Татарстанның дәүләт символларыҺәр дәүләтнең үз символлары була: флаг, герб һәм гимн. (У каждого государства есть своя символика: флаг, герб и гимн). Татарстанның Дәүләт флагыөч өлештән тора: өске өлеше – яшел, аскы өлеше – кызыл, ә уртада тар гына ак тасма сузылган. Һәр төснең үз мәгънәсе бар. (Фла Татарстана состоит из 3 частей: верхняя часть- зеленая, нижняя часть- красная, а в середине белая узкая полоса). Кызыл төс – кояш, ут төсе. (Красный цвет- цвет солнца, огня). Яшел төс- туган җиребезнең һәм табигатебезнең матурлыгы төсе, яшәү билгесе. (Зеленый цвет- цвет красоты Родины и природы). Ак төс – намус, тынычлык –иминлек билгесе.(Белый цвет – цвет чести, спокойствия и благополучия). Татарстанның Дәүләт флагы 1991нче елда кабул ителде. (Государственный флаг Татарстана был принят в 1991 году). Аның авторы – халык рәссамы Тавил Хаҗиахметов.(Его автор – народный художник Тавиль Хазиахметов). Татарстанның Дәүләт гербында канатлы ак барс сурәтләнгән. (На государственом гербе Татарстана изображен крылатый белый барс). Барс халыкның көчен белдерә. (Барс означает силу народа).. Аның тырнаклары һәм тешләре үткен, ә уң аягы бераз күтәрелгән. (Его когти и зубы остры, а правая лапа немного приподнята.) Димәк, ул һәркемне яклый ала. (Таким образом он может защитить каждого). Барсның ян-ягында түгәрәк калкан урнашкан. (По правую сторону барса – круглый щит). Аңа кашкарый чәчәге төшерелгән. (На нем изображена астра). Калкан иминлекне белдерә, ә чәчәк – озын гомер билгесе. (Щит означает – безопасность, а астра – знак долгой жизни). Яшел боҗра эчендә татар орнаменты чигелгән. (Внутри зеленоо обода вышит татарский орнамент). Аста «Татарстан» сүзе язылган. (Внизу написано слово – Татарстан). Кызыл, ак, яшел төсләр - дәүләт флагы төсләре. (Красный, белый, зеленый цвета государственного флага). Барс артындагы кояш аяз күкне, яктылыкны аңлата. (Солнце расположенное за барсом означает – ясное небо, свет). Татарстанның Дәүләт гербы 1992нче елда кабул ителде. (Государственный герб был принят в 1992 году) Аның авторлары - рәссам Риф Фәхретдинов һәм галим Назыйм Ханзафаров. (Его авторы- художник Риф Фахретдинов и ученый Назым Ханзафаров). Татарстанның Дәүләт гимны 1993нче елда кабул ителде. (Государственный гимн Татарстана был принят в 1993 году). Ул күренекле татар композиторы Рөстәм Яхин музыкасына язылган. (Он написан на музыку известного татарского композитора Рустама Яхина). Татарстан халыклары дәүләт символларын хөрмәт итәргә һәм аларны сакларга тиеш. (Народ проживающий в Татарстане должен уважать государственные символы). Бу - аларның изге бурычы. Это -их священный долг. 2. Текстнын эчтәлеген сөйләгез. (перескажите содержание текста) Казан —тарихи башкала. ( Казань - историческая столица). Шәһәрләрнең зурлары, кечкенәләре, яңалары, борынгылары бар. (Города бывают большими, маленькими, молодыми и древними.) Башкалабыз Казан — бай тарихлы зур шәһәр. (Наша столица Казань- большой город с богатой историей). Күптән түгел Казан шәһәренең меңъеллыгын бәйрәм иттек. (Недавно справили 1000летие города Казани). Казан Кремле — иң истәлекле урын. (Казанский Кремль- самое памятное место). Ул Казансу елгасы буена салынган. (он построен на берегу реки Казана). Кремльнең төп символларының берсе — Спас башнясы. (Один из основных символов Кремля – Спасская башня). Аның биеклеге — 46 метр. (Её высота -46 м.). Сөембикә манарасы — борынгы архитектура истәлеге. (Башня Сююмбике – древний архитектурный памятник). Ул кызыл кирпечтән, җиде катлы итеп төзелгән. (Эта семиэтажная постройка сделана из красного кирпича). Аның биеклеге — 58 метр. (Её высота- 58м.). Манара очында алтын ай балкый. (На пике сверкает золотой полумесяц). Кол Шәриф мәчете — башкалабыз горурлыгы. (Мечеть Кул Шариф – гордость столицы). Ана сокланмаган кеше юк (Нет человека, который бы невосхищался бы её). Кайсы яктан карасаң да, 4 манарасы балкып тора. (С какой стороны не посмотришь, сверкают её 4 башни). Мәчетнең исеме атаклы шәхес Кол Шәриф белән бәйле. (Название мечети связано с именем известной личности Кул Шарифом). Ул күренекле дин башлыгы, шагыйрь, илче булган. (Он был известным религиозным деятелем, поэтом, послом). 3. Сообщите другу о том, что: -Татарстан — суверенное государство; Татарстан – мөстәкыйль дәүләт. -Татарстан имеет собственную символику; Татарстанның үз символикасы бар. - В Татарстане развиты машиностроительная, легкая, химическая и пищевая промышленность. Татарстанда машина төзү, җиңел, химия һәм ашамлык промышленнсте үсеш алган. 4. Кушма жөмләләрне тәрҗемә итегез, төрләрен билгеләгез. (Переведи, определи вид предложения) 1) Була шундый вакыт: кулдан бар эш төшә. Бывает такой момент, когда все валится из рук.(иярчен аергыч җөмлә) 2) Кем дуслыкны хөрмәт итә, шул кеше чын дус була. Кто ценит дружбу, тот является настоящим другом. (иярчен ия җөмлә) 3) Автобус, на котором ты поедешь, ещё не подъехал. Син китәсе автобус, әле килеп җитмәгән.(иярчен аергыч җөмлә) 4) Девушка, которую я люблю, умеет ценить дружбу. Мин яраткан кыз, дуслыкны кадерли белә(иярчен аергыч җөмлә). 5.Спроси у друга: -в какой республике мы живем; Без кайсы республикада яшибез? -кто является президентом республики Татарстан; Татарстан республикасының президенты кем? -какой город расположен на берегу Волги; Нинди шәһәр Идел ярында урнашкан? -какие национальности живут в Татарстане. Татарстанда нинди милләт вәкилләре яши?
20 билет 1. Үзегез яраткан татар язучысының яки шагыйрьнең иҗаты турында сөйләгез. (Рассказать о творчестве любимого писателя или поэта). Габдулла Тукай Шагыйрьнең туган ягы – матур табигатьле Казан арты. Ул 1886нчы елның 26нчы апрелендә хәзерге Арча районының Кушлавыч авылында туа. Әтисе мулла була. Габдуллага дүрт ай ярым булуга, ул үлә. Әнисе, анны Шәрифә исемле карчыкка вакытлыча калдырып, Сасна авылы мулласына кияүгә чыга. Менә шуннан шагыйрьнең авыр тормышы башлана. Габдулла авыр язмыш кичерә: ятимлекләр, фәкыйрьлекләр, кимсетүләр… 1895нче елны Габдулланы әтисе ягыннан апасы Уральск шәһәренә алдыра. Анда ул мәдрәсәдә һәм бер үк вакытта өчеллык рус мәктәбендә укый. Уральск – шагыйрьнең журналист һәм шагыйрь буларак танылган урыны. Монда аның шигырьләре басыла башлый. Бу чорда Габдулла Тукай төрле әдәби журналларда эшли. 1905-1907нче елларда анны Казанда, Оренбургта, Петербургта яхшы белә башлыйлар. Габдулла Тукай 1907нче елның көзенә чаклы Уральскида яши, аннан Казанга килә һәм гомеренең соңгы көннәренә кадәр Казанда була. Сигез ел буена иҗат итү чорында ул ун мең юлдан артык шигырь, иллегә якын басма табак проза әсәре язарга өлгерә. Шигырьләре – җырга, әкиятләре балетка әйләнде. Габдулла Тукай турында поэмалар, драмалар, романнар, симфонияләр языла. 2. Тәрҗемә итегез. Сабантуй Сабантуй — самый большой праздник в Татарстане. Татарстанда иң зур бәйрәм – Сабантуй. В программе праздника очень много народных игр и соревнований, также выступления профессиональных и самодеятельных артистов. (Бәйрәм программасында төрле халык уеннары һәм спорт ярышлары оештырыла, артистлар да чыгыш ясый). Самое главное событие Сабан туя — национальная борьба. (Сабан туенда иң зур ярыш - көрәш). Соревнование начинается с борьбы мальчишек. (Көрәшне малайлар башлап җибәрә). Главный приз Сабантуя получает батыр. (Көрәштә батыр калучыга кыйммәтле бүләк бирәләр). Сабантуй — самый большой праздник в Татарстане. (Татарстанда иң зур бәйрәм – Сабантуй.) На этом веселом народном празднике бывают и другие состязания. (Бу күңелле халык бәйрәмендә төрле ярышлар да була.) Например, это — бег в мешках, кто воды больше принесет, разбивание горшка и другие. (Мәсьәлән: капчык киеп йөгерү, кем күбрәк су алып килә, чүлмәк вату һ.б.). Сабантуй — радостный и веселый праздник! (Сабантуй күңеллеһәм шатлыклы бәйрәм). А ты бываешь на Сабантуе? (Син Сабантуйга йөрисеңме?). Тебе нравится этот праздник? (Сиңа бу бәйрәм ошыймы?). 3. Түбәндәге план буенча үзегез караган спектакль яисә кинофильм турында сөйләргә әзерләнегез. (Рассказ по плану о фильме) Фильмның исеме ничек? Фильмның исеме “Спартак”(Название фильма «Спартак».) Вакыйгалар кайда бара? Вакыйгалар Изге Грециядә бара.(События происходят в Древней Греции.) Фильмның төп геройлары кемнәр? Фильмның төп герое Спартак һәм аның өч йөз көрәштәшләре.(Главные герои фильма - это Спартак и 300 его соратников.) Фильмның кыскача сюжеты нинди? Фильмның сюжеты бик кызыклы. Анда Греция тарихы һәм аның күренекле вакыйгалары турында сүз бара.(Сюжет фильма очень интересный. Речь идет об истории Греции и о её выдающихся событиях.) 4. Зат алмашлыкларын килеш белән төрләнешен сөйләгез, мисаллар белән аңлатыгыз. (Объяснить склонение личных местоимений по падежам.)
5. Допустим, твой друг отказывается идти на праздник Сабантуй. Убеди его, что это общенациональный праздник и бывает там очень интересно. -Киләсе атнада Сабантуй бәйрәме.(На следующей неделе праздник Сабантуй) Без синең белән барабыз һәм төрле ярышларда катнашабыз.(Мы с тобой пойдем и будем учавствовать в различных состязаниях), Ббу бәйрәм Татарстан республикасында яшәүче кешеләрнең иң яраткан бәйрәме булып санала.(Этот праздник считается любимым всего народа проживающего в Татарстане.) Сабантуй бәйрәме бик күңелле һәм кызыклы була. (Это праздник бывает веселым и интересным). мАнда төрле ярышлар һәм конкурслар уздырыла. (На нем проводят различные соревнования и конкурсы). Катнашкан кеше бүләксез калмый.(Ни кто не остается без подарка). Шул ярышларда зурлар да, балалар да катнаша. (В них учавствуют и взрослые и дети.)
|
