And içirik ki, Biz insanı gil cövhərindən xəlq etmişik”[101].

Allah bu və bundan sonrakı ayələrdə hər bir insanın ardıcıl olaraq keçdiyi mərhələlərdən, onun yaradılmasından başlayaraq ta Axirət həyatı ilə nəticələnəcək sonu haqqında xəbər verir. Öncə Allah bildirir ki, bəşəriyyətin əcdadı olan Adəm gilin cövhə­rindən yaradılmışdır. Bu cövhərin gili Yerin bütün guşələrindən götürül­düyü üçün Adəmin nəslləri müxtəlif xüsusiyyətlərə malik­dirlər. Onların arasında vicdanlı insanlar da var, yaramaz adamlar da və həmçinin elələri də var ki, bu keyfiyyətlərə azca və ya yüksək dərəcədə sahibdirlər.

ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ;

 

Sonra Biz onu nütfə halında etibarlı bir yerə qoyduq”.

Allah insan nəslini bel sümüyü ilə sinə sümüklərinin arasından axan maye damlasından yaradır. Sonra bu damla etibarlı bir yerdə - qadın uşaqlığında yerləşdirilir və o orada xəstəliklər­dən, soyuqdan və qalan hər şeydən qorunur.

 

ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ;

 

Sonra Biz damladan yapışıb sallananı (bir şeyi)[102] yaratdıq, sonra bu yapışıb sallananı çeynənmiş bir parçaya çe­vir­dik, sonra sallanmış parçadan sümüklər yaratdıq və bundan sonra sümük­ləri ətləndirdik. Sonra Biz onu başqa bir yara­dı­lışda böyütdük. Ən yaxşı Yaradan olan Allah necə də xeyir­xahdır”.

 

Qırx gündən sonra tədricən al rəngli qan laxtasına çevrilir. İnsan rüşeymi bu vəziyyətdə qırx gün də qalır və sonra o, kiçicik bir ət parçasına çevrilir və o, o dərəcədə kiçik olur ki, çeynənmiş tikəyə bənzəyir. Sonra isə bu incə ət tikəciyində sümüklər əmələ gəlməyə başlayır və onlar ət ilə örtülür. Beləliklə, sümüklər insan orqanizminin skeletinə çevrilir, ət isə onun libası rolunu oynayır. Belə bir vəziyyətdə insan rüşeymi hələ qırx gündə qalır. Sonra isə ona ruh üfürülür və bunun sayəsində cansız varlıq canlı dölə çevrilir. Böyük və Fövqəlxeyirxah Allah yaradanların Ən Yaxşısı, Öz məxluqlarına çox yaxşılıqlar əta edir. Fövqəluca buyurur: “Qeybi və aşkarı Bilən belədir, Fövqəlqüdrətlidir, Rəhmlidir və O, bütün yaratdıqlarını əla xəlq etmişdir və insanı da gildən yaratmağa başlamış, onun nəsllərini isə nifrətamiz maye damcısından törətmişdir, sonra ona mütənasib bir sima vermiş, ona Öz ruhundan üfürmüş və ona eşitmə, görmə və ürək əta etmişdir. Lakin sizin minnətdarlığınız necə də azdır!” (Səcdə, 32/6-9). Allahın yaratdığı bütün məxluqlar gözəldir, amma insan onların ən əlasıdır. Bundan da başqa, insan Allahın ən gözəl və təqdirəlayiq məxluqudur. Fövqəluca belə buyurur: “Biz insanı ən gözəl simada yaratdıq” (Tin, 95/4). Elə buna görə də insanın məziyyətləri – Allahın yaratdığı ən kamil və ənyaxşı məxluq­lar sırasına daxildir.

 

ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ;