СПИД-ті қоздыратын вирустың таралу жолдары.

Зақымданған адам организмдерінде вирус қанның лимфоциті мен қан түйірлері пайда болатын органдарда өсіп өнеді. Сыртқы ортаға ол ұрықпен немесе әйелдердің жыныс мүшелерін ылғалдандырып тұратын сұйықтарымен бірге шығады. Жыныстық жақындасу кезінде әріптестердің жыныстық мүшелерінің шырышты сілекей қабығы жарақатқа немесе қанға, сары аурумен СПИДпен зақымданған адамнан шыққан вирус түзеді де, әріптестеріне ауруды жұқтырады. СПИД ауруы тек екі жолмен: жыныстық қатынас және қан арқылы таралады.

СПИД ауруының белгілері. СПИД ауруының белгілері өте көп және әртүрлі. Аурудың белгілері вируспен зақамданғаннан кейін бірнеше аптадан кейін біліне бастайды. Яғни, жалпы шаршампаздық, терлегіштік және қолтықтағы, мойындағы бездердің ісінуі, содан соң жиі-жиі іш өту, арықтау, теріге немесе шырышты сілекей қабығына жара шығу, өкпе қабынуы. СПИД пен ауырғандардың жұмыс істеу қабілеті төмендеп, аяқ-қолдың жұмыс істемей қалуы пайда болады. СПИД - адамзат өміріне өте қауіпті ауру. СПИД - адамзат алдында тұрған қиын және жаңа проблема. Сондықтан осы аурумен қүреске барлық ғылыми күштерді жұмылдыру керек және халықаралық қатынастарды тығыз жүргізу қажет. Бұл СПИД-ке қарсы дәріні немесе вакцинаны жасаудың бірден бір жолы.

Салауатты өмір салты, жыныстық арасындағы тазалық, отбасылық адалдық – СПИД-тен ең жақсы сақтандыру.

Мерез (сифилис) - өте ауыр, адам организмінің кез келген органын бұзатын, тұқым куалау арқылы берілетін созылмалы ауру. Бұл аурудың әртүрлілігі және байқалуы таңқаларлық.

Мерез қоздырғышы (бледная трепанема) – микроб, сыртқы түрімен 8-12 оралымды спиральді еске түсіреді. Ол төменгі температураға, ылғалға өте төзімді, бірақ дағдылы ортада, қышқылда тез өледі. Қоздырғыш адамға ғана әсер етеді.

Ол тері және жыныс органының шырышты қабығы және ауру адам, оның қолданған заттары арқылы жұғады. Ең жиі жұғатын жолы-жыныстық қатынас арқылы. Мерезбен зардап шегетін екі қабат әйел міндетті түрде өз баласына жұқтырады. Балаға төрт ай толғанда, бала мен ананың қан жүйесі біріккен сәттен, ауру жұға береді.

Аурудың алғашқы даму кезеңі 3-4 аптаға созылады. Ал кейбір адамдарда бұл уақыт қысқа да (10-15 күн), ұзақта (3 айға дейін) болуы мүмкін. Сондықтан әртүрлі уақыт ауруды дәл анықтап айтуға өз қиындығын өзіне ауру жұқтырғанын білмеген адам басқалармен де жыныстық қатынаста түсе беруі мүмкін, сөйтіп ауру таратудың көзіне айналады.

Сұр трепана еңген жерде қатаң шанкр (жара) – аурушаң жара немесе сызат пайда болады. Бұл – бірінші белгісі. Оның қалыңдау жерінде шеміршек тәрізді тығыздық пайда болады, осыдан оны қатаң шанкр деп атайды.

Шанкрдің көлемі кішкентай болуы, ауырмау, жөнді сезілмеуі аурудың жасырын түрде дамуына жол береді. Ауру адам жараға аса көңіл аудармай жүріп қалады.

Он шақты күннен кейін шанкр ұлғайып шаптағы, тағы да сол сияқты жақын маңдағы бездеріне әсер етіп, оларды да ұлғайта бастайды. Қанда өзгеріс басталады, сондықтан Вассерманның реакциясы қолдай бастайды. Осы кезінде ауруды емдесе 40-50 күннен кейін шанкр жойылады да, ауру жасырын түрге көшеді.

Сөйтіп 2-3 ай өткен сон, мерез дамуының екінші кезеңі басталады. Ол 2-4 жылға созылады. Екінші кезеңге денеде бөрткеннің және танлақ пайда болуы тән. Олар көп болуы мүмкін, бірақ ауру сезімі болмайды. Таңлақтан басқа сұр – қызғылт түсті шағын түйіндер пайда болады. Ол таңлақтар мен түйіндер біресе пайда болып, біресе жоғалып, түрлерін өзгертіп тұрады. Осы кездерде жыныс органдарына, шат аралық қапталарда, сыртқы өтіс аймағында түйіндердің жиынтықтары болады. Олардың көлемдері ұлғайып, суланып тұрады. Осы жиынтықтарда сұр трепанема көптеп жиналады да, ауруда басқаларға жұқтыру қаупі туындайды.

Осы кезеңнен өткен соң, бәрі жоқ болып кетеді де, ауру қайтадан жасырын түрге айналады.

3-5 айдан соң, егер ауру емделмесе, мерездің 3 кезеңі басталады. Ол екі түрде байқалады: гуммозды және төмпешікті.

Гуммозды түрінде зақымданған органы іріңдей бастайды. Ал төпешікті түрінде өзінен соң тыртық қалдыратын түйіндер пайда болады. Аурудың асқынуына байланысты 3 кезенінде аурудың өліміне дейін алып келеді.

Мерезден тез құтылудың бірден-бір жолы – бірінші кезеңдегі белгілері мен тез емделіп шығу. Екінші шарты – ауру толыққанды ем алуы керек. Ауру жазылғанша жыныстық қатынасқа түспеуі керек.

Соз (гонорея) – аурудың кең тараған жыныс ауруларының түрі. Бұл аурудың әлеуметтік мәні, оның ауыр зардабы болады, тіпті бедеулікке әкеліп соғуы мүмкін.

Создың қоздырғышын гонококко-микроб деп атайды. Ол негізінен есеп жолын, жатыр мойнын, тік шекті көздің дәнекер қабығын зақымдайды. Дегенмен, гонококко қан ағымымен бірге организмнің басқа да органдарына еніп, ауру етеді. Организм бұл микробқа қарсы тұра алмайды, себебі организмде оған қарсы иммунитет жоқ, әрі адам бірнеше рет жұқтыра береді.

Бұның жұқтыру көзі - ауру адам. Біріншіден аурудың созылмалы түрімен ауыратын әйел, себебі создың созылмалы түрі әйелді аса мазалай қоймайды, әйел өзінің осы ауруды жұқтырғанын білмеуі де мүмкін.

Созды жыныстық қатынас емес, басқа жолдармен де, оның ішінде жеке басты заттар арқылы, жұқтыра береді.

Соз мұрагерлікпен берілмейді, дегенмен ауру әйелден бала туылған кезде берілуі мүмкін.

Создың алғашқы даму кезеңі орташа жеті күнге дейін созылады. Соз екі ішінде жаңа жұққан болып есептеледі, ал екі айдан соң созылмалы ауруға ауысады. Кей кездерде жасырын түрдегі соз ауруы кездеседі. Сыртқы белгісі жоқ, ал ауру басқаларға жұғудың көзі болып жүреді. Сонымен созылмалы соз ауруына шалдыққандар мен жасырын түрде ауру болып жүргендер сау адамдарға үлкен қатер туғызады.

Егер ауру емделмесе, арақ-шарап ішетін болса, онда процесс несеп шығатын каналдың түпкі жағына, қуыққа ауысу мүмкін. Осындай соз өте қауіпті болады. Емделмеген соз бедеулікке әкеледі.

Созбен әйел ауырғанда жатырдың және несеп шығаратын каналдың мойны қабынады. Ондай кезде жеңіл дәретке отырғанда өткір ауру басталады, бөлінуі көрінеді. Әйелдерде де ауру созылмалы түрге айналады. Соз ауруынан емдеуді тек дәрігер ғана жүргізу керек.

Жыныс жұқпалы ауруларынан сақтану, алдымен, әр адамның өзіне керек. Ал ауруды жұқтырған адамның қоғамға қатер тудыратындықтан, ол жаңға бағынып, тез арада емделуге міндетті. Бұл тұрғыдан мемлекет қоғамды қорғау мақсатында жұқпалы ауруларды өз қаржысына емдейді.