян келтiрген кезде, олардыѕ ўсталєан адам жасаєан ќол сўєушылыќтыѕ сипаты мен ќауiп дјрежесiне жјне ўстаудыѕ мјн-жайына кґрiнеу сјйкес келмеуi ќол сўєушылыќ жасаєан адамды ўстау їшiн ќажеттi шараларды асыра ќолданушылыќ деп танылады. Мўндай асыра ќолдану тек ќасаќана зиян келтiру жаєдайларында єана јкiмшiлiк жауаптылыќќа јкеп соєады.

3. Ќол сўєушылыќты жасаєан адамды ўстау ќўќыєына оєан арнаулы ујкiлеттiгi бар адамдармен ќатар жјбiрленушiлер мен басќа жеке тўлєалар да ие болады.

Ескерту. 39-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

40-бап. Аса ќажеттiлiк

 

1. Аса ќажеттiлiк жаєдайында, яєни осы адамныѕ немесе ґзге де адамдардыѕ ґмiрiне, денсаулыєына, ќўќыќтары мен заѕды мїдделерiне, ќоєамныѕ немесе мемлекеттiѕ мїдделерiне тiкелей ќатер тґндiретiн ќауiптi жою їшiн осы Кодекспен ќорєалатын мїдделерге зиян келтiру, егер бўл ќауiптi ґзге ќўралдармен жою мїмкiн болмаса жјне бўл орайда аса ќажеттiлiк шегiнен асуєа жол берiлмесе, јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды.

2. Ќатер тґндiрген ќауiптiѕ сипаты мен дјрежесiне жјне ќауiп жойылєан, ќўќыќ ќорєау мїдделерiне теѕ немесе зиянды болдырмаудан айтарлыќтай кґбiрек зиян келтiрген, жаєдайєа аныќ сјйкес келмейтiн зиян келтiру аса ќажеттiлiк шегiнен асып кету деп танылады. Мўндай асып кету тек ќасаќана зиян келтiрген жаєдайда єана жауаптылыќќа јкеп соєады.

 

41-бап. Негiздi тјуекел

 

1. Ќоєамдыќ пайдалы маќсатќа жету їшiн негiздi тјуекел жасалєан кезде осы Кодекспен ќорєалатын мїдделерге зиян келтiру јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды.

2. Егер тјуекелмен байланысты емес iс-јрекеттермен (јрекетсiздiкпен) аталєан маќсатќа ќол жеткiзу мїмкiн болмаєанда жјне тјуекел жасаєан адам осы Кодекспен ќорєалатын мїдделерге зиян келуiн болдырмау їшiн жеткiлiктi шаралар ќолданса, тјуекел негiздi деп танылады.

3. Егер тјуекел адамдардыѕ ґмiрi мен денсаулыєына ќатер тґндiрумен, экологиялыќ апатпен, ќоєамдыќ жўтау немесе ґзге де аса ауыр зардаптармен кґрiнеу ўштасса, тјуекел негiздi деп танылмайды.

 

42-бап. Кїштеп немесе санаєа јсер етiп мјжбїрлеу

 

1. Егер мјжбїрлеу салдарынан адам ґз iс-јрекеттерiн (јрекетсiздiгiн) басќара алмаса, кїштеп немесе санаєа јсер етiп мјжбїрлеу нјтижесiнде осы Кодексте кґзделген јрекеттi жасау јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды.

2. Санаєа јсер етiп мјжбїрлеу нјтижесiнде, сондай-аќ кїштеп мјжбїрлеу нјтижесiнде, адам соныѕ салдарынан ґз iс-јрекеттерiн басќару мїмкiндiгiн саќтаса, осы Кодекспен ќорєалатын мїдделерге зиян келтiрiлгендiгi їшiн јкiмшiлiк жауаптылыќ туралы мјселе осы Кодекстiѕ 40-бабыныѕ ережелерi ескерiле отырып шешiледi.

 

43-бап. Бўйрыќты немесе ґкiмдi орындау

 

1. Ґзi їшiн мiндеттi бўйрыќты немесе ґкiмдi орындау їшiн јрекет еткен адамныѕ осы Кодексте кґзделген јрекеттi жасауы јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ болып табылмайды. Осындай јрекеттiѕ жасалуына заѕсыз бўйрыќ немесе ґкiм берген адам јкiмшiлiк жауаптылыќта болады.

2. Кґрiнеу заѕсыз бўйрыќты немесе ґкiмдi орындау їшiн ќасаќана јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан адам жалпы негiздерде јкiмшiлiк жауаптылыќта болады. Кґрiнеу заѕсыз бўйрыќты немесе ґкiмдi орындамау јкiмшiлiк жауаптылыќты болдырмайды.

 

6-тарау. ЈКIМШIЛIК ЖАЗА ЖЈНЕ ЈКIМШIЛIК-ЌЎЌЫЌТЫЌ ЫЌПАЛ ЕТУ

ШАРАЛАРЫ

 

44-бап. Јкiмшiлiк жаза ўєымы жјне маќсаттары

 

1. Јкiмшiлiк жаза, осыєан заѕмен ујкiлеттiк берiлген судья, органдар (лауазымды адамдар) јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн ќолданатын мемлекеттiк мјжбїрлеу шарасы болып табылады жјне осындай ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан адамныѕ осы Кодексте кґзделген ќўќыќтары мен бостандыќтарынан айыруєа немесе оларды шектеуге саяды.

2. Јкiмшiлiк жаза јлеуметтiк јдiлеттiлiктi ќалпына келтiру жјне ќўќыќ бўзушылыќты жасаєан адамды заѕдар талаптарын саќтау жјне ќўќыќ тјртiбiн ќўрметтеу рухында тјрбиелеу, сондай-аќ ќўќыќ бўзушыныѕ ґзiнiѕ де, сол сияќты басќа адамдардыѕ да жаѕа ќўќыќ бўзушылыќ жасауыныѕ алдын алу маќсатында ќолданылады.

3. Јкiмшiлiк жаза јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєан адамєа тјн азабын тарттыруды немесе оныѕ адамгершiлiк ќадiр-ќасиетiн ќорлауды, сондай-аќ заѕды тўлєаныѕ iскерлiк беделiне зиян тигiзудi маќсат тўтпайды.

3-1. Јкiмшiлiк жаза мїлiктiк залалдыѕ орнын толтыру ќўралы болып табылмайды. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќтан келтiрiлген зиянныѕ орны осы Кодекстiѕ 64-бабында кґзделген тјртiппен толтырылады.

Ескерту. 44-бапќа ґзгерту енгізілді - Ќазаќстан Республикасыныѕ 2006.01.20. N 123 (2006 жылєы 1 ќаѕтардан бастап ќолданысќа енгізілді) Заѕымен.

 

45-бап. Јкiмшiлiк жазалардыѕ тїрлерi

 

1. Јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасаєаны їшiн жеке адамєа мынадай јкiмшiлiк жазалар ќолданылуы мїмкiн:

1) ескерту жасау;

2) јкiмшiлiк айыппўл салу;

3) јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќты жасау ќўралы не нысанасы болєан затты ґтемiн тґлеп алып ќою;

4) јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќты жасау ќўралы не нысанасы болєан затты, сол сияќты јкiмшiлiк ќўќыќ бўзушылыќ жасау салдарынан алынєан мїлiктi тјркiлеу;

5) арнаулы ќўќыќтан айыру;

6) лицензиядан, арнаулы рўќсаттан, бiлiктiлiк аттестатынан (кујлiктен) айыру немесе ќызметтiѕ белгiлi бiр тїрiне не белгiлi бiр iс-јрекеттер жасауєа оныѕ ќолданылуын тоќтата тўру;

7) жеке кјсiпкердiѕ ќызметiн тоќтата тўру немесе оєан тыйым салу;