Жұмысбастылық және жұмыссыздық статистикасыҚ азақ стандағ ы ең бек нарығ ының дең гейі жә не дамуының сипаттамасы ең бек ресурстар категорияларымен байланысады. Халық тың қ ай бө лігі ең бек ресурстары болады? Ең бек ресурстары — ең бекке жарамды халық, демек нақ ты жә не потенциалды жұ мыскерлер. Ең бек ресурстарының категориясын жә не қ ұ рамын 2-схемамен кө рсетуге болады. Ең бек ресурстары - экономикалық белсенділік мә ртебесі (статус) бойынша экономикалық белсенді жә не экономикалық белсенді емес халық болып бө лінеді. Экономикалық белсенді халық - ө ндірістік тауарлар мен қ ызметті ө ндіруді жұ мыс кү шімен қ амтамасыз ететін халық тың бір бө лігі. Халық аралық стандарттарғ а сә йкес белсенді халық қ а 15 жә не одан жоғ ары жастағ ы адамдар жатады. Қ Р-дың ішінара бақ ылауы 2001 жылдан басталып, ә р тоқ санда (квартал) 15-72 жас аралығ ындағ ы халық ты зерттеу арқ ылы жү ргізіледі.
Экономикалық белсенді халық саны = жұ мыспен қ амтылғ ан халық саны + жұ мыссыздар саны
Экономикалық белсенді жастарғ а 15-24 жас аралығ ындағ ы жұ мыспен қ амтылғ ан жә не жұ мыссыздар жатады. Жұ мыспен қ амтылғ ан халық (жұ мысбасты) - жасына қ арамастан экономика саласында нақ ты жұ мыс істеп жү рген халық. Жұ мысбастылық мә ртебесі бойынша жұ мыспен қ амтылғ ан халық екіге бө лінеді: жалдамалы жұ мысшылар жә не ө з бетінше жұ мыспен айналысушылар.
-сурет. Ең бек ресурстарыныц категориялары
Жұ мыссыздар— экономикалық белсенді жастағ ы халық, жұ мыс орны жоқ, бірақ белсенді жұ мыс іздеп жү рген жә не жұ мысқ а дайын адамдар. Экономикалық белсенді емес халық - ү й шаруашылығ ымен айналысатын, экономикалық белсенді жастағ ы халық жә не кү ндізгі оқ у бө лімінде оқ итындар. Мұ ндай халық жұ мыспен қ амтамасыз етілген немесе жұ мыссыздар қ атарына қ осылмайды. Экономикалық қ ызмет жасамайтын, ең бекке жарамды жастағ ы, ең бек етуге қ абілетті халық қ а жататындар — мү гедектер, асыраушы адамды жоғ алтқ андар, жең ілдік шарты бойынша зейнетақ ы алатындар; жұ мысты іздемейтіндер, бірақ жұ мыс істеуге мү мкіншілігі бар жә не жұ мыс істеуге дайындар, табыс кө зіне қ арамай, жұ мыс істеуге қ ажеттіліктері жоқ адамдар. Экономикадағ ы жұ мыспен қ амтылмағ ан халық тың саны =халық тың жалпы саны - экономикадағ ы жұ мыспен қ амтылғ ан халық тың саны.[58] Ең бек нарығ ына қ атысты кө рсеткіштер:
Халыктың экономикалық экономикалық белсенді халык саны белсенділік = --------------------------------------------------- х I00 ү лесі жалпы халық саны
Халық тың экономикалық экономикалық белсенді халык саны белсенділік =----------------------------------------------------------------------хI00 коэффициенті 15 жастағ ы жә не одан жоғ ары жастағ ы халық саны
Экономикадағ ы жұ мыс істейтін бір адамғ а жұ мыспсн камтылмағ ан халық саны есебімен = ----------------------------------------------------- хI00 жү ктеме жұ мыспен қ амтылғ ан халық саны коэффициенті
Жұ мыспен қ амтылу жұ мыспен камтылғ ан халык саны (жұ мысбастылық) = ---------------------------------------------------хI00 коэффициенті экономикалық белсенді халық саны
Жастардың 15 -24 жастағ ы жастардың жұ мыс істейтіндерінің саны жұ мысбастылық =------------------------------------------------------------------хI00 коэффициенті 15-24 жастағ ы экономикалық белсенді жастардың саны
Жалпы жұ мыссыздар саны жұ мыссыздық тық =---------------------------------------------------х 100 коэффициенті экономикалық белсенді халық саны
Жастардың 15 -24 жастағ ы жастардың жұ мыссыз саны жұ мыссыз = ---------------------------------------------------------------------- X 100 коэффициенті 15-24 жастағ ы экономикалық белсенді халық саны
Ұ зақ 1 жә не одан кө п жыл мерзімдегі жұ мыс таба алмағ ан жұ мыссыздар саны жұ мыссыздық =-----------------------------------------------------------------хI00 коэффициенті экономикалық белсенді халық саны
Халық тың экономикалық белсенді емес халық саны экономикалық =--------------------------------------------------------------------XI00 белсенді емес 15 жастағ ы жә не одан жоғ ары жастағ ы халық саны коэффициенті
Ең бекке жарамды жастағ ы ең бекке жарамды жасқ а дейінгі халык саны халық тың =---------------------------------------------------------------хI00 орын басу ең бекке жарамды жастағ ы халық саны коэффициенті
Зейнеткерлік ең бекке жарамды жастан кейінгі халық саны жү ктеме =----------------------------------------------------------------хI00 коэффициенті ең бекке жарамды жастағ ы халық саны
ең бекке жарамды жасқ а дейінгі жә не Жалпы жастан кейінгі халық саны жү ктеме = ------------------------------------------------------хI00 коэффициенті ең бекке жарамды жастағ ы халық саны
|
