Бисмилляһи-р-рәхмани әр-рәхим 6 страница477. Әйдүр: “Ушал Кәнран-нең ңол урлани — әйа дайә, белүрмү-сән имди ани? Бу әхуалә ул дөшүрди байык, бәни,— аның гишңы буйлә ңылди бәни имди!” 478. Дайә әйдүр: “Тикмә-дән бу халь сәңа, нишә халең димәдең ә ү ү ә л бәңа, мәслихәтлү иш ңылурдем ундан суңа,— морадең мәгәр хасил ула имди. 478'. Рашиңлык, әхуале буйлә дурур, гашиңнен арзусе шуйлә булур, мәгшуцнең биңзе күндәй күнә сулур,— так.әти, ңуввәти ңалмаз имди. (Ссу.) 479. Йа кәдбану, РИШЫҢЛЫҢ кәңес улмаз, һич табиб-ләр у[л]дәрдә дәрман [б]улмаз, галәм хөррәм улур исә, рашиң күлмәз,— һәрдәм мәршуң ңайрусын тартар имди”.
480. Зөләйхә әйдүр: “Йа дайә, раст әйдерсәң бәңа лаик. мөнасиб сүз сүзләйүрсәң бу күндин суң бәнүм үчүн нә әйләрсән, — йухсә бәни бу рәнҗү үлтүрер имди?! 480'. һәр нәмә иш бойурсац, бән аны цыйлам, бән сәнең әмереңә мотиг улам, мәгәр-кем бу рәнҗедән рәхәт улам,— башдагы морадемә ирәм имди!” (Ссу.) 481. Дайә әйдүр: “Малың исраф ңылмак, кэрәк, гашик. кеши малын фида куылмаң кэрәк, мал-мөлкәтдин тәмам күнел бизмәк кэрәк,- гашик исәң, хәзинә мал дүкгил имди!” 482. Хатун әйдүр: “Әйа дайә, рази улдым, бән сәнең үгүдиңә мөкир кэлдим, малум-мөлкүм җөмләсин фида ңылдым,— бәнүм үчүн НӘ ҢЫЛурСӘҢ К.ЫЛҒЫЛ ИМДИ”. 483. Дайә әйдүр: “Бәнналәр хазир кэлсүн, сеңа лаиң бер сәрай бина ңылсун, шәйлә ңылсун, күрәнләр хәйран ңалсун,— әчи дүрлү мөнәкдәш улсун имди. 484. Иченә дөрр-ү мәрҗан фәреш дүшәнсүн, ңызил алтун йығачлар анда диксүн, әтрафендә будаңлари әлуан улсун,— йимешләре әлуан дөрлү улсув имди. 485. Дөрлү-дөрлү терәкләр анда диксүн, бер нәчә дерәкләри инҗү улсун, бер нәчә дерәкләри ғаңың улсун, бер нәчә-се к.ызил мәрҗан улсун имди. 485'. Ул дерәкләр арасында чыбың диксүн, ул чыбыңлар җөмләси алтун улсун, дерәкләр түбендә үгүзләр ңыйлсун,— ул үгүзләр көмүшдән улсун имди. (Д-Jt 486. Сафи ңызил алтун-дан ат әйләсүн, гәүһәр-йаңут, инҗү-мәрҗан бизәкләсүн, чүрәсендә тәлим дөрлү йығач улсун,— йимешләри әлуан-әлуан улсун имди. 487. Ул йыгач-лар үзәринә ңуш ңундырсун, ул душларның дигмәсе бер дөрлү улсун, ул сәрай-нең әчи васфе буйлә улсун,— к.амусе сандал гүлдән улсун имди. 487'. Ул сәрайны бу сифатлу әйләсүнләр, түмән түрлу нәңыш-ләр бизәсүнләр, диварын сирчә илә бизәсүнләр,— мөшабиғ алтун-көмүш улсун имди. (Ссу.) 488. Аның эчин йопар берлә бизәсүн-ләр, гәүһәрдин һәм кандилләр әйләсүнләр, гуд-гәнбәр, мишекләрни дүтәтсүнләр — һәм мөнәкдәш, һәм мөраттәр улсун имди,
488'. Сурәт бизәсүнлэр сәцыф арасын[и], уйлә ңыблсун дүрт дивар арасын[и], бизәсүнлэр җөмлә йусеф сурәтен[и],— һәм сәңа бнңзәтү ңыйлсунлар имди. (Ссу.) 489. Күшек ичрә мөғәй й ә н тәхет ургыл, үстүңә һәм хуш мөләүүән тунлар кигел, башыңа һәм мөкәлләл таҗ урунғыл,— ул тәхет үзрә мөнәүүәр сән улғыл имди. 490. Ңарауашлар хезмәтеңә үрә дорсун, ңызил алтун мәшрәбәләр дута дорсун, мишек-йопар, ғуд-ғәнбәр дүтси дорсун,— сәңфе ңызил алтундан улсун имди. 491. Йусефи үндәгүл — хазир кэлсүн, кэлүбән бу әлуангә нәзар ңылсун, баңубән көрси үзрә сәни күрсүн,— нәчә сабъры вар исә, кэтсүн имди. 492. Ани күргәч, биңәрар, бихуд ула, өмиддер-кем, мотиғ ула, буйун вирә, башдаш дардеңә дәрман ула,— морадың мәгәр хасил ула имди!..” 493. Зөләйхә дайә пәнден рәуа күрди, бу халь ичрә үзи ңаты зәриф улди, бер күн РӘЗИЗ шәфңәтилә аңа сурди: “Рәнҗүң нәдер, хатерең нә?” — дәйүр имди. 494. Хатун әйдүр: “Санигләр хазир кэлсүн, бәңа лаик. бер сәрай бина ңылсун, сэр ай әчи рәҗәб әлуан нәңеш улсун,— эчендән дөрлү сулар аңсун имди”. 495. һәмандәм Ңыйтфир анда әмер цылди, саниғләр, нәкңашләр һәм хазир кэлди, хуб мөнәңңәш, мәхкәм сәрай бина ңылди,- устадлари җөмлә аңа варды имди. 496. Зөләйхә дөрр-ү мәрҗән зөлеф үренди, йенҗү-мәрҗан берлә аңа зиннәт вирди, хуш мөзәййән улубән күшекгә керди,— биңзе нуры күшки рәүшан ңылур имди. 496'. Мөләүүән тун тунанди хәрир зиба, мөнавдәш таҗ уранди, улди хуба, мөнәүүәр тәхет үзрә ултурди хуба,— мөнәүүәр йахты Йүзи балңыр имди. (Ссу.) 497. Әмер ңылди, Йусефи үндәдиләр: (стр. 56) “Сәни хатун үндәди, кэл!” — дидиләр, аңсыздан ғафил икән алдадилар: “Безне ғәзиз виреб ийде”,— дирләр имди,
498. Ңатарлайу сәрайға Иусеф керди, тәхет үзә хатунни ултурыр күрди, ихтийат ңылур иркән, кирү дүнди,— сизенди, ңайра дүнеб ңачар имди. 498'. Зәләйхә бу әхуали белди ирсә, улдәм Иусеф ихтийат цыйлди ирсә, кэлдукенә күб пошиман улди ирсә,— йэти ңапуғ бағлайубән йапарлар имди. (Ссу.) 498 *. Таҗ кийәр, ңаш уйнатур, күзин с ү з ә р, сүзләдүкчә нәфәсендән ғәнбәр тузар, һәман фирдәүес эчрә хурларэ биңзәр,— айағындан мәрҗан хали цушар имди. (Ссу.) 499. Иусеф әйдүр: “Ходавәндә, ходавәндә, сәнең хөкмең кэлтүрди бәни бонда, бунчә фитнә дүшән цола сабър ңанда? — Фазлең берлә сабър җәмил виргел имди!” 499'. Бәс, Зөләйха йусефә дәлил улды, ғишңынэ дәлиле вар, хәмлә ңыйлды, сәүенүбән Иусефнең элен алды,— ухшайу кәндү таба тартар имди. (Ссу.) 500. Хатун әйдүр: “Бән сәни дүшдә күрдем, андан бирү җәмалеңә ғашиң улдым, малум-мөлкүм җөмләсен фида ңылдым,— морадем бу күн хасил ңыйлам имди”. 501. Мәхкәм тутди Зөләйха Иусеф элен, тулун ай тик балңыр иди йаңы килән, шуйлә икән Иусеф деләр РИСМӘТ йулын: “Ңуртар!” — дәйү тәзарреғ-лың ңылур имди. 502. Иусеф әйдүр: “Хәлвэт сәрай бизәнебдер, хурлар кеби Зөләйхә дүзәнебдер, рәҗим шәйтан аздырмағә узаныбдыр,— кәйедләрдән саңла бәни!” — дәйүр имди. 502'. “Ходавәндэ, әгәр уйлә улмаз ирсә. Иблис ләғнн күрүб пошәман улмаз ирсә, мәдәд-ғисмат, нәжат сәндин кэлмәз ирсә, Ибяе Иағцуб зилләт эчрә цалды имди!> (Ссу.) 5022. Сиддиң Иусеф халиңыни даим үкди, һәм сиддиңлык һәм садик,лың ана дикди, тун бағы йиде йэрдән мәхкәм тутди,— “мәғаз-аллаһ> тиб, хаңғә сығынур имдн. (Ссу.) 503. Халиң әйдер: “Истиғанәт бәңа ңылдың, ә ү в ә л-ахир дәстегир бәни белдең, һич ңайғурма, фитнәләрдән мәғаф улдың,— һәм ңуртарам, һәм мөкәррәм ңыйлам имди”. 504. Иусеф әйдер: “Иа хатун, ңуйғыл әлүм, батил ишдән хаңғә ғаси улмайалум, фәсад ишләб, булғаныб ңалмайалум,— с?бър ңылкыл, шәйтан мәңһур улсун имди”.
505. Бәс, Зөләйхә Иусефә царшу дорди, жәмаленә мәдех-сәна әйтү вирди, жәмален берин-берин әйтүр ирди,— үкдегенчә үкдеги артур имди. 506. Зөләйха әйдүр: “Иа, миһербэн, мөрәүүәтлү, холңың лятиф, йүзең йахту, сүзең датлу, бән бу күшки бизәдем сән сифатлу,— бу сәрай-ның нәңшинә бер баңғыл имди!” 507. Иусеф баңды, сәрай нәңшин ғәжәбләди, бэкенди: * “Иаулаң зиба сәрай”,— диди. Әйдүр: “Хатун, монда ғәзиз күрүлмәди,— гәзиз дағи хатун илә кэрәк имди”. 508. Зөләйхә Иусефә жәуаб сөйләр: “Ғәзизең бу сәрайда нә эши вар, бу сәрай-ның жөмлә нәңши сәңа биңзәр — бу күшеки сәнең үчүн йабдың имди. 508'. Ул сэрай андан сәңа лащ дурур, бу кәлачн мәжаз дәгүл, байың дурур, фиғелец хуш, гишңын йаулаң датлу дурур,— сәнен РНШҢЫҢ бәңа әсәр ңыйлди ннди”. (Ссу.) 509. Иусеф.әйдүр: “Бәни ғәзиз сатун алди, хувым-холңым ғәзизә лятиф кэлди, бәни ул уғыллыңғә ңабул ңылди — атамә нэтә хаин улам имди?! 510. Хийанәт әһлени халиң сәүмәз, дошман-ләрдән ғәзабен һич кидәрмәз, дәргяһенә кэләнләри кирү ңуймаз — сабър ңылғыл, хаиф ражи улғыл имди!” 511. Зөләйхә ул сүзләри һич аңламаз, Иусеф пәнден дыңламаз, рәуа күрмәз, аңа лаиң кәлачи сүз сүзләмәз,— кәнде сүзин мөкәррәр сөйләр имди. 512. Сүзләдекчә Иусефи үгә сүзләр, ңатланур, риза вирмәз, висаль буйлар, йалуарыр, тәуазиғ-лың тәлим әйләр,— жәмален, васфен тәмам әйтүр имди. 513. Әйдүр: “Әйа Иусеф, сәнең сүзен датлу, усанмадан дыңламағә нә рахәт-лү, йүзең лятиф, кәлачең хуб, мөрәүүәтлү,— ишет-сәм, рахәтүм артар имди. 514. Висалең — диларәм, жан рахәти, жәмалең ңуйаш кеби, ғишңың ңати, сурәтең ғәжәб төрфә, ләфзың йети,— хәнжәр кеби, жанемдән кэчәр имди. 515. Сәңа биңзәр һич кемсәнэ белүмәзмен, бер ләхзә сәнсез ңәрар ңылумазмен, сәндән айру берәр дәм булумазмен,— фираңың ңәрареми ңуймаз имди.
516. һилялә биңзәр сәнең ңашларең вар, (стр. 55) йенҗүйә биңзәр сәнең дешләрең вар, рәҗәб зиба мишек-йопар сачләрең вар,— кәнде әлүм үрмәгә лаиң имди. 517. Рәҗәб төрфә, кapa рәңлү зөлфләрең вар, хәлауәт-лү, мөрәүүәтлү сүзләрең вар, ғәмзә куылса, дилдин кэчәр күзләрең вар,— керпек-ләрең җанемдән кэчәр имди. 517'. Кәлачең дил-зәбан, кәлямен д үз, буйык лятиф, цәддең йахшы, ңамәтен дүз, зәһи дәүләт — баш-әл, мөнәүүәр йүз,— ғәреш изөси сәңа рузи ңыйлмыш имди. (Ссу.) 518. Иаңутә биңзәр сәнең йаңаң-ларең, йәш алмадин лятиф-рәк ийәкләрең, бал-шәкәрдән датлураң дудкларең,— ики ләбең күңелемни үртәр имди. 51Ө. Йаңы бетмеш дал чыбыңдай бармаңларең, лөэлөэ-мәрҗандин дүзелмеш дырнаңларең, кяфурдин артуғыраң беләкләрең,— әлләрең хәрирдән йумышаң имди. 520. Хәңыйңәт, сән би-ңәрар ңылдың бәни, аһ, дәрирә, ңачан ула висаль күни, ғәля-д-дәуам күрә дурсам, Иусеф, сәни,— күрмәсәм, сабърем һәргиз ңалмаз имди. 521. Иа Иусеф, кәлачең* хуш, үзең ғарлү, һич кемсә күрмеш дәгүл сән дидарлу, адәмидән күрмәдим сәндәк нурлу,— аналардән сәнең кеби дурмаз имди!” 522. Бу сүзләри ишетди Иусеф сиддик., Зөләйхә-нең к,әсдени белди тәхңыйң, җәуаб вирди мөрәүүәт-лү, улди мөшфиц,— үгүтләб, аңа пәнден әйтүр имди. 523. Иусеф әйдүр: “Иа Зөләйхә, сүзем дыңла, нә дәйүрмен, ишетүбән йахши аңла, бу сурәтдин җан чыңарсә, бони аңла: күреклү йүздә һәргиз нуры ңалмаз имди. 524. Күреклү йүзләр кәфен сарыб гүргә керсә, үкүш дагүл, гүр эчендә үч күн дорсә, ңанңый дуст гүр эчендә, аны күрсә,— күрмәс үчүн йүз дүндереб ңачар имди. 525. Гүр эчендә күрклү йүзең күрке кидәр, йылан-чайан, курт-ңымырсңа аны ашар, (стр. 59) ңорур кеби узун сачләр үзлеб дүшәр,— туймаган-дик улуб сурәт йатур имди.
526. Йети күзләр күрмәз улуб сулдачидыр, йенҗү кеби ушак дешләр түг[е]ләчидүр, алтмыш сүңәк каму йук булдачидыр,— ити черүб, вәйран улуб калур имди. 526'. Гүр эчендә тәлим күрк-ләр бузулубән, йите әндам бәндләри үзүлүбән, йылан-чайан, корт-кырмыска тезелүбән,— агыз-бурун, тел-тамакдан гизәр имди. (Ссу.) 5262. Күрклү йүзләр гүргә керкә, нуры кидәр, (алданчи кол батил эшдән дагы нидәр?) тәхкыйк бунда бурычлу булса, анда үтәр,— бундан анда бурычлу бармак дишвар имди! (Ссу.) 527. Күрклү-күрксез — җөмлә йук гүр эчендә грифтар калдачидыр. кем нә кылса, кылдыгин булдачидыр,— сагдан-сулдан фәрештәләр йазар имди. 528. Чүнки белдең, хальләр буйлә улур ирмеш, Колларә мәүля хисаб кылур ирмеш, нә кылса, җөмлә анда кэлүр ирмеш,— батил ишдән ихтийат кэрәк имди”. 529. Зөләйхә әйдер: “Бәнем дәрдем айырук., куркыб рөҗуг кылмағә дәрманем йук, фирак ухин тәлим йутдым, хәсрәтем чук,— висаль шәүке сабърем ғарәт кылди имди! 529 Ч Тәлим мөддәт бән сәңа сүз сүзләдүм, сәна лаик бу сифатлу күшек бизәдүм, сәни сәүдүм, хәцыйңәт, җан әйләдем,— малым-мөлкем җөмлә фида цыйлдум имди!” (Ссу.) 5292. Йусеф әйдүр: “Бәца күшек һич кэрәкмәз, уҗмах күшке сәрай[ә] һич йаңылмаз, пәйвәстә нигмәтләре һич икселмәз,— сәнең күшек — фани, баки сәрай анда имди”. (Ссу.) 530. Зөләйхә әйдүр: “Имди сән нә санырсән, күңелеңдә нә кэчәр, нә уманурсән, әйт бәңа сән, кемсә-дин КУРКЫРМУСӘН,— йегет-лекдә һич насибең йукму имди?1” 531. Йусеф әйдүр: “Халикдан бән кУРКаРмен> кәнд-үземи мәгсийәтдән бән саклармен, ахирәт хален аңуб сакынурмен,— аның үчүн сәңа хиляф улам имди”. 531'. Зөләйхә әйдүр: “Мотиг улғыл [углан] баңа, нәчә җәфа кыйлурсән бондан йаңа, бән мөрәүүәт кыйлдум һәм сәнүн йан[ы]на,— сән — ходавәндкяр, бән хезмәткяр улам имди”. (Ссу. j 532. Бәс, Зөләйхә Йусефең әлин тутди, Йусеф даги тәбәссем аңа итди, улук сағәт тәһдид үзә үн ишетди: “Ля тәкрибу*эз зина!” — дәйү укур имди.
532 '. Улуң сағәт тэһдид үзрә айәт инде, <Ля тәкрибу әз-зина” дәйү инде, һәм атасы йапсуб нәби күр[е]нү килде, — бармак УРУ6 [буңа] тәһдид кыйлур имди. (Ссу) 533. Атасы һәм Йусефә заһир улди: “Батилдән нәфсең маниғ улгыл”, — диди. Аны күреб, Йусеф сиддик сабър кылди, — халикдан курңыб, мәмнуғ улур имди. 533 '. Халикдан КУРУКДЫ. нәфсе[н] мәнеғ кылДн. атасыни күрүбән ғибрәт алди, фәсад ишләрдән йүз уруб тәүбә кылди, — ул Зөләйхә Йусеф үзрә йүрүр имди. (КБ.) 533 2. һәман-дәмдә бер фәрештә кэлди хазир, виреб-йиде ул Йусефә мәлйк кадир: “Вар йусефең аркасыни сыйфа, дәйүр, сакин улыб нидамәт улкун имди”. (КБ.) 533 “Мән йәғмәлү йәҗзәбиһи” улды ғәйан, җәзасени булдачидур сөчи кыйлан, Йусеф нәби бу әхуале билде бәйан, — аллаһедән гисмәт-нәҗат умар имди. (КБ.) 534. Бу айәт-ләр Йусефә мәғлум улди, һәр береси хәүф-тәһдид иглям кылди, батилдән кортылмағә йари ирди, — уйуб, батил ишдән дүнәр имди. 534 '. Зөләйхә таҗ суйди, тәхетдән инди, Йусефнең буйнындан ашру элен салди, сиддик Йусеф мөфсидәдән кирү дүнди: “Бу бидғәти тәңре күрәр!” — дәйүр имди. (Ссу.) 535. Ул күшекдә бер санәм хазир иди, Зөләйхә мәғбуд аны билүр иди, туны илә санәми үртүб куйди: “Бән мәгбудем үретдем!” — дәйүр имди. 536. Бу әхуали Зөләйхайә Йусеф сурды: “Ул санәми нә мәгнәдән үртдең?” — диде. Зөләйхә Йусефә җәуаб вирде: “Мәғбудемдән утандым”, — дәйүр имди. 537. Йусеф әйдүр: “Йа Зөләйхә, нитә кылдың, буның кеби гаҗиз мэгбуд'нитэ белдең, сән санәмең чадыр илә үртә куйдың, — бән самәдем нитә үртсәм улур имди?! 538. Санәм — мәхлүк, самәд — халик, кадир-сөбхан, заһир ирер самәдә җөмлә пәнһан, ңортулмайә кемсә качыб һәргиз андан,— “ саяәм гаҗиз: күрмәз, дутмаз, белмәз имди. 539. Санәм — гаҗиз, хаҗәт дәгүл ани йабмак, зәляләтдер самәд куйыб, аңа тапмак, Хәлилуллаһ фәргенә батил1 катмак, — • мәгаз-аллаһ, ул иш рәуа ирмәз имди.
540. Самәд күpәp, күргәнин һич йаңылмаз, самәд бушуб йаздыгин к°л аңламаз, самәд укы дукынсә, һич уңалмаз,— аңа каза укы дәйеб аңла имди!” 541. Ишедүб бу сүзләри, кәйед кылДи. Йусеф үзә күңле даш битәр улди, Качар дәйү Йусефә гөман кылДи>— мәхкәм дутыб, ихтийат кылур имди. 542. “Нә качарсөн, сәрай хали дәгүлмидер, сәкфе җәүһәр, шәриф-сәфа дәгүлмидер, ғәзиз үзем сәңа лаик, дәгүлмидер,— йегет-лекдән һич насибең йукму имди?!” 543. Йусеф әйдүр: “Ходавәндә, ғәфур-ғөфран, Куртылмағә булумадым һәргиз дәрман, фазлең илә сән кортарғыл бәни бондан,— б о ның кәйде сабърем гарәт кылди имди!” 543'. Ул әрхәм әр-рахимин мәгбуд самад, һәм дәстгири мәгбуд һәм гәфур әхәд, ' фазле берлә Йусефә кыйлды мәдәд,— Җәбраили ана ирсаль кыйлды имди. (Ссу.) 5432. Җәлил әйдүр Җәбраилә: “Иа Җәбраил, тәгҗил варгил, сиддыкым үгүтләгил, ул сәка лаик дәгүл, кыйлма дигүл,— мөфсидәдән нәфсен мәнег ңыйлсун имди”. (Ссу.) 544. һәмандәм кауышди рух-ел-әмин , (ул кәләчәк пәрнур улди руй-е-зәмин), (сгр. тикүрди Йусефә хак сәлямин,— үгүтләб, аркасин сипар имди. 544'. Җәбрәил әйдүр: “Иағкуб уғли, әйа сиддик, мәүля сәңа сәлям әйде, дөруд тәхкыйк, бу иш сәна рәуа дәгел, йүз дундүр, чык, фәсад эшкә булынмагыл!>—дәйүр имди. (Ссу.) 544s. Бәғзе мөфәссирләр әйдүр: “Улдур борһан, илһам бирди Йусефә каДиР дәййан, әйдүр: “Әйа михнәтдар, гәриб углан, бу халь эчрә бә-тәфәккер улғыл имди. (Ссу.) 544'. Дар-ел-мәхзун мәкамендә ибне Исхак, Ибне-Пәмин дидареңә йаулак мөштак, фәһем кыйл, андишә кыйл, анларә бак,— аялар висаль умидин кисмәз имди. (Ссу.) 545. Бән кадирмен: нәүбәтилә сәүшдерәм,
|
