Тақырып бойынша сұрақтар1. «Инфекция», «инфекциялық процесс», «инфекциялық аурулар» аурулар терминдерге анық тама берің із. 2. Полидетерминантты сипаттама-микроорганизмдер патогенділігі ретінде. 3. Вируленттілік патогенділік ө лшемі. ө лшем бірлігі. 4. Бактериялардың вируленттілік факторын атң ыз жә не сипаттама берің із. /адгезия, колонизация, пенетрация, инвазия/. 5. Микроорганизмдер агрессияның факторлары, олардың сипаттамасы. 6. Экзотоксиндер химиялық табиғ аты, негізгі қ асиеттері. 7. Анатоксиндерді алу ә дістері, олардың практикалық маң ызы, қ олданылуы. 8. Эндотоксиндер химиялық табиғ аты, негізгі қ асиеттері. 9. Қ оздырғ ышқ а байланысты инфекциялар пішіні, макрооргандегі таралуы, олардың сипаттамасы. 10. Жергілікті жә не жалпы бактериемия, септицимия, сепсис, септикопиемия инфекция. Тү рлеріне анық тама берің із. 11. Қ оздырғ ыш санына байланысты инфекциялар формасы /моноинфекция, полимикробты, аралас жә не микст-инфекция/. 12. Инфекциялар пішініна сипаттама берің із /жедел, созылмалы, латенті, манифестті/. 13. Симптомсыз формалы инфекциялардың бактериотасымалдаушылық ты ерекшелігі. 14. Вирустардың инфекциялық қ асиеттін сипаттап атаң ыз. 15. Инфекциялық аурулар периодтарын сипаттап атаң ыз. 16. Лабораториялық жануарларды экспериментальды залалдануының мақ саты мен ә дістері. 17. Лабораториялық жануарларды экспериметальды жолмен жарақ атта ә дістері, тә сілдері, мақ саты. Қ осымша ақ парат: Инфекция немесе инфекциялық процес – бұ л физиологиялық функцияны жә не оның ішкі ортаның тұ рақ тылығ ын бұ затын патогенді микробтардың пайда болып дамитын физиологиялық жә не патологиялық процестері жиынтығ ы. Патогенділік дегеніміз – микроорганизмдердің инфекциялық процесс туғ ыза білу қ абілетіі, яғ ни бұ л микроорганизмдердің потенциалды қ абілетіінің микроорганизмдерге еніп жә не онда кө беюге қ абілетіті генотипті бө лігі. Патогенділік дә режесі вируленттілік деп аталады /фенотипті белгі, яғ ни бө лігі бір жағ дайда блатын штамма қ асиеті /. Вируленттілік шартты ө лшем бірлігімен ө лшенеді – DLM /минимальды летальды доза /. Белгілі бір уақ ытта аралығ ында қ алыпты массамен жасы бірдей жануарлардың микробтарды қ абылдауында ү Д сандық микробтардың мө лшеріне тең болады. Д ғ ана жануармен анық талмайды. Бір топ жануарлармен анық талады, оның нә тижесінде ө лген жануарлар саны 95. тен кем болмауы керек. Ал вируленттілекті ө лшеу ү шін организмге микробтарды ө ндіру ә дісін қ олданады. Бактериялардың вируленттілігін анық тау ү шін лабораториялық жануарларды: тауық эмбрионың, жасуша дақ ылдарын зақ ымдау арқ ылы жү ргізеді. Вируленттілік ө згеруі мү мкін, бұ л ө згергіштік ие фенотипті қ абілетіке сай келетін гендердің мутацияс ы болып табылады. Вируленттіліктің қ абілетіі дақ ылдардың қ олайсыз жағ дайлар нә тижесінде ескіру процесі жү реді, ал стабилъді қ абілетіі ә ртү рлі заттардың фенол, судын асқ ын тотығ ы, шошқ а еті т.б. қ атысуымен бактерияларды ұ зақ уақ ыт дақ ылдау барысында туады. Сондай-ақ, иммунды сары-суларда. Бактериялар мен вирустардың вакцияналдық штаммалары тірі вакциналдар дайындау барысында алынды. А вирулентті мутанттар бактериялар мен вирустарғ а ә ртү рлі физико-химиялық мутагендердің ә сер ету нә тижесінде пайда болады. Вирулеттіліктің факторының бактериялардың эпителиальды жасушағ а жабысу қ абілетіі жатады /адгезия/. Бактериялар эпителиальды жасушалар бетінде кө бейіп /молэнизация/, жасуша ішіне ө ніп /генетратция/ немесе ұ лпағ а орналасып /инвагия/ организмнің иммунды қ орғ анысына арнайы емес факторлар қ арсы тұ рады /агрессия/. Инфекциялық процесстердің бірінші стадиясы болып табылатын адгезия мен коленизация микроорганимзмдердің сезгіш жасушалар бетіне жабысып онда қ оздырғ ыштардың кө беюімен баиқ алады. Адгезия мезанизмінің негізгі қ оздырғ ыш жасушалар мен микроорганизмдер аралығ ында физико-химиялық ә серлерге негізделеді. Сондаи-ақ арнайы адгезиялар ә серінен де туады. Пенетрация дегеніміз - қ оздырғ ыштардың жасушағ а енуі. Қ оздырғ ыштардын вируленттілік қ асиеті эпителиалъды жасушаларғ а лимфоцит жә не леикоциттер ішіне енгенде баиқ алуы мү мкін. Бактериялардың инвазиялық қ асиеті эпителиалъды жасушаларғ а лимфоциттерге жә не т.б. макроорганизмы жасушаларына енуге қ абілетіімен тікелеи тқ уелді. Бұ л процесс кө бею кезінде жү реді. Макроорганизмдердің инвазиялық қ асиеті дә некер ұ лпаларының ө ткізгіштігін бұ затын қ оздырғ ыштарды организмге тарататын гиалуронидаза, нейраминидаза ферменттерінің синтезделуі. Микроорганизмдер мен микроорганизмдердің ө зара байланысы арнайы емес қ орғ аныс факторларының нашарлануына қ кеп соғ ады. Агрессия процесі бактериальды жасушалар қ ұ рылымдары, жасуша қ абырғ аларының қ апшығ ы, ЛПС грам теріс бактерия агресиндерінің қ атысумен жү зеге асады. Бұ лардың кө пшілігі лейкоциттер миграциясына қ лсірете отырып фагоцитозғ а қ арсы фактор туғ ызады. Экзотоксиндер, дифтерия, сіреспе, ботулизм, ішек таяқ шасы жә не стафилококты инфекциялар негізінде тү зіледі. Экзотоксиндер химиялық табиғ аты бойынша ақ уыз болып табылады. ө мір сү ру процессі экзотоксиндер 4 типке бө лінеді: 1. Цитотоксиндер – субжасуша денгейінде ақ уыз синтезделуін тежейді. 2. Мембрана токсиндері – эритроциттердің беткейлік мемебраналарының ө ткіз гіштігін жоғ арлатады, лейкоциттер мен эритроциттердің ө ткізгіштік мемебраналарын зақ ымдайды. 3. Функциональды тосқ ауылдар – белгілі ұ лпа жү йелерінің қ ызметін тежейді. 4. Эксофолиотиндер жә не эритрогениндер – скарлатинді стрептококктар жә не алтындағ ан стафилококктар штаммасының нә тижесінде пайда болады. Олар жасушаларының ө зара байланысу процессіне жә не жасуша аралық заттар мен байланысу нә тижесінде ә сер етеді. Анатоксинді препараттар дегеніміз – улы заттардан толық тазартылғ ан бактериальды экзотоксиндерден алынғ ан, бірақ антигенді, иммунды қ асиеттерін сақ тайтын препараттар. Анатоксин алу мақ сатында экзотоксинге 0, 3-0, 5 - к формалар араластырып 37-40оС термостатқ а ұ стаймыз, улы қ асиетін жойғ анша. Алынғ ан анатоксиннің стерильдігі, қ ауіпсіздігі, иммуногенділігі жағ ынан тексереді. Анатоксинді улы инфекцияларды емдеуде жә не алдын алу мақ сатында қ олданады. Эндотоксиндер дегеніміз – бактеральді жасушалар мен тығ ыз байланысып жасуша қ абырғ асында грам теріс ЛПС жоғ ары температурағ а тұ рақ ты, аздап улы жә не аз мө лшерде арнайы токсиндерді айтамыз. Табиғ атта қ оздырғ ыштарды инфекция пішініне байланысты келесі тү рлерге бө леміз. 1. Бактериальды
|
