Мақсаты: атмосфераның негізгі экологиялық проблемалары, ластау көздері және адам денсаулығына әсері туралы білімдерін қалыптастыру

3. Оқыту мақсаты:

- Биосфераның маңызды элементі – атмосфера туралы білімдерін қалыптастыру.

- Атмосфералық ауа ластануының негізгі антропогендік факторлары және ластанудың тұрғындар денсаулығына әсері туралы білімдерін қалыптастыру.

- Ауаның ластану деңгейін бағалай алу қабілеттілігін дағдыландыру.

- Қоршаған орта нысандарының ластануының адам денсаулығына әсер ету деңгейін балай білу қабілеттілігін дағдыландыру.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, тәжірибелік, комуникативті дағды):

1. Атмосфера, оның бөлімдері. Озон – қорғаныш қабаты. Атмосфера негіздері.

2. Атмосфералық ауаны негізгі ластаушылар қандай?

3. Ауа ластануына негізін салушы шаруашылықтар?

4. Атмосфера ластануының экологиялық зардаптары қандай?

5. Атмосфераның негізгі экологиялық проблемалары және халық денсаулығы

6. Атмосфераның ластану түрлерін атап беріңіз?

7. «Парниктік эффект» дегеніміз не?

8. «Озон тесігі» дегеніміз не?

9. «Қышқылды жауындар» дегеніміз не?

5. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтармен жұмыс, жағдайлық есептерді шығару, пікірталас.

6. Әдебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақашов Н.Ж. Экология және халық денсаулығы, 2003 – 200 б., 51-63 беттер.

2. Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Қуатбаев А. Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы – 2011. – 350 б., 49-56 беттер.

4. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шәріпова М. Экология және тұрақты даму: оқу құралы – 2012. – 153 б., 52-64 беттер.

5. Экология: оқу құралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 5-15.

6. Учение об окружающей среде: оқу құралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

7. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қазақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

7. Бақылау:

Бастапқы білімін ауызша сұрау арқылы (білім құзіреттілігі):

1. Атмосфера ластаушыларының адам денсаулығына және өмір сүруіне әсері.

Оршаған ортаның физикалық, химиялық және биологиялық ластануы және атмосфера ластануының тұрғындар денсаулығына әсері.

3. Биосфераның жаһандық экологиялық проблемаларын атап көрсетіңіз?

4. Атмосфераның жаһандық (парниктік эффект, озон тесіктері, қышқылды жауындар), аймақтық және локальдық ластануларының экологиялық салдары.

5. «Антропогенді әсер ету» дегеніміз не?

Ластану» деп нені атаймыз және оның негізгі түрлері қандай?

Оршаған ортаның физикалық, химиялық және биологиялық ластануы және оның тұрғындар денсаулығына әсері.

Тақырыбы: Гидросфера, Литосфера- биосфера элементтері. Топырақ пен су көздері мен ластану көзі мен сипаты және оның тұрғындар денсаулығына әсері.

2.Мақсаты: гидросфераның, литосфераның негізгі экологиялық проблемалары, ластау көздері және адам денсаулығына әсері туралы білімдерін қалыптастыру.

3. Оқыту мақсаты:

- Гидросфера туралы, оның Жерде табиғи орта ретінде түзілу рөлі туралы білімдерін қалыптастыру.

- Судың негізгі антропогенді ластану факторлары және ластанудың халық денсаулығына әсері туралы білімдерін қалыптастыру.

- Судың ластану деңгейін бағалай білу қабілеттіктерін дағдаландыру.

- Су көздерінің адам денсаулығына әсерін бағалай білу қабілеттіктерін дағдыландыру.

- Адам денсаулығына су көздері мен топырақтың ластану әсерін бағалау деңгейі жөніндегі білімдерін қалыптастыру.

- Литосфера, литосфераның құрылу схемасы және биосферадағы рөлі туралы білімдерін қалыптастыру.

- Қазақстан Республикасының табиғи және жасанды биогеохимиялық аймақтары және осы аймақтарда тұратын тұрғындардың денсаулық жағдайлары туралы білімдерін қалыптастыру.

1. Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, құқықтық, тәжірибелік комуникативті дағды):

1. Жер үсті және Жер асты су көздерінің приоритетті.

2. Гидросфераның негізгі ластау түрлері.

3. Қазақстанның әртүрлі аймақтарындағы су нысандарының ластау көздері. Арал теңізі және Арал аймағы жөніндегі сабақтар.

4. Топыраққа антропогенді әсер ету.

5. Эрозия түсінігі және түрлері.

6. Топырақ ластануының экологиялық зардаптары (пестицидтермен, минералды тыңайтқыштармен, ауыр металдармен, мұнай өнімдерімен).

7. Топырақтың биологиялық ластануы және эпидемиялық қауіптілік.

8. Қазақстан территориясындағы табиғи және жасанды биогеохимиялық аймақтар және оларға сипаттама. Қазақстан территориясындағы антропогенді биогеохимиялық аймақтар.

Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топтармен жұмыс, жағдайлық есептерді шығару, пікірталас.

6. Әдебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақашов Н.Ж. Экология және халық денсаулығы, 2003 – 200 б., 51-63 беттер.

2. Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Бейсенова Ә.С. және т.б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану, 2005 – 1000 б., 50-62 беттер.

4. Қуатбаев А. Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы – 2011. – 350 б., 49-56 беттер.

5. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шәріпова М. Экология және тұрақты даму: оқу құралы – 2012. – 153 б., 52-64 беттер.

6. Экология: оқу құралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 5-15.

7. Учение об окружающей среде: оқу құралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

8. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қазақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

9. Экология: оқу құралы / В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315б, 5-14 беттер.

7. Бақылау:

Бастапқы білімін ауызша сұрау арқылы (білім құзіреттілігі):

1. Судың негізгі ластаушылары қандай?

2. Жер үсті және жер асты суларының негізгі ластау көздері қандай?

3. Гидросфера ластануының экологиялық салдары қандай?

4. Арал теңізіндегі экологиялық апаттың себебі неде?

5. Гидросфера ластануы тұрғындар денсаулығына қалай әсер етеді?

6. Топырақтың негізгі ластау көздері қандай?

7. «Топырақ деградациясы» дегеніміз не және оның себептері?

8. Топыраққа антропогенді әсердің экологиялық зардаптары. Адам денсаулығына әсері.

9. Табиғи және жасанды биогеохимиялық аймақтарға түсінік.

10. Топырақ ластануының тұрғындар денсаулығына әсері.

11. Топырақ арқылы қандай аурулар жұғады?

Тақырып: «Тұрақты даму» және оның тұрақты даму концепциялары мен принциптерін іске асырудағы экологияның рөлі. Тұрақты дамудың әртүрлі деңгейдегі саясаты мен стратегиясы: жаһандық, аймақтық және жергілікті.

2. Мақсаты: ҚР мен басқа да елдердегі тұрақты дамудың концепциялары, стратегилары және тәжірибелік міндеттерінің қазіргі түсініктері туралы білімдерін қалыптастыру.

- тұрақты дамудағы саясат пен стратегия аумағындағы білімдерін қалыптастыру.

3.Оқыту мақсаты:

1. Тұрақты дамудың механизмдері, мәні, мақсаты, міндеттері, жаңа ашылған негіггі концепциялары туралы білімдерін қалыптастыру.

2. Тұрақты даму түсінігі туралы білімдерін қалыптастыру.

3. Қазіргі заманғы жаһандық экологиялық мәселелер бойынша конвенциялар мен келісім шарттар туралы білімдерін қалыптастыру.

4. Тұрақты даму генезисі.

5. Тұрақты дамудың негізгі принциптері мен «2007-2024 жылдардағы ҚР тұрақты дамуға өту концепциясы» туралы білімдерін қалыптастыру.

6. ҚР мен басқа да елдердегі тұрақты дамудың концепциясы, стратегиясы және тәжірибелік міндеттері туралы білімдерін қалыптастыру.

7. Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өтуіндегі негізгі принциптері мен механизмдері және міндеттері.

8. Экологиялық процесстерді талдауды, нақты міндеттерді қоя білуді және табиғат пен қоғамның тұрақты даму приоритеттерін талдай алуын дағдыландыру.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, құқықтық, тәжірибелік комуникативті дағды):

1.Тұрақты даму. Тұрақты даму генезисі (Қоршаған ортаның дамуы бойынша конференция (Рио-де-Жанейро,1992), Мыңжылдық саммиты (Нью-Йорк,2000), Тұрақты даму бойынша бүкіл әледік саммит (Йоханнесбург, 2002), XXI ғасырдағы күн тәртібіне қойылған Меморандум (Қазақстан,1995)).

2.ҚР тұрақты дамуға өтуінің жетістікері, міндеттері және өту кезеңдері.

3.Тұрақты экожүйелік даму тұрақтылығының аумақтары (ірі бассейіндер деңгейнде аймақтық мәселелерді шешу принциптері).

1. Экожүйелік аймақтың тұрақты даму концепцияларын қандай мәселелер қарастырады?

2. Тұрақты дамудың қандай қоғамдық механизмдерін сіз білесіз?

3. Тұрақты дамудың экономикалық механизмдерін ашыңыз.

4. Жаһандық және аймақтық деңгейде тұрақты даму принциптерін атаңыз және ашыңыз?

5. ҚР тұрақты дамуға өтуінің негізгі бағыттары қандай?

5.Оқыту және сабақ беру әдістері: Пікірталас, кіші топтарда жұмыс.

6.Әдебиет:

1. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қазақ университеті, 2012 -133 с., стр. 58-65с.

2. Концепция перехода Республики Казахстан к устойчивому развитию на 2007-2024 годы. Указ Президента республики Казахстан №216 (14.11.06).

3. Экологический кодекс (23.01.07).

4. Семенова Л.И. Устойчивое развитие: Учебное пособие. – Алматы: Фонд «ХХI век», 1997.

5. Доклад конференции ООН по окружающей среде и развитию. – Рио-де-Жанейро, 1992 (т.1). – Нью-Йорк,1993.

6. Экология в вопросах и ответах: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2009.-378с, стр. 255-245.

7. Учение об окружающей среде: учеб. пособие/ Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153с., стр 112-1215.

8. Экология: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315с, стр. 5-14.

7.Бақылау (сұрақтар):

1. Тұрақты дамуға анықтама беріңіз.

2. Экология аймағында халықаралық әріптестіктің мәні қандай?

3. Тұрақты даму жөніндегі тың ойлар талқыланған халықаралық конференцияларды атаңыз.

4. Тұрақты дамудың мақсаты мен оның негізгі концепциялары.

5. Тұрақты даму міндеттерін атаңыз.

6. Тұрақты даму концепциясының мәні неде?

7. Жаһандық және аймақтық деңгейде тұрақты даму ұстанымдарының мәнін атаңыз және ашыңыз.

8. Ұлттық және жергіікті деңгейде тұрақты дамудың ұстанымдық мәнін атаңыз және мәнін ашыңыз.

Тақырып: Қазіргі кездегі жаһандық экологиялық мәселелер бойынша халықаралық конвенциялар мен келісім шарттар. Тұрақты дамуды қамтамасыздаудың шынайы және мүмкіндік уақытша кезеңдері.

2.Мақсаты: бейбітшілікті сақтау және халықаралық қауіпсіздікті негізгі құрастырушысы халықаралық экологиялық байланыс, сонымен бірге, экологиялық құқық және табиғи-әлеуметтік факторлардың адам денсаулығына әсерлері туралы білімдерін қалыптастыру.

Оқыту мақсаты:

1. Қоршаған орта туралы білімдерін қалыптастыру. Ұлттық, халықаралық және БҰҰ қоршаған орта бойынша бағдарламасының құрылымы жөніндегі білімдерін қалыптастыру (ЮНЕП).

2. Бүкіләлемдік табиғат хартиясының принциптері, қоршаған орта және даму бойынша конференциялар, климаттың өзгеруі жөніндегі БҰҰ рамалық конвенциясы, Аралды құтқару бойынша халықаралық қор, «Миллиард ағаштар» компаниясы туралы білімдерін қалыптастыру.

3. Өмір сүру сапасы, адам дамуының потенциалы және ресурстарды пайдаланудың тиімділігі мен халық саны туралы білімдерін қалыптастыру.

4. Қоршаған ортаның ұлттық және халықаралық нысандарын атап беру. Космос. Әлемдік мұхит. Атмосфералық ауа. Антарктида.

5. Өмір сапасының деңгейін аша алу, адам потенциалының даму индексін бағалауын дағдыландыру.

Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, құқықтық, тәжірибелік комуникативті дағды):

1. Қоршаған орта нысандары. Ұлттық және халықаралық.

2. Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасының құрылымы (ЮНЕП).

3. Қоғам мен табиғат арасындағы байланыстың қазіргі концепциясы.

4. Рим клубындағы баяндамалардың экологиялық концепциялары, олардың мазмұны мен мағынасы.

5. Тұрақты даму концепциясы жаңа экологиялық концепцияның құрылуындағы Рио-де-Жанейродағы (1992) БҰҰ халықаралық конференциясының маңызы.

6. «Қоршаған орта және даму бойынша декларацияның», «21 ғасырдың күн тәртібі», «Биологиялық алуантүрлілік конвенциясы» конференцияларында қойылған негізгі ережелері.

7. ҚР тұрақты дамуға өту концепциясы.