Ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе қосымшалары арқылы. Беймаза байбаламдарын Абай түсінсе де өз бойына дарытпаған.

Жоқ, емес сөздері арқылы. Мысалы: бірақ оны елеп, ескерген емес. Оған Бақтығұл қараған жоқ.

Б) Ауыспалы өткен шақ. А.ө.ш. есімшенің –атын, -етін, -йтын, -йтін жұрнақтары арқылы жасалып, бірде өткен шақтық, бірде келер шақтық мағынада қолданылады. Есеней малымен, билігімен ғана айналысып жүре беретін.

А.ө.ш. жіктеліп те, еді көмекші етістігімен тіркесіп келіп те жұмсалады. Бұдан бұрынғы кештерде сиырлардың алдынан әндеткен қыз-келіншектер де шығатын еді.

А.ө.ш.-ң болымсыз түрі етістікке – ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.: Олардың көпшілігі қала ішінде жөнін тауып жүре алмайтын.

Есімдік оның түрлері. Есімдер тобына жататын сөз табының бірі – есімдік. Есімдік басқа сөз табынын мағына жағынан да, тұлғалық жағынан да ажырайды. Қазақ тілінде 60-70-тей ғана есімдік бар. Есімдіктер мағынасы басқа есімдерге қарағанда абстракты болады. Субстантивті есімдіктердің көпшілігі тәуелденеді, жіктеледі, септеледі. Егер есімдік нағыз сын есім мағынасында болса, онда ол ешбір жалғауды қабылдамайды. Синтаксистік қызметі жағынан есімдіктер қай сөз табының орнына жүретіндіктеріне қарай сөйлемнің бастауышы да, баяндауышы да, анықтауышы да болады. Есімдіктер – зат есім, сын есім, сан есім сөздердің орнына жұмсалатын, меңзеу арқылы белгілі бір түсінікті, ойды жалпылама түрде білдіретін, нақтылы мағыналары өздерінен бұрын айтылған сөйлемде немесе жалпы сөйлеу кезінде анықталатын сөздер.

Есімдіктердің мағыналық түрлері:

1.Жіктеу есімдіктері. Бұл есімдіктер жақтық ұғыммен байланысып келіп, затпен, адаммен қатысты болады. Мұнда сөйлеуші жақ мен, сіз, сіздер, сендер, бөгде жақ, ол, олар болып келеді.

Сілтеу есімдіктері. Бұл, бұлар, осы, осынау, осылар, сонау, ол, олар, мына, мынау, мыналар, әне, міне, әнеки, міне, мінеки деген сздер жатады. Есімдіктер сілтеу, нұсқау, көрсету сияқты ишараны білдіріп, қай? қайсы? дегенсұрақтарға жауап береді.

3.Сұрау есімдіктері. кім? не? неше? қай? қанша? қандай? қалай? қашан? т.б. сөздер жатады. Сұруа есімдігі сұрау мағынасын білдіру үшін жұмсалады. Негізгі тұлғада, туынды тұлғада да келуі мүмкін. Барлық сөйлем мүшесі қызметін атқарады.

4.Өздік есімдіктері. Жалғыз «өз» сөзі жатады.

5.Белгісіздік есімдіктері. бір, әр, әлде деген үш сөзден жасалған отыздан аса есімдік жатады. Белгісіздік есімдігі заттар мен құбылыстарды нақты түрде көрсете алмайды, оларды нұсқайды, меңзейді.

6.Жалпылау есімдіктері. бәрі, барлық, бар, барша, күллі, бүтін, түгел дегенсздер жатады. Жалпылау есімдігі мағыналық жақтан кем дегенде екі, я одан да көп заттар мен құбылыстарды жинақтап айту үшін қолданылады.

7.Болымсыздық есімдіктері. еш, ешкім, ештеңе, ешбір, ешбіреу, ешқайсы, ешқандай, бірде‑бір, дәнеңе, түк, дым сөздері жатады. Морфологиялық жағынан еш қосымшасыз түбір тұлғада да, еш түбіріне басқа есімдіктер бірігу, қосылу арқылы да туынды тұлғада да к ездеседі.