Дәріс. Объекті-бағытталған программа жүйелерін жүзеге асыру моделдері

Динамикалық жә не статикалық моделдер жү йенің логикалық жү зеге асуын, программалық қ осымшаның логикалық ә лемін кө рсетед. Жү зеге асыру моделдері – жү йені физакалық ә лемде ұ сынуды қ амтиды.

Объекті ә дісі кезінде жобалаудың негізгі тапсырмасы, объектлерді жү зеге асыру ү шін объектлі декомпозициядан пайда болғ ан класстарды ө ң деу болып табылады.

Объекті ә дісі кезінде физикалық жобалау, класстардың басқ а программалық ресурстармен программалық компаненттерге бірігуін жә не де бұ л компаненттердің нақ ты есептеу қ ұ рылғ ыларына орналасуын қ амтиды.

Компанентті диаграмма – объекті-бағ ытталғ ан жү йенің физикалық аспектлерін моделдейтін жү зеге асу диаграммаларының екі тү рінің біріншісі. Компанентті диаграмма компаненттер жиынының ұ йымын жә не олардың арасындағ ы тә уелділікті кө рсетеді. Компанентті диаграмма элементтері болып компаненттер мен интерфейстер, ескертулер, шектеулер жә не де пакеттер немесе модел элементтерін ү лкен фрагменттерге топтауғ а қ ұ лданатын ішкі жү йелер болып табылады.

Компанент – бұ л жү йенің жү зеге асуының фазалық фрагменті, яғ ни ө зінің программалық коды (iшығ ыс, екі еселенген, орындалатын), сценариялық жазба немесе операциялық жү йе командалар жиыны (коммандалық файлдар) болады.

UML бойынша компанент – фазалық жә не жү йенің орын алғ ан бө лігі, яғ ни интерфейстер жиынына сә йкес келеді жә не бұ л интерфейстер жиынтығ ын жү зеге асыруды қ амтиды. Компаненттердің тек қ ана ө здерінің интерфейстері арқ ылы қ олайлы операциялары болады.

Компанент - ПҚ -ның фазалық кө рсетілімінің базистік қ ұ рылыс блогы болып табылады. Класс - ПҚ -ның логикалық кө рсетілімінің базистік қ ұ рылыс блогы болып табылады.

Интерфейс – класс пен компаненттер қ ызметін анық тайтын операциялар тізімі. Компаненттер мен интерфейстердің арасындағ ы ө зара ә рекет ө те маң ызды. Оларды кө рсетудің екі тә сілі бар. Бірінші тә сілде интерфейс пиктограмма формасында (8.1 сурет) кө рсетілген.

 

8.1 сурет Интерфейстің пиктограмма формасындағ ы кө рсетілімі.

Мұ нда интерфейсті жү зеге асыратын К₂ компаненті интерфейс белгісімен (дө ң гелекпен) жай сызық пен жалғ анады. Интерфейс қ олданатын К1 компаненті онымен тә уелділік қ атынасымен байланысқ ан.

Екінші тә сіл (8.2 сурет) оның операциясын кө рсете алатын интерфейс суретінің теріс формасын қ олданады.

 

 

 

8.2 сурет Интерфейс кө рсетілімінің тә ріс формасы.

 

Интерфейсті жү зеге асыратын К₂ компаненті оғ ан жү зеге асу қ атынасымен қ осылады. Интерфейс арқ ылы басқ а компанентке қ атынау қ ызметін алатын К₁ компаненті, бұ рынғ ыдай интерфейске тә уелділік қ атынасымен қ осылады.

Бұ л факті екі компанент арасында ә р қ ашан интерфейс болады, олардың тікелей тә уелдігін жояды. Интерфейсті қ олданатын компанент, бұ л интерфейсті қ андай компанент жү зеге асыратындығ ынан тә уелсіз нақ ты жұ мыс жасайды. Бұ л ө те маң ызды жә не жү йе дамуындағ ы компаненттердің иілгіш ауысуын қ амтиды.

Компаненттерді қ айта пайдалану - сенімдірек жә не арзанырақ кодағ а ә келетіндіктен, программалық аспаптардың жетілуінің магистралді жолы. Программалық компанеттердің негізгі мақ саты – екілік ауысатын бө ліктерден жү йенің жиынтығ ын алу. Олар компаненттерден жү йенің алғ ашқ ы қ ұ рылымын қ амтуы керек, содан соң оның жетілуі – ескілерді тү гелдей жү йенің қ айта қ ұ рылымын ауыстырмау жә не жаң а компаненттерді қ осу. Интерфейс – бұ л мұ ндай мү мкіндіктерді орындау кілті. Интерфейс анық талғ аннан кейін, орындалып жатқ ан жү йеге, оны қ анағ аттандыратын немесе бұ л интерфейсті қ амтитын кез-келген компанентті қ осуғ а болады. Компаненттің басқ алармен ауысу механизмі қ азіргі заманғ ы компаненттер моделімен (COM, COM+, CORBA6 JavaBeans) жаулап алынғ ан.

Компанентті диаграммалар жү йені жү зеге асырудың статикалық моделдеуі ү шін жобалау кезінде қ олданылады. Бұ л кө рсетілім компаненттерден қ ұ ралғ ан жү йе конфигурация басқ арылымын қ олдайды.

Компанентті диаграмма келесі қ атынастарды кө рсетеді:

· Компиляция периоды (текстік компаненттер арасында);

· Жинақ тау периоды (объекті екілік компаненттер арасында);

· Орындалу периоды (машиналық компаненттер арасында);

Жү йенің жү зеге асуы ә ртү рлі компаненттер санын қ оса алады: орындалатын элементтер, динамикалық кітапханалар, мә ліметтер файлы, анық тамалық қ ұ жаттар, файлдарды тіркеу ді инициализациялайтын файлдар, сценарилер жә не орнату файлдары. Атап ө тілген компененттерді моделдеу мен олардың арасындағ ы қ атынас – жү йені конфигурациялаудың негізгі бө лігі болып табылады.