Хакім Абайдың өлеңдері мен қара сөздері

5.1. Немедленно прекратить работу и поставить в известность руководителя работ в случае:

- получения сотрудником травмы;

- возникновения пожара или предпосылки к его возникновению;

- возникновения аварийной ситуации, препятствующей продолжению работы (неисправности оборудования, аппаратуры, измерительных приборов, заземляющих устройств,утечки газа, разлива реактивов и др.).

5.2. В случае получения травмы, необходимо:

- освободить пострадавшего от действия травмирующего фактора;

- обстановку на месте аварии сохранить такой, какой она была в момент происшествия, если это не угрожает опасностью другим;

- оказать пострадавшему первую доврачебную помощь.

- вызвать к пострадавшему скорую медицинскую помощь;

- доложить о случившемся администрации.

5.3. В случае возникновения пожара, необходимо:

- немедленно сообщить о пожаре и месте его нахождения дежурному пожарной охраны университета (тел. 54-11);

- вывести людей в безопасное место, оказать помощь пострадавшим;

- данный участок обесточить общим рубильником на электрическом силовом щите;

- принять меры к тушению возгорания имеющимися в наличии противопожарными средствами (огнетушитель). Электроустановки под напряжением тушить только после отключения электроэнергии углекислотными или порошковыми огнетушителями.

5.4. В случае аварии или ситуации, препятствующей продолжению работ:

- в случае короткого замыкания - немедленно отключить питающее напряжение на центральном электрическом силовом щите лаборатории. Ремонт электрооборудования должен производиться электротехническим персоналом, имеющим не менее чем 3 группу по электробезопасности;

- при наличии запаха газа в помещении или при случайных проливах легко воспламеняющихся жидкостей (Л В Ж), необходимо не зажигать огня, не включать освещение выключателем внутри помещения, обесточить электрооборудование общим рубильником вне помещения. До полного проветривания помещения и устранения места пропускания газа к работе не приступать;

 

- пролитые кислоты (щёлочи), а также Л В Ж, необходимо немедленно засыпать песком, загрязнённый песок собрать, место разлива нейтрализовать и смыть большим количеством воды;

- запрещается сливать отработанные реактивы в раковину. Они должны быть предварительно нейтрализованы. Горючие жидкости следует собирать в специальную герметическую посуду, содержать в пункте хранения реактивов для дальнейшей нейтрализации;

- в случае прорыва системы водяного отопления, протечки воды с верхнего этажа, отслоения потолочной штукатурки - удалить людей из лаборатории, немедленно сообщить о случившемся дежурным службам университета.

 

Хакім Абайдың өлеңдері мен қара сөздері

Абай өлең жазуды 10 жасында («Кім екен деп келіп ем түйе қуған...») бастаған. Одан басқа ертеректе жазылған өлеңдері — «Йузи-рәушән», екіншісі — «Физули, Шәмси». «Сап, сап, көңілім», «Шәріпке», «Абралыға», «Жақсылыққа», «Кең жайлау» өлеңдері 1870-80 жылдар аралығында жазылған. Ақындық қуатын танытқан үлкен шығармасы «Қансонарда» 1882 ж. жазылған. Алайда жасы қырыққа келгеннен кейін ғана көркем әдебиетке шындап ықылас қойып, көзқарасы қалыптасып, сөз өнерінің халық санасына тигізер ықпалын түсінеді. Шығармалары үш жүйеде жазылған: бірі — өз жанынан шығарған төл өлеңдері; екіншісі — қара сөздері; үшіншісі — өзге тілдерден, әсіресе орысшадан аударған өлеңдері.

Шығыстың екі хикаясын «Масғұт» және «Ескендір» деген атпен өлеңге айналдырады. Ислам дініне өзінше сенген діни таным жайындағы философиялық көзқарастарын да өлеңмен жеткізеді. Абайдың дүниетанудағы көзқарасы XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақ халқының экономикасы мен ой-пікірінің алға ұмтылу бағытта даму ықпалымен қалыптасты.

Абай сынының тәлкегіне түскен еріншектік, дарақылық, жалқаулық, күншілдік, өтірікшілік, өсекшілдік, мақтаншақтық, жағымпаздық, жікшілдік сияқты қасиеттер қазақ баласының кейбірінің бойындағы туа біткен кемшілік емес, сол Абай өмір сүрген қоғамдағы саяси әлеуметтік қатынастардың нәтижесі екеніне ден қою қажет.

Абайдың көркемдік, әлеуметтік гуманистік және дінге көзқарастары терең білінген еңбегі – қара сөздері. Абайдың қара сөздері (ғақлия) – ұлы ақынның сөз өнеріндегі көркемдік қуатын, философиядағы даналық дүниетанымын даралап көрсететін классикалық стильде жазылған прозалық шығармасы. Жалпы саны қырық бес бөлек шығармадан тұратын Абайдың қара сөздері тақырыбы жағынан бір бағытта жазылмаған, әр алуан. Оның алты-жеті үлгісі қысқа болса, қайсыбіреуі мазмұн, тақырып жағынан өзгешелеу, ауқымды болып келеді. Абай өзінің қара сөздерінде шығарманың ажарына ғана назар аударып қоймай, оның тереңдігіне, логикалық мәніне зор салған.

Оның қара сөздерінің бірнешеуі ең алғаш 1918 ж. Семейде шыққан "Абай" журналында жарық көрді. Кейіннен, Абайдың қара сөздері орыс, қытай, француз, т.б. көптеген әлем тілдеріне аударылды.