Атмосфераға шығарулар және олардың сипаттамасы.

Көптен белгілі біртұтас шығулар көздерін жіктеу, дәл солай біртұтас шығуларды жіктеу, болмаған. Бірақ негізгі МЕСТ 17.2.1.01-76, МЕСТ 12.2.01.04-77 және әдебиттер қатарына, бірнеше белгілеріне қарай топтастыруға болады.

Қалдықтарды жiктеу. Қалдықтар келесі класстарға бөлінеді.

1. Бугаздық және аэрозольдық;. Бугаздық қалдықтар – газдардың қоспасы, құрамында қатты немесе сұйық қалқымалы бөлшектер болмайды. Бұл топ бөлінеді:

1а-қалдықтар, тазалауға жатпайды, себебі олардың зиянсыздығынан немесе ыдыраудың экономикалық орындылығы биiк емес тұрбалар себебінен, немесе тазалаудың сол уақыт кезеңінде техникалық мүмкіншілігінің толық болуында.

1б-қалдықтар, міндетті түрде тазалауға жатады. Бұған зиянды компоненттері бар, себілу жолымен ғана жойылмайтын теріс әсер ететін шығарулар жатады. Тазалауға техникалық қаржылар жобалануда.

Бұл дәрежедегі қалдықтар өте сирек кездеседі. Көп жағдайларда бугаздық деп аэрозольдық қалдықтарды айтады, дисперсті ортаның концентрациясын елемеуге болатын аз болады.

Аэрозольдық қалдықтар -қатты және сұйық қалқымалы бөлшектері бар газдық қоспа. Бұл топ бөлінеді:

2а-аэрозольдер, дисперстік фаза ұстауға жатады, ал бугаздық 1а топшасына кіреді және сонымен газ тазарту құрылымдарына әсер етпейді.

2б-аэрозольдер, дисперстік фаза ұстауға жатады, ал бугаздық 1а топшасына кіреді және сонымен тазарту жүруіне анық әсер етеді. Мысалы, құрамы жоғалмайтын SO₂ ұстауды қажет етпейді, бірақ ішкі ауа өткізгіште коррозия шақыратын әлсіз қышқылды концентрат түзіледі.

2в-аэрозольдер, дисперстік фаза ұстауға жатады, ал бугаздық 1б топшасына жатады. Бұл жағдайда сол аппарат қиыстырылған тазартуларды қажет етеді, немесе қиыстырылған дәйекті түрде жайғастырылған аппаратта дисперсті фазаны іріктеп ұстау үшін және дисперсті ортаның зиянды қоспасы үшін.

2г-аэрозольдер, дисперсті орта 1б топшасына жатады, ал дисперстік фаза ұстауға жатпайды (мысалы, оның төменгі концентрацияда болуы) және сол уақытта тазарту үдерісіне әсер етпейді.

2д-аэрозольдер, дисперсті орта 1б топшасына жатады, ал дисперстік фаза ұстауға жатпайды, бірақ тазарту үдерісіне әсер етуі мүмкін (мысалы, сұйық немесе қатты жұтуды жиі ластау).

2е- аэрозольдер, дисперсті орта 1а топшасына жатады, ал дисперстік фаза -2г немесе 2д топшасына жатады.

2.Технологиялық және желдетулік. Технологиялыққа технологиялық үдерістердің соңғы қалдықтары жатады,технологиялық құрылғыларды тазартудағы қалдықтар, әрдайым қозғалыстағы дем алу түтіктері, дүркін-дүркін әрекеттегі қорғауыш қақпақша,ТЭЦ құбырлары және қазандықтар және т.б. Технологиялық қалдықтар газ ауалық қоспаның кішігірім көлеміне қатысты зиянды заттардың үлкен концентрациясын сипаттайды.

Желдеткіштікке жалпы көлемдік және жергілікті ауа тартқыш желдетуден шыққан қалдықтар жатады. Желдеткіштік қалдықтардың жалпы көлемдік желдетуі газдық ауалық қоспаның үлкен көлемімен, бірақ зиянды заттардың аз концентрациясында сипатталады. Желдеткіш қалдықтардың көлемі үлкен болғаны соншалықты, зиянды заттардың жалпы саны, технологиялық шектен шығу жиі болады. Сондықтан қазіргі кезде заманауи әдістерді табанды өңдеу қажеттілігі туды және тазарту құралдарын тек технологиялық ғана емес, сонымен қатар желдеткіштік қалдықтарды да.

3.Ұйымдасқан және ұйымдаспаған. Ұйымдасқан қалдықтарға, бөлінген жерден түтікшемен, газ жолдармен, ауа суларымен апарылатындар жатады, орнатулар қатысында зиянды заттарды ұстау үшін қолдануға мүмкіндік береді. Ұйымдаспағанға, қондырғының герметикалық қателігі нәтежесінде ауаға бағытталмаған газ ағындары ретінде түсетін, оның жоқ болуы немесе құрылғының газдық сорап арқылы жүктейтін, жүкті түсіретін немесе өнім сақтайтын жұмысының қанағаттанарлықтай болмауы.

4.Қызған және суық;. Қалдықтар мен қоршаған ортаның арасында температураның құлауымен ерекшеленеді.

МЕСТ 17.2.1.01-76 қатысында қалдықтар құрамы бойынша жіктеледі. Бұл жағдайда олар шартты мәнді білдіреді. Шартты мәннің құрылымы:

Біріншілік сандар – агрегаттық күйлері: газ тәрізділер (А), сұйықтықтар (К), қаттылар (Т).

Екінші және үшінші: химиялық құрамы: күкірт ангидриді (01) 6к - м3ртек оксиді (02), азот оксиді (NO₂ қайта санауда) (03), қорғасын және оның қосылыстары (Рb қайта санауда) (22), күйе (23), металл және оның қосылыстары (24), шаң (25), басқалары (26).

Төртінші сан-бөлшектер өлшемі.

Аз 0,5·10^-6 М.....................................................................,,,...............................(1)

0,5·10^-6 М -дан 3·10^-6 М –ға дейін...................................................................(2)

3·10^-6 М -дан 10·10^-6 М –ға дейін....................................................................(3)

10·10^-6 М -дан 50·10^-6 М –ға дейін..................................................................(4)

50·10^-6 М –ден жоғары...................................................................................(5)

Бесінші сан-бөлшектер массасы

Аз 1 кг/сағ...............................................................................................................(1)

1-ден 10 кг/ сағ дейін...........................................................................................(2)

10-ден 100 кг/ сағ дейін қосу...............................................................................(3)

100-ден 1000 кг/ сағ дейін қосу...........................................................................(4)

1000-ден 10000 кг/ сағ дейін қосу......................................................................(5)

10000 –дан жоғары кг/ сағ.................................................................................(6)

Шартты мәндерге мысал: А.01.0.5., К.20.2.3.,Т.23.2.3.

Қалдықтар, күкірт ангидриді массасы 2000 кг/с, қышқылдар бөлшектер көлемі 0,5 тен 3мкм дейін және массасы 50 кг/с, күйе көлемі 1 мкм массасы 60 кг/с.

Қалдықтардың шығу көздерінің классификациясы. Қалдықтардың шығу көздері бөлінеді:

1. Оларда болып жатқан технологиялық үдерістер сипатына байланысты: жағу құрылғысы, кептіргіш агрегаттар, әр түрлі пештер және т.б. Қалдықтардың сала бойынша шығарылу көздеріне сипаттама 3.1 бөлімінде беріледі.

2. Нүктелік,сызықтық және жазықтық көздеріне.

Нүктелі көздерге - белгіленген саңылау арқылы атмосфераға ластаушы заттар шығаратын көздер. Сызықтық көздерге - белгіленген сызық арқылы атмосфераға ластаушы заттар шығаратын көздер. Жазықтық көздерге – белгіленген аудан арқылы атмосфераға ластаушы заттар шығаратын көздер.

Нүктелік қалдықтарға түтіктер, шахтылар, шатырдағы желдетулер және т.б. жатады. Сызықтыққа-аэрациялық шамдар, техникалық сызықтар және жақын орналасқан көздердің қатары.

3.Биік көздерге (H≥50 м); орта биіктіктің көздері (H=10÷ 50 м); төменгі көздер (H=2÷ 10 м); жер үсті көздері (H≤2м).

4.Тұрақтыға және жылжымалысы.

5.Үздіксіз әрекет, үздікті әрекет, жүйесіз әрекет көздеріне.

Үздiксiз әрекеттi көзі – ұзақ уақыт аралығында ластаушы заттарды үздіксіз шығару көздері.

6.Көленкелік және көленкелік емес.