Зертханалық жұмыс. Ауаның санитарлық-көрсеткіштік микроорганизмдері ретінде стафилококктардың сипаттамасы мен санын анықтау

Жабық бө лмедегі ауаның жай-кү йін анық тағ анда, тә жірибенің мақ сатына сай жалпы микробтық саныды, адамның мұ рын қ уысының микрофлорасымен контаминациялану кө рсеткіші болып табылатын санитарлық -кө рсеткіштік микроорганизмдерді (стафилококктар, α - жә не β -гемолитикалық стрептококктар) анық тайды.,

Ә детте емдік жә не балалар мекемелерінің гигиеналық жағ дайын, ауасын тексеру барысында патогенді стафилакокктарды санитарлық -кө рсеткіштік микроорганизмдер ретінде пайдаланады. Ал тағ ам ө німдері ү шін бұ л кө рсеткіштер басқ а мағ ынағ а ие. Себебі, стфилакокктардың патогенділігі емес, энтеротоксигенділігі, яғ ни тағ амдық интоксикацияны туғ ызатын энтеротоксин юө лу қ абілеті алаң даушылық туғ ызады.

Микробиологиялық ө ндірісте ө ндіруші микроорганизмдердің болуын анық тайды ( гидролизді-ашытқ ылы зауыттарды Candida, ферменттік зауыттарды Aspergillus жә не споралы бактерияларды; ө сімдіктерді зиянкестерден қ орғ аушы бактериалдық заттар ө неркә сібінде Bacillus thuringiensis жә не сальмонеллалар; т.б.).

Седиментациялық ә діспен алынғ ан ауа микрофлорасы бар табақ шаларды стафилакокктарғ а зерттейді. Элективті-дифференциалдық қ оректік орталарғ а егетін, стафилакокктардың таза дақ ылын алады.

Стафилакокктарды анық тау ә дісі ас тұ зының жоғ ары қ ұ рамы болатын ортада ө су қ абілеттілігіне негізделген. Токсигенді стафилакокктардың дақ ылын бө ліп алу мен оларды сапрофиттерден дифференциациялау мақ сатында кө бінесе сарыуызды-тұ зды агар (СТА) мен сү тті-тұ зды агар (СТА) сияқ ты элективті-дифференциалды қ оректік орталарды қ олданады.

Саруызды-тұ зды агарды тұ зды агар негізінде дайындайды. Оны дайындау ү шін ет-пептонды сорпағ а (рН 7, 2 - 7, 4), 2% агар жә не 6, 5% хлорлы натрий қ осып, су моншасында ерітіеді. Еріген соң алып, сү зеді. 100 см³ немесе 250 см³ кө лемде қ ұ йып алып 121^оС-та 30 минут бойы залалсыздандырады.

Ет-пептонды сорпаның орнына қ ұ рғ ақ қ оректік агарғ а 6, 5 % NaCl ө осып пайдалануғ а болады..

Зерттеу алдында тұ зды агарғ а сарыуыз қ оспасын қ осады. Ол ү шін 100 мл залалсыздандырылғ ан ерітіліп, 45^оС дейін суытылғ ан тұ зды агарғ а 20 мл жұ мыртқ а сарыуызының эмульсиясын қ осады. Ә бден араласқ ан СТА-ны залалсыздандырылғ ан Петри табақ шаларына 20 - 25 см³ қ ұ йып 4 - 6^оС температурада 7 тә улік бойы сақ тайды.

Жұ мыртқ а сарыуызының эмульсиясын дайындау ү шін залалсыздандырылғ ан Петри табақ шасының тү біне алдын-ала этил спиртіне батырылғ ан мақ тамен мұ қ ият сү ртілген тауық жұ мыртқ асын орналастырады. Залалсыздандырылғ ан пинцетпен екі қ арама-қ арсы жағ ынан тесік жасайды. Осы екі тесіктің біреуінен ақ уызын толығ ымен алып тастайды да, сосын тесікті ү лкейтіп сарыуызын залалсыздандырылғ ан 200 мл колбағ а бө ліп алады. Саруызғ а ақ ырындап 180-200 мл залалсыздандырылғ ан 0, 8%-дық хлорлы натриді 20-30мл-ден бө лшектеп қ ұ йып отырып, гомогенді масса алғ анша мұ қ ият араластырады.

Осы ортада патогенді стафилококктар ө сіп шық қ ан кезде олардың колонияларының бойында ортаның лайлану зоналары пайда болады яғ ни олар лецитиназағ а оң реакция кө рсетеді. Егер СТА-да ө сіп шық қ ан стафилококктар лецитиназалық реакция кө рсетпесе, оларды қ иғ аш ет-пептонды агрғ а егеді. Кейін плазмокоагуляция реакциясында диффернециациялайды.

Сү тті-тұ зды агарды да тұ зды агар негізінде дайындайды. 100 мл залалсыздандырылғ ан ерітіліп, 45^оС дейін суытылғ ан тұ зды агарғ а 10 мл залалсыздандырылғ ан майы алынғ ан жылы сү тті қ ұ ямыз. Ортаны мұ қ ият араластырып, табақ шаларғ а қ ұ яды.

СТА-дағ ы стафилококктар колониясының пішіні диаметрі 2-4 мм диск тә різді, тегіс жиекті болады, сары, ақ, лимон тү стес пигменттелуі мү мкін. Аз дегенде 5 сипатты колонияны қ иғ аш ет-пептонды агарғ а егіп, кейін осы дақ ылдармен плазмокоагуляция реакциясын жү ргізеді (патогенді жә не сапрофитті стафилококктардың дифференциациясы ү шін.

Плазмокоагуляция реакциясы. 0, 5 мл залалсыздандырылғ ан қ ан сарысуы бар пробиркағ а агарлық немесе 0, 1 мл сорпалық 18-24 сағ атттық дақ ылдан зерттелетін микроорганизді бактериологиялық тұ зақ пен енгізеді. 37^оС-та инкубациялап, нә тижесін 30 минут, 2, 4 жә не 24 сағ аттан кейін анық тап отырады.

Оң нә тиже – тығ ыз немесе борпылдақ ұ йынды тү зіледі; егер сұ йылтылғ ан сарысуды қ олданса, ұ йынды сұ йық бетінде қ алқ ып жү реді.

Сарысуды дайындау. 1: 2 – 1: 4 болатындай етіп физиологиялық ерітіндімен сұ йылтылғ ан немесе толық қ оян сарысуын қ олданады. Қ оянның жү регінен пункция ә дісімен алғ ан қ анды (10 мл жуық) 1мл 5% залалсыздандырылғ ан лимонқ ышқ ылды ерітінді бар пробиркағ а қ ұ йып алып, мұ қ ият араластырып, центрифугалайды. Сарысуды (тұ нба ү стіне бө лініп шық қ ан сұ ық тық) залалсыздандырылғ ан пробиркаларғ а қ ұ йып алып, 4-5 тә улік тоң азытқ ышта сақ тайды.

Стафилококктардың дифференциациясы ү шін, сонымен қ атар, маннит-тұ зды агарды да қ олдануғ а болады. Онда S. aureus сары колониялар, S.saprophyticus – қ ызғ ылт (маннитті ашытпайды), S. epidermidis – ақ тү сті (маннитті ашытады) колониялар ө сіп шығ ады.

 

24 кесте

Ауадан бө ліп алынғ ан стафилококктардың тү рлік белгілерін анық тау

 

Колония №	Лецитиназағ а реакция	Сү тті-тұ зды агарда ө сіп шық қ андар	Плазмокоагуляцияғ а реакция	Тү рі

Қ ұ рал – жабдық тар: Залалсыздандырылғ ан Петри табақ шалары, пробиркалар, тамшуырлар, 100-500 мл-лік флакондар немесе ыдыстар, термотө зімді шыны стаканчикстер, 150-250 мл флакондар, шыны таяшалар, пинцеттер, бактериологиялық тұ зақ, фильтр қ ағ азы, мақ та, микроскоп, заттық шынылар мен жабындық шынылар, Эндо ортасы, Кесслер ортасы немесе КОДА, ЕПА, Олькеницкий ортасы, физиологиялық ерітінді, майсыз сү т, тауық жұ мыртқ асы, қ оянның қ ан сарысуы, Грам бойынша бояу реактивтері, дезинфекциялау ерітіндісі.

 

Зертханалық жұ мыстың орындалу жоспары: