Байланысты жасалатын тіліктер.

1 – жақ сүйек аймағының флегмонасын; 2 – ұрт майының флегмонасын; 3 – m. masseterасты флегмонасын; 4 – көзасты флегмонасын; 5 – іріңді паротитті; 6 – жақ арты шұңқырының флегмонасын; 7 – жақ астының флегмонасын; 8 – көз айналасының флегмонасын; 9 – самай шұңқырының флегмонасын; 10 – бастың апоневрозы асты флегмонасын.

Мастит – сүт безінің қабынуы, жаңа босанған әйелдердің 1,5 -6%, алғашқы 1 - 2 – аптада жиі кездеседі, себебі, олардың сүт безінің өзекшелері, емізікшелері толық жетілмегендіктен, лактостаз орын алады. Жүктілік кезінде, омырауда баласы жоқ әйелдерде, жаңа туған нәрестелерде мастит өте сирек дамиды. Қабыну көбінесе бір жақ безде кездеседі.

Этиология және патогенезі. Стафилоктар немесе олардың ішек таяқшалары, стрептококтармен біріккен ассоциациясы аурудың негізгі қоздырғыштары болып табылады, кейбір жағдайларда маститті протей, көкірің таяқшалары, анаэробты флора, саңырауқұлақтар шақыруы мүмкін. Сүт безінің туберкулезі, мерез ауруы да (сифилис) кездеседі. Инфекция, науқастың айналасындағы клиникалық көріністері жоқ, іріңді қабынулары бар адамдардан жұғады. Безге микробтар көбінесе емізікшенің майда жарақаттары арқылы енеді. Сирек жағдайларда инфекция лимфогенді, гематогенді жолдармен эндогенді ошақтардан түседі. Қосалқы аурулар, жүктілік кезіндегі сырқаттану, босану кезіндегі асқынулар (жарақаттану, қансырау) науқастың иммунитетін төмендетіп, қабынудың дамуына қолайлы жағдайлар тудырады. Маститтің дамуында лактостаз негізгі фактор болып табылады, кеңейген сүт өзектеріне түскен инфекция қабыну тудырады, өзек қабырғалары ісініп, тарылып, сүттің сыртқа шығуын одан арман қиындата түседі. Жедел маститте қабыну көбінесе шектелмей жайыла береді. Қабыну тек сүт өзекшесін қамтыса, галактофорит дамиды, омыраудан шыққан сүт ірің аралас болып келеді. Емізікше айналасындағы пигментті шеңбердің бездері қабынса, ореолит деп аталады. Процесс шектелмеген жағдайда маститтің; серозды, іріңді, деструктивті қабынулары дамиды. Серозды қабынуда без серозды сұйықтықпен инфильтрацияланып, тамырлар бойында лейкоциттер түзіле бастайды. Іріңді қабыну тіндердің іріңді инфильтрациясы, ыдырауы, абсцестердің пайда болуымен ерекшеленеді. Абсцестер бір-бірімен қосылып, теріасты немесе бездің артқы майлы клетчаткалы кеңістіктеріне жарып шығады. Іріңдіктер көбінесе бездің ішінде (интрамаммарлы) және ореола астында (субареолярлы) орналасады. Мастит кезінде іріңдіктердің орналасуы 38-суретте көрсетілген.

Сирек жағдайларда қан тамырлары қабынып тромбозданса, бездің тіндері өліеттеніп, гангренозды мастит туындайды. Егер де жедел іріңді мастит дұрыс емделмесе, ұсақ іріңдіктер қалыптасады, айналасындағы тіндер қатайып, дәнекер тіндер өсіп, созылмалы іріңді маститке әкеледі.

Қабынудың ағымына байланысты жедел маститтің жіктелуі:

1 – Жедел серозды мастит.

2 – Жедел инфильтративті мастит.

3 – Флегмонозды мастит

4 – Абсцесті мастит.

5 – Гангренозды мастит.

6 – Созылмалы іріңді және іріңді емес мастит.