ДЕБИЕТТЕР

 

Негізгі әдебиеттер:

1.Әбдікерімов Г.И. «Кәсіпорын экономикасы» А. 2008г.

2 В.Г. Горфинкель «Экономика предприятия» М. 2002г.

Қосымша әдебиеттер:

1. Пелиха А. С. Экономика предприятия, М. 2003год

2. В.Н. Смагин «Экономика предприятия» М. 2007г.

 

Алматы байланыс колледжіҚазақ – Америка Университеті

HAND-OUTS

«Байланыс кәсіпорындарының экономикасы Алматы байланыс колледжі.

және кәсіпкерлік қызмет негіздері». Топ:12-ОиЭО-904-3к, 13-РЭиС-

Кредит - 2. 609-3к-1, 13-РЭиС-609-3к-2,

Лекция - № 2. 12-РЭиС-609-3к.

Тақырып: Байланыс саласынынң экономикалық 2 семестр, 2014-2015 оқу жылы.

негіздері Оқытушы: Төлемісова Г.Т.

 

Лекцияның қысқаша мазмұны.

Байланыс материалдық өндіріс саласына жатады, себебі өндірістің үш факторын қамтиды:

- еңбек құралдары;

- еңбек заттары;

- өндірістік күштер.

Байланыстың экономикалық ерекшеліктеріне жататындар:

- өндірістің заттық емес мінездемесі;

- байланыс өнімдерінің сапасына аса жоғары талаптар қойылады, себебі жарамсыз заттарды қайта жөндеуге болмайды;

- өнім өндіруде үш кәсіпорын қатысады – шығыстар, кірістер, транзиттік,

- жүктеменің айлар бойынша, жыл мезгілі бойынша, тәуліктіктің сағаттары бойынша бір келкі еместігі.

Өндіру және жүзеге асыру біркелкі жүреді.

Тәуекел – кәсіпкердің активтерін немесе қорларының жоғалтып алу ықтималдылығы. Жобаның тиімділігін есептеуде келесі тәуекелділіктің және белгісіздіктің түрлерін еске алу қажет:

1. тәуекел, экономикалық заңдардың тұрақсыздығымен, экономикалық ағымды жағдайлармен, қаржы салу шарттарымен, пайданы қолданумен байланысты;
2. ішкі экономикалық тәуекел (шекараны жабу ықтималдылығы және саудаға шектеулерді еңгізу);
3. саясаттық жағдайлардың тұрақсыздылығы, аймақта немесе мемлекетте әлеуметтік-саясаттың өзгеруінің қолайсыздығы;
4. нарықтық конъюктураның және валютаның баға курсының өзгеру мумкіншілігі;
5. табиғи - климаттық жағдайлардың айқын еместігі, стихиялық апаттың ықтималдылығы;
6. өндірістік-технологиялық тәуекел (авариялар, жабдықтың істен шығуы, технологиялық жарамсыздар).

 

Үлкен жобаларда тәуекелді есептеу, экономика-математикалық әдіспен жүзеге асады, ЭВМ-ді қолданумен, басқа жобаларға эксперименталдық әдіспен.

Тәуекелдің мөлшері және тәуекелдің дәрежесі екі көрсеткіштерімен өлшенеді:

- орташа жағдайларды күту;

- мүмкін болатын нәтиженің теңселуі.

 

Жобалау белгілерін талдау.

Жобаның таңдалуы бір немесе бірнеше күрделі формальдық белгілерімен іске асырылмайды. Таңдау, әртүрлі және қарама-қайшы жобаның мінездемесімен және оған қатысатындарға байланысты.

Жобаны таңдаудың негізгі белгілері:

- мақсатты белгілер;

- экологиялық және ішкі белгілер;

- жобаны іске асыруға қаржыландыру белгілері;

- ғылыми-техникалық белгілер;

- коммерциялық белгілер;

- өндірістік белгілер;

- нарықтық белгілер;

- жобаны іске асырудың аймақтың ерекше белгілері;

 

Тәукелден, манандай шығындар болуы мүмкін:

- материалдық;

- еңбекке байланысты;

- қаржылық;

- уақыт шығындары;

- арнайы шығындар түрлері (адамдардың өміріне және денсаулығына зияны, ортаға, беделіне).

 

Тәуекелді төмендетудің әдістері:

- білікті серіктестікті тарту;

- дамудың тенденцияларын болжау;

- күтпеген шығындарды жабу үшін қорларды резервте сақтау.

СҰРАҚТАР

1. Тәуекелдің түрлері.

2. Тәуекелден пайда болған шығындардың түрлері.

3. Тәуекелді төмендету жолдары.

ГЛОССАРИЙ

Казахский	Русский	Английский
Тәуекелділік	Риск	Risk
Өндірістік күштер	Производственные силы	Industrial powerfuls
Еңбек құралы	Предметы труда	Objects of labour
Нарық критериялары	Рыночные критерии	Markets criterion
Ішкі критериялар	Внешние критерии	Markets outward
Орташа жағдайларды күту	Среднее ожидаемое значение	Average mean
Мүмкін болатын нәтиженің теңселуі	Колеблемость возможного результата	Vibration of possible result

СӨЖ тапсырмалары: Кәсіпкерлік істің формалары мен түрлері.

1.Кәсіпкерлік істің классификациясы, қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлік істің түрлері.

2. Өндірістік, коммерциялық, қаржылық консультативтік кәсіпкерлік іс. Реферат. (6-8бет.)

Бет. 18-37 «Кәсіпорын экономикасы» Г.И. Әбдікерімова2008ж.

СОӨЖ тапсырмалары: Республиканың нарық телекоммуникациясын ырықтандыру. семинар, Бет 116-120 В.Г. Горфинкель «Экономика предприятия» М. 2002г.