В6 витамин пиридоксин, адермин

1926 жылы Гольдбергер қ олдан жасалғ ан диеталық қ орекпен тышқ андарды азық тандырғ анда, олардың дерматит аурына шалдық қ аннын байқ ағ ан. Бұ ғ ан қ арсы В₁, В₂ витаминдерімен ә сер еткенде жазылмай, ал қ оректік заттарғ а ашытқ ыны қ осып бергенде тышқ андардың айығ а бастағ анын анық тады. Кейіннен бұ л витаминнің адам мен жануарлардың қ алыпты жағ дайдағ ы тіршілігі ү шін де қ ажетті екені дә лелденді. 1937-1939 жылдары бұ л зат ашытқ ылардан бө ліп алынып, оны В₆ витамині деп аталды. Сө йтіп тағ амдарда пиридоксин жетіспегенде, полиневрит, анемия жә не тері ауруы-дерматитті тудырады. Бұ л дерттерден никотин қ ышқ ылынан гө рі, пиридоксинмен ә сер етіп жылдам айық тыруғ а болады.

В₆ витамині организмге ө те қ ажет-ақ. Ө йткені ол зат алмасудың, қ ан тү зілудің барлық процестеріне қ атысады. Тері ауруларынан сақ тандырады, ферменттердің қ ұ рамына енеді, нерв жү йелерінің қ ызметін реттеп, бала кө теру мен босанудың бірқ алыпты ө туіне кө мектеседі, ішектегі пайдалы бактериялардың кө беюіне ә сер етеді.

В₆ витаминін табиғ и заттардан бө ліп алу ө те қ иын, сондық тан ол химиялық -фармацевтикалық заводтарда синтезделіп алынады. Бұ л витаминді тө менгі жә не жоғ ары сатыдағ ы ө сімдіктер биосинтездей алады. Жарық та ө скен ө сімдіктерде қ араң ғ ыда ө сіріліген ө сімдіктермен салыстырғ анда В₆ витаминінің биосинтезі жақ сы жү реді. Сондай-ақ бұ л витаминді ашытқ ы клеткалары синтездейді.

Пиридоксиннің туындылары – фосфопиридоксаль мен фосфопиридоксамин амин қ ышқ ылдарының алмасуына қ атысатын (аминотрансферазалар, амин қ ышқ ылдарының декарбоксилазасы, кинуренинаминотрансферазалар, фосфорилазалар жә не т.б.) бірқ атар ферменттердің коферменттері болады.

1937 жылы Совет ғ алымдары: А.Е.Браунштейн мен М.Г.Крицман амин қ ышқ ылдарының қ айта … аминдену /трансаминдену/ реакциясын ашты. Бұ л реакцияны аминотрансфераза ферменті катализдейді, оның коферменті В₆ витаминінің фосфорланғ ан туындысы болып табылады. В₆ ферментінің негізгі қ ызметі оның коферменттік ролі деп санайды. Жануарлар клеткаларында ол фосфорланады, сө йтіп фосфорлы эфирлер – пиридоксаль – 5 – фосфат жә не пиридоксамин – 5 – фосфат («Ферменттер» деген бө лімді қ араң ыздар) коферменттерін тү зеді.

Пиридоксиннің жеткіліксіздігінен кө птеген амин қ ышқ ылдарының айналысы бұ зылады. Мысалы: триптофан, метионин, цистин, глютамин қ ышқ ылдары жә не т.б. Организмде белокты, майлы жә не кө мірсулы айналыстардың қ ызметі бұ зылғ анда, оны В₆ витаминін беру арқ ылы жақ сартады.

Авитаминоз В₆-авитаминозы кезінде – терінің сал ауруына ғ ана тә н қ абынып ауруы – дерматит кездеседі. Бұ л кезде дененің симметриялы учаскелері /қ ұ йрық, қ ұ лақ, ауыздың айналасы, табан/ зақ ымданады, тері қ ызарады, жануарлардың терісі тү седі. Сол сияқ ты қ ан қ ұ рамында эритроциттердің саны азаяды, олардың тү йіршік кө лемі кішірейеді, қ ан азайып анемия қ ұ былысы болады, қ ұ стардың жұ мыртқ алауы тиылады.

Табиғ атта таралуы. В₆ витаминінің жасыл ө сімдіктер мен кө птеген микроорганизмдер синтездеп шығ арады. Жануарлар тканінде жә не азық -тү лікте бұ л витамин негізінде пиридоксаль, пиридоксамин тү рінде жә не олардың фосфор эфирлері тү рінде кездеседі. В₆ витамині жұ мыртқ аның сары уызында, жануарлар бауырында, сә бізде, бидайда, қ арабидайда, ашытқ ыда кө п.

Жануарлардың қ ажет етуі. В₆ витамині ө сімдік тектес жемшө пте жә не азық -тү лікте кө п болғ андық тан, адамдар мен жануарларда авитаминоз қ ұ былысы сирек кездеседі.

Оның бір тә улікте ересек адамғ а қ ажетті мө лшері 1, 5-2, 0 мг, балаларғ а қ ажетті мө лшері 0, 4 мг кем болмауы тиіс.