Астана 2010Сабақтас құрмалас сөйлем. Шартты және себеп бағыныңқылы сабақтас сөйлемдер
1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз.
1. Жал сөзі қандай мағынаны білдіреді? 2. Арендатор деп кімді айтамыз? 3. Қазір тұрғын үйді халыққа қандай жолмен беру көзделіп отыр?
2-тапсырма. Берілген сөздерді орыс тіліне аударыңыз.
жал – жалдау – жалға алу – жалға беру – екі жақты келісім – ерікті түрде – уақытша пайдалану –
3-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аяқтаңыздар. 1. Бос тұрған үйлерді, жерді шарт негізінде уақытша пайдалану –... 2. Кәсіпорындар өздеріне керекті тракторды, машинаны... 3. Қазіргі кезде жер учаскелері де... 4. Жалға алушы мен жалға берушінің ара қатынасын реттеп отыратын... 5. Менің ағам жалға берілетін жаңа үйге...
4-тапсырма. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз. 5-тапсырма. Кестені толтырыңыздар.
6-тапсырма. Сабақтас құрмалас сөйлем түрлерін ажыратыңыздар.
1. Егер тұрғын үй бағдарламасымен үй алсақ, ағам Көкшетаудан көшіп келеді. 2. Егер егістік жерлерді жалға алсақ, көктемде қарбыз егер едік. 3. Ақшамыз аз болғандықтан, шағын кәсіпкерлікпен айналыса алмай отырмыз. 4. Биыл күн жылы болғанмен, егін бітік шыққан жоқ.
7-тапсырма. Сөйлемдерді аяқтаңыздар. 1. Егер қиындық көп болса,... 2. Қажетті өнімді сапалы шығарса,... 3. Ақшаны тиімді пайдаланса,... 4. Жалға дүкен алып ашсам,... 5. Жерді жалға алғандықтан,...
8-тапсырма. Жағдаят бойынша сөйлесіңіздер. Сіз жал берушімен егістік жер мәселесі бойынша кездесуіңіз керек. Кездесудің уақытын белгілеңіз. Егістік жерді шарт негізінде уақытша пайдалану уақыты мен төлейтін қаражат туралы келісім жасаңыз.
9-тапсырма. Жалға берілетін тұрғын үй туралы хабарландыру жазыңыз. 10-тапсырма. Көп нүктенің орнына қажетті қосымшаны -дықтан, -діктен, -ған, -ген, -қан, -кен жалғаңыз.
1. Келісімшартқа қол қойыл..., мөр басылды. 2. Шағын кәсіпорын заңды түрде тіркел..., жарғысы бекітілді. 3. Арман ауырған..., жиналысқа келе алмады. 4. Егін жинау үшін комбайн қажет болған..., ағам оны жалға алды.
28 - сабақ;
Нарықтың мәні мен құрылымы Сабақтас құрмалас сөйлем (мақсат, қарсылықты, мезгіл бағыныңқылы сабақтас) 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз.
1. Нарық деген сөздің мағынасын ашыңыз. 2. Нарық механизмі қандай қызметтер атқарады? 3. Ұлттық нарық дегеніміз не? 4. Ұлттық нарық қалай дамиды? 5. Дүниежүзілік нарық дегеніміз не?
2-тапсырма. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз. Нарық, өндіріс факторлары, өндірістік қатынастар, экономикалық қатынас, өндіруші мен тұтынушы, дүниежүзілік нарық, ұлттық нарық, сыртқы сауда, ішкі нарық, бәсекеге қабілетті, шаруашылық бірліктер.
3-тапсырма. Сәйкестігін табыңыз.
ішкі нарық всемирный рынок ұлттық нарық внутренний рынок дүниежүзілік нарық национальный рынок нарық қатынасы рынок сатушылар мен сатып алушылар конкурентно способны тауар айырбасы потребители өндірушілер акционерное общество тұтынушылар производители бәсекеге қабілетті продавцы и покупатели шаруашылық бірліктер товарный обмен
4-тапсырма. Берілген сызбаны пайдаланып, сұраққа жауап беріңіз. Нарық түрлерін атаңыз.
дүниежүзілік
арасындағы тауар айырбасы
әртүрлі тауар өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы экономикалық қатынас
бәсекеге қабілетсіз шаруашылық
бәсекеге қабілетті шаруашылық бірліктердің дамуына мүмкіндік береді
5-тапсырма. Сөздікті оқып, жаттап алыңыздар. нәтиже – результат айырбастау – обменять қатынас – отношение бәсеке – конкуренция шарт – условие тауар айырбастау – товарооборот анықтау – определить тазарту – чистить сипаттау – характеризовать жәрдем – помощь қызмет – служба
6-тапсырма. Мәтінді оқып, жоспар жасаңыз.
Нарықтың мәні мен құрылымы Нарық – бұл өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері мен шарттарын айырбастауға байланысты өндірістік қатынастардың белгілі бір бөлігі немесе жүйесі. Нарық – бұл сатушылар мен сатып алушылар арасындағы экономикалық қатынастардың белгілі бір жүйесімен сипатталатын тауар айырбасының саласы. Нарық – тауарларды сатып алу, сатумен байланысты орын алатын экономикалық қатынастар жиынтығы. Осы тұрғыдан алғанда, нарықты әр түрлі тауар өндірушілер мен тұтынушылардың арасында болатын экономикалық байланыстар мен қатынастар жүйесі деп сипаттауға болады. Сонымен қатар нарық механизмі мынадай қызметтер атқарады: бәсеке күресінің жәрдемімен қоғамдық өндірісті тиімсіз шаруашылық бірліктерін тазартады, керісінше, олардың даму болашағы барларына тиімді жағдай жасайды. Дүниежүзілік нарық – сатушылар мен сатып алушылар арасындағы тауарлар мен қызметтерді айырбастау жүйесі түрінде көрінетін бүкіл әлемдік шаруашылықтың құрамдас бөлігі. Ол халықаралық негізінде құрылып, орнықты. Дүниежүзілік нарық өндірістік кооперация және интеграция, сыртқы сауда, тауарайырбас операциялар арқылы ішкі нарықпен байланыста болады. Ұлттық нарық – бір елдің мемлекеттік шекарасының аумағымен шектелген жалпы ішкі нарық. Ұлттық нарық белгілі бір дәрежеде өндірістің нәтижелері мен шарттарына байланысты экономикалық қатынаста дамиды. Бұл қатынастар нарық қызметінің шарты – ақша және тауар айналысының болуын анықтайтын тауар – ақша форма түрінде көрінеді. 7-тапсырма. Мәтін бойынша 6 сұрақ дайындаңыз.
8-тапсырма. Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді толықтырыңыз. 1. Мен жұмысқа барғанда,.... 2...., біз нарықтың мәні мен құрылымы туралы айттық. 3. Тауарларды сатып алған соң,.... 4...., нарық туралы әңгіме қозғадық.
9-тапсырма. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді аяқтаңыз.
1. Нарықтық экономиканы қалыптастыру үшін,.... 2. Өндірушілер мен тұтынушылар арасында болатын экономикалық қатынастарды жақсарту үшін,.... 3. Ұлттық нарықты дамыту үшін,.... 4. Ақша және тауар айналысының болуын анықтайын деп,.... 5. Әлемдік деңгейде сауда қатынастарын жақсартайын деп,....
10-тапсырма. Сөз жұмбақты шешіңіз. 1. Тауарлар сатып алу, сатумен байланысты орын алатын экономикалық қатынастар жиынтығын не деп атаймыз? 2. Сабақтас құрмалас сөйлем түріне ажыратыңыз. Нарықтық экономиканы қалыптастыру үшін, өндірілген өнімдерді сату мен сатып алу жолдарын қарастырдық;. 3. Бір елдің мемлекеттік шекарасының аумағымен шектелген жалпы нарық ішкі нарық дегеніміз қандай нарық? 4. Бос уақытым болса да, достарыммен кездесе алмадым. Сабақтас құрмаластың қай түріне жатады?
29- сабақ; Ұқыптылық пен үнемшілдік Аралас құрмалас сөйлем 1- тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз. 1. Ұқыптылық деген не? 2. Ұқыптылық пен үнемшілдіктің айырмашылығы неде? 3. Үнемшіл болу үшін адамға қандай қасиеттер керек? 4. Үнемшіл дегеніміз сараңдық па? 5. Сарандық жақсы қасиет пе?
2- Тапсырма. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерін сәйкестігін табыңыз.
ұқыптылық экономить средства үнемшілдік экономный үнемшіл болу риск
тәуекелшілдік экономить время ақша жұмсау возможность қасиет быть устойчивым мүмкіндік качество табаңды болу быть бережливым қаржыны үнемдеу тратить деньги уақытты үнемдеу скупой
3- тапсырма. Диаграмманы толтырыңыз.
4- тапсырма. Сөйлемді толықтырыңыз. 1. Ұқыптылық пен үнемшілдік -.... 2. Үнемшілдік - өзінің уақытың мен қуатыңды... 3. Үнемшіл болу -... болу емес. Сараң адам табысын ешкіммен.... 4. Пайда әкелетін іспен айналысу үшін өз еркінді бағындыра білу -... 5 - тапсырма. Жаңа сөздермен танысыңыз. үнем - экономия үнемдеу - экономить үнемшіл - экономный, расчетливый үнемшілдік - экономичность, расчетливость сараң;- скупой жомарт - щедрый ақша жинау - собирать (копить) деньги ақша жұмсау - тратить деньги ақша шашу - разбрасывать деньги бөлісу - делиться бөліспеу - не делиться табыс - доход шығыс - расход шығын - потеря көмектесу - помогать тырысу - стараться қасиет - качество тәуекел - риск тәуекел ету – рисковать
6-тапсырма. Мәтінді оқыңыз және аударыңыз.
Ұқыптылық пен үнемшілдік Ұқыптылық пен үнемшілдік - экономика жаны. Сенің жеке тірлігің, шаруашылығың бір кереметке негізделеді. Ол – ұқыптылық пен үнемшілдік. Ал, ұқыптылық пен үнемшілдік дегеніміз - экономика жаны. Бұл керемет тағы да басқа ойға туыс келеді. Ол гүлдену. Гүлдену дегеніміз – экономикалық табыс пен бақыт. Сенің жеке шаруашылығын тек қана сенің ақша жұмсау қабілеттілігіңмен шектелмейді. Бұл мүмкіндік - өзіңнің уақытың мен қуатыңды жұмсай білу деген сөз.
7- тапсырма. Аралас құрмалас сөйлем жасаңыз. 1. Жапондықтар көп жұмыс жасайды. Соған орай көп қаржы табады. Ақшаны аз жұмсауға тырысады. 2. Үнемшілдік Жапон халқына тән ерекшелік. Біз Батыс елдеріне ұқсамаймыз. Олар үнемдеушілік жолмен өндірісті өркендетуде. 3. Сараң адам өзінде бар нәрсені қызғыштай қориды. Қолыңда бар нәрсені достарынан биік қояды. Тәуекелге бел буа алмайды.
8-тапсырма. Мақал-мәтелдердің мағынасын ашыңыз. Мақал-мәтелдердің мағынасын ашыңыз.
1. Жаман қойшы жайлауын бір күн жейді. Жақсы қойшы жайлауын мың күн жейді.
2. Ескі киім жаңа киімнің қорғаушысы.
3. Ақша кетуге тырысады Есеп ұстауға тырысады.
9-тапсырма. Берілген мәтінді қазақ тіліне аударыңыз. Быть бережливым – это не значит быть скупым. Скупые люди никогда не делятся своим успехом с другими. Они даже не стараются внести свой вклад. Никогда не хвалят других. Скупость –это очень плохое качество. Быть скупым это значит все свое имущество ревниво охронять, стараться ими не расскидываться, вместо того чтобы в будущем открыть дело, ставить себя выше своих друзей и пренебрегает разумным рискам.
10-тапсырма. Төркөздерді толтырыңыз. 1. «Ұ» дауысты дыбысының жіңішке сыңары 2. «Дыбыс» сөзінің синонимі 3. «Үнем» сөзінің бұйрық райлы нұсқасы. 4. «Экономия» сөзінің қазақша баламасы 5. «Бережливый» сөзінің қазақша баламасы 6. Сирек сөзінің антонимі 7. Ақшаны құр босқа шашпай, керекті орнында ғана жұмсау қалай аталады?
30- сабақ;
Экономикалық тәуелсіздік Өткенді қайталау 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз. 1. «Егемендік» деген сөзді қалай түсінесіңдер? 2. Егемендік пен тәуелсіздіктің бір-бірінен айырмашылығы неде? 3. «Экономикалық тәуелсіздік» сөз тіркесінің мағынасын ашыңыз.
2-тапсырма. Берілген сөздердің орысша баламасын жазыңыз.
егемендік тәуелсіздік - саяси тәуелсіздік - тәуелсіз ел - ел экономикасын көтеру - экономика тиімділігін арттыру - халықтың әл-ауқатын көтеру - өндіріс - ұдайы өндіріс - қоғамдық өндіріс -
3-тапсырма. Берілген схема бойынша сөйлем құрастырыңыз.
экономикалық тәуелсіздік
ел экономикасын көтеру
халықтың әл-ауқатын көтеру
еңбек өнімділігін арттыру
техникалық прогресті пайдалану
4-тапсырма. Жаңа сөздермен танысыңыз . жақ;- сторона болып табылады - является көтеру - поднимать арттыру - увеличивать тиімділік - выгода өзек - корень мүдде - интерес даму - развитие дамыту - развивать
5-тапсырма. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз. Экономикалық тәуелсіздік
Егемендік, тәуелсіздіктің екі жағы бар. Бір жағы - саяси тәуелсіздік. Саяси тәуелсіздік алу - өз алдына ұлттық мемлекет болу, жеке ел болу. Екінші жағы – экономикалық тәуелсіздік. Ғылыми тұрғыдан алғанда экономикалық тәуелсіздіктің негізі болып табылады. Экономикалық тәуелсіздігі жоқ елдің тәуелсіз ел болуы екіталай. Елдің экономикалық тәуелсіздігі үшін не қажет? Ол үшін ең алдымен, ел экономикасын көтеру, экономика тиімділігін арттыру, халыктың әл-ауқатын көтеру кажет. АҚШ пен Батыс Еуропаны айтпағанда,мына өзіміздің алып көршімізҚытайды алайық. Қытайдың ақыл-оймен асықпай жасаған реформасы қазір миллиардтан астамхалықтың тұрмысын көтеруде. Жапондар ше, бұл бip ғажап халық қой, қазба байлықтан жұрдай, 120 миллион халқы бар, арал бойлап жатқан сол елдің байлығын айтсаңызшы. Соғыстан кейінсол ел өз экономикасын қалай көтерді? 1945 жылы Хиросима мен Нагасаки бомбаланып, қирап қалғанда жапон императоры өзегі өртеніп тұрып: «Бізге білім керек, ғылым керек», - деген екі-ақ. ауыз сөз айтыпты. Сол сөзді басшылыққа алған жапон халқының білім – ғылымның қандай дәрежеде екенін өзіңіз білесіз. Сондай-ақ Оңтүстік Кореяны алайық. Дүниежүзінің озық техникасын алып, дамытуда. Бар ісін техника атқаратын АҚШ, Англия, Жапония сияқты елдердің ауыл шаруашылығына мемлекет дотация береді. Ауыл шаруашылығы өнеркәсіп өндірісіне ұқсамайтын ерекше шаруашылық, ceбeбi ол табиғатқа тәуелді. Табиғатпен байланысты экономика тілінде ұдайы өндіріс дейміз. Мал өcyi үшін уақыт керек, егін өcіп шығуы үшін уақыт керек. Ең қиыны ауыл шаруашылығын дамытпай бірде -бір ел, ел бола алмайды. Ауыл шаруашылығы деген - азық-түлік. Ал, азық- түліктің 50-60 пайызын өзі өндірмей, шетелден әкелетін ел экoнoмикалық тәуелсіздікке түседі. Экономиканың табиғат заңдылықтарындай заңдылықтары бар, сол заңдылықтарды сақтау керек. Ол қандай заңдылықтар дейсіз ғой? Ол: еңбек өнімділігінарттыру, уақыт үнемдеу, техникалык прогресті пайдалану, ғылымды пайдалану. т.б. мысалы табиғат заңдылығы бұзылып жауын жаумаса, егін шықпайды. Экономиканың да заңдылықтары бұзылса, экономика дамымайды. Нарықтық экономика туралы әңгімелейтін болсақ, біздің эко-номикамыз әлеуметтік бағыттағы демократиялық, азаматтық қоғамның экономикасы болуы керек. Нарық әдістерін тиімді пайдалаиу керек, қоғамдық өндірісті дамыту керек. Нарық қоғамның қажетіне қызмет ете алмайды. Қоғамды бipтұтac шеңбер деп алсақ, сол шеңбердің бip бөлігі - нарык, екінші бөлігі - әлеуметтік сала. Әлеуметтік сала дегеніміз - отан қорғау, білім беру, денсаулық сақтау, ғылым. Бұл саланы нарық көтере алмайды. Және icкep, саудагер қоғамдық мүддені шеше алмайды. әлеуметтік мүддені шешетін мемлекет. («Қазақстан - Заман», 21.09.2001) 102б. 6 - тапсырма. Мәтінге сұрақтар дайындаңыз және жоспар құрыңыз.
7 - тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді салалас және сабақтас етіп ажыратыңыз.
1. Қазір ауылда мектептер де бар, жаңа ғимараттар да салынып жатыр. 2. Саудада жарыс, бәсекелестік болмаса, нәтиже де болмайды. 3. Сапасы төмен болғандықтан, саудадан көп пайда түскен жоқ. 4. Бұл салада жұмыс істегендіктен, алдағы уақытқа жоспар құру керек. 5. Экономикалық факультетті бітіргеннен кейін, банкте жұмыс істеймін. 6. Ол да, мен де суретке түсейік деп едік, үлгермей қалдық. 7. Негізгі тауарларды шығарып болған соң, оны айналымға жіберуге тырысты.
8-тапсырма. Төмендегі кестені толтырыңыз.
9-тапсырма. Сөйлемді аяқтаңыз.
1. Тәуелсіз ел болу үшін, өз алдына жеке мемлекет.... 2. Ұлттық мемлекет жеке ел болу үшін саяси тәуелсіздік.... 3. Елдің экономикалық тәуелсіздігі үшін ең алдымен ел экономикасын..., экономика тиімділігін..., халықтың әл-ауқатын.... 4. Тәуелсіз ел болуымыз үшін азық-түліктің 50-60 пайызын өзіміз өңдіруіміз...
10-тапсырма. Сөзжұмбақты шешіңіз.
1.Тәуелсіздіктің бірінші жағы саяси тәуелсіздік болса, екінші жағы қандай? 2.«Выгода» сөзінің қазақша баламасы. 3. «Независимость» сөзінің қазақша баламасы
ӨЗДІК ЖҰМЫС ТАПСЫРМАЛАРЫ 1 – сабақ;
1 – тапсырма. «Мемлекеттік тіл» мәтіні бойынша түсінгеніңізді ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі шағын мәтінге тақырып қойып, синоним сөздерді ажыратыңыз. Кейбір сөздердің антонимдік жұбын тауып, сөйлем жазыңыз. Бүгінде қазақ тілін үйренуге талпынған басқа ұлт өкілдерінің саны артып отыр. Әсіресе, Қазақстандағы шетел азаматтарының құлшынысы ерекше. Өйткені шетелде бірнеше тілді білген адам жан-жақты білімді, көп қырлы азамат ретінде бағаланады. Екінші жағынан, шетел азаматтары өзге ұлттың мәдениетін, әдет-ғұрпын терең білу үшін, сол елдің ана тілін меңгеруді бірінші орынға қояды. Сол арқылы ортамен тіл табысып, халықтың тарихы мен дәстүрін зерттейді.
4 – тапсырма. Жағдаятқа ойланып, жауап беріңіз. Сіз шетелге дем алуға бардыңыз. Мұнда Қазақстан мемлекеті туралы жақсы біледі. Қазақстан туралы сізден тағы біраз жайды сұрағысы келеді. Сізге төмендегідей сұрақтар қойылды, қазақша қалай жауап бересіз? · Қазақстанда қандай тіл мемлекеттік тіл ретінде бекітілген? · «Родина» сөзі қазақша қалай айтылады? · «Государственный язык» тіркесін қалай айтасыздар? · «Статус» сөзін қазақша қалай айтамыз?
5 – тапсырма. «Менің тобым» тақырыбында шағын әңгіме жазыңыз.
2 – сабақ; 1 – тапсырма. «Қазақтың өнері мен мәдениеті» мәтінін ауызша баяндап, жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі мәтінді аударып, түсінгеніңізді қысқаша баяндаңыз. Қазақтың кәсіби балет өнері ХХ ғасырдың 30-жылдарында Абай атындағы Қазақ академиялық театр, опера және балет театрында болған «Айман-Шолпан», «Шұға», «Қыз Жібек», «Ер Тарғын», «Қамбар-Назым» т.б. қойылымдарынан бастау алып, дами бастады. Мемлекеттік би театрының бағдарламасында классикалық балет үлгілері «Шопениана», «Кармен-сюита», «Болеро», «Қозы-Көрпеш – Баян сұлу», «Шыңғысхан», «Қыз Жібек» сияқты әлемдік хореографиялық бір актілі балеттер болды.
4 – тапсырма. Мына сөздерді аударып, сөйлем құрастырыңыз. Биші, күйші, жыршы, шебер, әнші, сәулетші, суретші, ақын, сазгер, термеші.
5 – тапсырма. Қазақ халқының мәдениеті туралы терең білу үшн сіз мұражайға бардыңыз. Қалай сұхбаттасар едіңіз?
3 – сабақ; 1 – тапсырма. «Денсулық – зор байлық» мәтіні бойынша жоспар құрып, ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі мәтінге тақырып қойып, жаңа сөздермен жұмыс жасаңыз. Денсаулық адамның тамақтану мәдениетіне де байланысты. Дәрігерлердің кеңесіне сүйенсек, адам ағзасында неғұрлым жеңіл тамақтар жақсы қорытылады, әрі денеге сіңімді болады. Әсіресе, жеміс-жидек, көкеністен жасалған тағамдарға жақын болу керек. Алма, алмұрт, жүзім, шабдалы, қызанақ т.б. шырындары өте пайдалы. Қырыққабат, бұршақ, қызылша, сәбіз қоспасынан жасалған ыстық тағамдар жеңіл қорытылады. Сонымен қатар, сүттен жасалған тағамдар: айран, сүзбе, ірімшік, қаймақ адам ағзасын табиғи кальцимен толықтырады.
4 – тапсырма. Тірек сөздерді қолданып, кестені толтырыңыз.
5 – тапсырма. Сіз азық-түлік дүкеніне келдіңіз. Сауда жасау үшін қазақша қалай сұхбаттасар едіңіз?
4 – сабақ; 1 – тапсырма. «Қоғам және жастар» мәтінін баяндау жоспарын құрыңыз. Ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі мәтінді аударып, түсінгеніңізді қысқаша баяндаңыз. .... Студенттік жобалардың тағы бірі – «Жасыл патруль» экологиялық қозғалысы. Ерікті инспекторлар санитарлық мониторинг өткізіп, тақырыптық қабырға газеттерін іліп, тұрғындарды біздің қаламызды таза, жасыл да әдемі етуге шақыруда. Белсенділер астаналық тұрғындардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруды мақсат етіп қойды. Тек ауызша айтып қоймай, олар үлгі боларлық істер де көрсетіп жатыр.
4 – тапсырма. Мына сөйлемдерді қажетті етістіктермен толықтырыңыз Жастар пайдалы жұмыстар........ Жастар үнемі сауалнама..... Жастар Отаны үшін аянбай....... Жастар мемлекеттегі барлық іске......... Жастар болашақта осындай бағдарламаларды....... Жастар осындай биіктерді......... (бағындырады, атсалысады, жүргізіп отырады, жүзеге асырады, атқарып жүр, еңбек етеді).
5 – тапсырма. Сіз қажетті оқулықтарды алу үшін кітапханаға келдіңіз. Қалай сұхбаттасар едіңіз?
5 – сабақ; 1 – тапсырма. «Тәуелсіз Қазақстан» мәтінін ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Мына сөздерді аударып, сөйлемдегі қолданысына машықтаныңыз.
4 – тапсырма. Төмендегі етістіктермен сөйлем құрастырыңыз. Алу, мойындау, бәсекелесу, мойындату, жариялау, достасу, дамыту, табыс тілеу, көздеу, жету, төтеп беру.
6 – сабақ; 1 – тапсырма. «Мінез және келбет» мәтінін ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Жақсы адамның мінезін ауызша сипаттаңыз. Жаман адамның мінезі туралы не айтасыз?
3 – тапсырма. Мына әңгіме бойынша Ұлжанның мінезін айқындаған сын есімдердің антонимін жазыңыз. Ұлжан – ата-анасының тұңғышы. Тәрбиелі, өз ісіне тиянақты, әдепті. Ұлжанды мінезіне қарай отбасындағы адамдар да қатты жақсы көреді. Ол үнемі анасына көмектеседі. Бауырларына қамқоршы. Әке-шешесі жұмыста болғанда, Ұлжан бауырларының сабағын қарап, ақжарқын мінезімен оларды көңілдендіруге тырысады. Ұлжан тобындағы құрбыларымен жақсы тіл табысады. Ортасында сыйлы, мәдениетті.
4 – тапсырма. Адам мінезін сипаттайтын сын есімдерді аударыңыз.
5 – тапсырма. Жексенбіде ауылға бару үшін, сапаржайдан автобусқа билет алу керек болды. Қалай сұхбаттасар едіңіз?
7 – сабақ;
1 – тапсырма. «Бос уақыт және қызығушылық» мәтініне жоспар құрып, ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Шағын мәтінді аударып, жаңа сөздермен жұмыс жасаңыз.
Мен бос уақытымды қала сыртындағы саяжайда өткіземін. Саяжайдың ауасы таза, көл жағасында орналасқан. Мұнда өзіме пайдалы дене еңбегімен айналысуға да, бой сергітер жаттығулар жасауға және серуендеуге де уақыт табамын. Саяжайда көл жағасында отырып, балық аулау қандай қызық! Бір сәт жалаң аяқ жерді басып, терең демалудың өзі қаншама қуат береді. Табиғат аясында кітап, газет-журналдан қызықты деректер оқу өте пайдалы.
4 – тапсырма. Тірек сөздерді пайдаланып, сөйлем құрастырыңыз.
5 – тапсырма. Сіз досыңызды демалуға саяжайға шақырғыңыз келді. Қалай сұхбаттасар едіңіз?
8 – сабақ;
1 – тапсырма. «Бурабай табиғаты» мәтініне жоспар құрып, ауызша мазмұндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі мәтінді аударып, түсінгеніңізді қысқаша баяндаңыз. Қазақстанда табиғаты ерекше аймақтар өте көп. Соның бірі - Шығыс Қазақстандағы Қатонқарағай жері. Бұл жердің бұлақтары жанға шипа берер емдік қасиетімен әйгілі. Зерттеулерге сүйенсек, су құрамында радон, күкірт, күкіртті сутегі, сульфат, сульфит, карбонат, нитрат тұздары бар. Бұлақ суы - жүйке ауруларына таптырмайтын ем. Қатонқарағайда ерекше ажар беретін аңдар: марал, бұғы мекендейді. Олардың мүйізінің қаны «панта» деп аталып, одан «пантокрин» деген емдік дәрі даярланады. Ол әлсіреген жүйке тамырына күш береді. («Атамекен» журналынан).
4 – тапсырма. Тірек сөздермен сөйлем құрастырыңыз.
Бурабай, Алатау, Сарыағаш, Балхаш, Алакөл, Қара теңіз.
5 – тапсырма. Сіз шипажайдан келдіңіз. Ол жақтан алған әсеріңізді қазақша қалай жеткізесіз?
9 – сабақ; 1 – тапсырма. «Мен және қоршаған орта» мәтініне жоспар құрып, ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі мәтінге тақырып қойып, ауызша баяндаңыз. Жаңа сөздерді ажыратыңыз. Адам – табиғат перзенті. Ол табиғатпен байланыста өмір сүреді. Табиғи ортадан өзіне қажеттіліктің бәрін алады. Атап айтсақ, жерден пайдалы қазбалар, өсімдіктен дәрі-дәрмек, азық, орман ағаштарынан үй жихаздарын, қағаз т.б. қажеттіліктер өндіріледі. Қоршаған ортада жер бедері әр түрлі болады. Бір аймақ таулы болса, енді бір жер жазық, құрғақ, дымқыл, шөлейтті, құмды болып келеді. Таулы аймақ дем алуға, қыдырып, тынығуға таптырмайтын орын. Ал жазық, дымқыл жерлерге егін егу өте қолайлы.
4 – тапсырма. Қоршаған ортадағы табиғи денелердің аудармасын жазыңыз.
5 – тапсырма. Жағдаятқа ойланыңыз. Саяхатқа шығу үшін әуежайдан ұшаққа билет алу керек болды. Қазақша қалай сұхбаттасар едіңіз?
10 – сабақ; 1 – тапсырма. «Мамандық туралы» мәтінін ауызша баяндап, жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Мына сөздердің аудармасын жазып, шағын әңгіме құрастырыңыз.
4 – тапсырма. Қажетті сөздерді орнына қойып, сөйлемді аяқтаңыз.
Мұғалім (қайда) жұмыс істейді. Дәрігер (қайда) жұмыс істейді. Суретші (қайда) жұмыс істейді. Ұшқыш (қайда) жұмыс істейді. Заңгер (қайда) жұмыс істейді. Тергеуші (қайда) жұмыс істейді. Кенші (қайда) жұмыс істейді. Құрылысшы (қайда) жұмыс істейді. Шекарашы (қайда) жұмыс істейді.
5 – тапсырма. Сіз журналист ретінде мамандыққа қатысты кімнен сұхбат алғыңыз келеді? Қалай сұхбаттасар едіңіз?
11 – сабақ;
1 – тапсырма. «Қазақстан әлемдік кеңістікте» мәтіні бойынша жоспар құрып, ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Мына сөздердің аудармасын жазып, шағын әңгіме жазыңыз.
4 – тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді қажетті сөз тіркестерімен толықтырыңыз. Біз......,......,........ сияқты Еуропалық мемлекеттермен байланыс жасаймыз. Біз Азиядағы............,........... мемлекеттерімен байланыс жасаймыз. Біз Қара теңіз жағалауындағы......,......,........ мемлекеттерімен байланыс жасаймыз. Біз Балтық теңізі жағалауындағы......,...... мемлекеттерімен байланыс жасаймыз.
5 – тапсырма. Сіз тарих пәнінен сабақ бересіз. Әлемдік кеңістікте Қазақстанның беделі жайлы дәрісті қалай оқисыз, дәріске қалай әзірленесіз?
12 – сабақ; 1 – тапсырма. «Қазақстанның білім беру жүйесі» мәтінін ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз.
Менің әкем........ бітірген. Менің анам...... жылы......... бітірген. Менің ағам......... жылы.......... оқыған. Менің досым биыл........... оқуға түсті. Мен.............. оқимын. Менің әпкем...... жылы......... бітірді. Менің танысым...... жылдан........ жылға дейін............ оқыды. Үлгі: Менің танысым 2007 жылы С.Сейфуллин атындағы Агротехникалық университетіне оқуға түсті.
4 – тапсырма. Мына сұрақтарға жауап беріп, шағын әңгіме құрастырыңыз.
· Сіз қай университетте оқисыз? · Қандай мамандықты таңдадыңыз? · Сіздің мамандығыңыз өзіңізге ұнай ма? · Сіз оқитын университетте неше факультет бар? · Ол факультеттерде қандай мамандықтар бар? · Өз мамандығыңыздың болашағы туралы не айтасыз?
5 – тапсырма. Сіз журналист ретінде оқуға түсуші талапкерлерден сұхбат аласыз. Қалай сұхбаттасар едіңіз?
13 – сабақ; 1 – тапсырма. «Адам және заң» мәтінін ауызша баяндап, жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Төмендегі сөздерді аударып, еркін қолдануға машықтаныңыз.
4 – тапсырма. Мына сөйлемдерді қажетті сөздермен толықтырыңыз. Мен...... болсам, әділ шешім шығарамын......... әр оқиғаны жан-жақты тексереді. Қазақстанда азаматтар......... қорғалады. Әр адам өз....... білу керек.......... іс әрекет заңмен қадағаланады. (заңсыз, сот, тергеуші, заңмен, құқығын).
5 – тапсырма. Сіз құқықтану пәнінен дәріс оқисыз. Қазақша қандай тақырыпты баяндар едіңіз?
14 – сабақ;
1 – тапсырма. «Халықаралық қатынастар» мәтінін ауызша баяндап, жаңа сөздерді меңгеріңіз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма.Төмендегі сөздерді аударыңыз. Осы сөздерді қатыстырып, әңгіме жазыңыз.
4 – тапсырма. Төмендегі сөйлемдерді қажетті сөздермен толықтырыңыз.
Біздің мемлекетті.............. басқарады. Басқаруда.......... сақталады. Еліміз басқа елдермен............. жасайды. Мемлекет басшылары......... келісімді жүзеге асырады. Қазақстан халқы.......... өмірді қалайды. Біздің елде........... қарым-қатынасқа үлкен мән беріледі (достық, президент, құқықтық ережелер, мемлекеттермен, бейбіт, тыныш).
15 – сабақ;
1 – тапсырма. «Ғылым мен техника» мәтінін ауызша баяндаңыз.
2 – тапсырма. Мәтінде қолданылған белсенді етістіктерді пайдаланып, сұхбат құрастырыңыз.
3 – тапсырма. Мына сөздерді аударып, сөйлем аясында қолдануға машықтаныңыз.
4-тапсырма. Мәтінді оқып түсінгеніңізді айтыңыз. Ең бірінші ұялы телефонды Мартин Купер ойлап тауып, оны 1973 жылғы Нью-Йорктегі конференцияда көрсетті Әлемдегі бірінші ұялы телефон топтамасы 1983 жылы шықты. Оның аты Motorola Dyna TAC 8000X. Ол қымбат тұрады. Бағасы 4000$. Бұған тек бай адамдардың қолы жетті. Оның қуат көзі бір сағатқа ғанажеткен. Ең алғаш шыққан ұялы телефон десек, бірінші ойымызға «Кірпіш» келеді. Ол тас сияқты ауырлау болған. Көрінісі төртбұрышты кірпішке ұқсас болды. Ол ұялы телефонның астына қуат көзін қосатын болған. Сонымен қатар асып жүретін телефондар да болған. Ол ұялы телефонды іске қосу үшін қуат көзін қосатын құралды сөмкеге салып өзімен бірге алып жүру қажет болды. Ол әрі ауыр, ыңғайсыз болды. Сондықтан заман талабына сай жаңа үлгідегі телефондар көбеюде. 5-тапсырма. Ғылымдағы жаңалықтар туралы реферат дайындаңыз. 22-сабақ;
1-тапсырма. Табыскер, табысты, табыссыз деген сөздерсен сөз тіркесін құрып, 3 сөйлем ойлап жазыңыз.
2-тапсырма. Табыс пен пайда сөзінің мағынасын салыстырыңыз.
3-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз. 1. Таза табыс деген не? 2. Бағаны төмендету – табысқа зиянды ма? 3. Мемлекет үшін табысты әкелетін не? 4. Табысты қалай бөлер едіңіз?
4-тапсырма. Пайдакер, пайдакүнем, пайдасыз, пайдалы сөздерінің мағынасын ашыңыз.
5-тапсырма. Мәтінге жоспар құрып, әңгімелеңіз.
23-сабақ
Меншік және жекешелендіру 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз.
1. Жекешелендіру деген не? 2. Жекешелендірудің қандай тәсілі бар? 3. Жекешелендірудің мақсаты не? 4. Жекешелендіру тиімді ме? 5. Меншіктің қандай түрлері бар? 2-тапсырма. Берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударыіыз.
Жекеменшік, жекешелендіру, мемлекет меншігі, әр түрлі меншік, жаппай жекелендіру, қоғамдық меншік.
3-тапсырма. «Жекешелендіру» туралы досыңызбен сұхбаттасыңыз. 4-тапсырма. Мақал-мәтелдің мағынасын түсіндіріңіз.
«Өзімдікі» дегенде өгіз қара күші бар. «Өзгенікі» дегенде болар-болмас ісі бар. 5-тапсырма. Меншік және ж екешелендіру мәтініне жоспар құрыңыз. 24-сабақ;
Банк қызметі 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз. 1. Банк қандай қызмет атқарады? 2. Банктік жүйе деген не? 3. Біздің елде банктік жүйе неше деңгейлі?
2-тапсырма. Сәйкестендіріңіз.
Кредиттік қатынас валютный курс Сапаға,табысқа кепілдеме кредитное обслуживание Депозиттік салым ежемесячный отсчет Депозиттік есеп уставной капитал Ұзақ мерзімді депозит депозитный вклад Ай сайынғы есеп депозитный счет Жарғылық капитал долгосрочный депозит Валюта бағамы краткосрочный депозит Банк жұмысының есебі гарантия на качество и доход Бланк толтыру отчет банковских работ 3-тапсырма. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін қатыстырып сөйлем құрастырыңыз.
4-тапсырма. Берілген сөйлемдерді орыс тіліне аударыңыз.
Берілген өнеркәсіптің айналым қоры 12 мл. теңге. Фирма қызметкер- лері сыйақы қорынан сыйлық алды. Өндіріс пайдасының бір бөлігі эконо- микалық ынталандыру қорын дамытуға кетеді. Қазақстанда көптеген коммерциялық банктер жұмыс істейді. 5-тапсырма. Берілген сөйлемдерді орыс тіліне аударыңыз.
Банк проводит активную внешне экономическую политику. Банк установил корреспондентские отношения с ведущими банками США, Франции, Швеции, Испании, Австрии. Банк успешно работает с частными клиентами. В короткий срок банк выдвинулся в число лидеров.
25-сабақ;
Бәсеке керек пе? 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз.
1. Бәсеке керек пе? 2. Бәсеке өндіріс үшін керек пе? 3. Өмірдің өзі бәсеке. Оны қалай түсінерер едің? 4. Өркениетті қоғамда бәсеке қандай болу керек? 5. Әділетті бәсеке деген не? 6. Әділетсіз бәсеке деген не?
2-тапсырма. Шағын мәтінді орыстіліне аударыңыз.
Тұрмыс-тіршілікте, өндірісте адамгершілік тұрғыдағы бәсеке немесе оның қарсы жағы – адамгершілік тұрғыға жатпайтын бәсеке де бар. Әр мемлекетте адамгершілікті емес бәсекге қарсы заң бар. 3-тапсырма. Берілген мәтінді орыс тіліне аударыңыз.
Сила продвигающая вперёд рыночную экономику – конкуренция, второе – ответственность за сделанную им работу, за результат. Рыночное соперничество – законное, оно равно между собственниками и государствами. Здесь нету взятки, стыда, жалости, отношения строятся на способности и трудолюбии. Конкуренция – это своего рода соревнование, когда один другого опережает, в качественной продукции.
4-тапсырма. Бәсеке сөзінің синомимін жазыңыз. 5-тапсырма. «Бәсеке» тақырыбына сұхбат құрастырыңыз.
26-саба қ
Маркетинг қызметі деген не? 1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз. 1. Маркетинг қызметі деген не? 2. Шығарылған өнімді қозғалысқа түсіретін не? 3. Жарнама жасау маркетингтік қызметке жата ма? 4. Жарнама дегеніміз не?
2-тапсырма. Кез келген өнімге жарнама жасаңыз. 3-тапсырма
|
нарық рыночных отношение
ішкі
сатушылар мен сатып алушылар
бірліктерін жояды
нарық механизмі
сараңдық бережливость
Қысқа мерзімді депозит заполнить бланк
