Цереброваскулярлық аурулардың алдын алу. Бірінші және екінші алдын алудың ерекшеліктері.

Біріншілік профилактика <массалық стратегия> ретінде қарастырылады, бұл кең санитарлы-ағарту жұмысты, инсульт дамуының қауіпті факторлары (темекі шегу,АҚ жоғарлауы, қант диабеті,гиперхолестеринемия,алкоголь,стресс,гиподинамия) туралы тұрғындар білімін жоғарлатуға және профилактикалық шаралары туралы бағытталған; және <жоғары қауіптегі топтар стратегиясы>, бұл арнайы алгоритм негізінде ми инсульті дамуының жоғары қауіптегі топтарды қарастырады. Мұндай науқастар участкелік терапевт және невролог бақылауында жоспарлы профилактикалық курстық емін өткізеді.

Профилактиканың негізгі әдістері – ақ-ны тұрақты бақылау негізінде гипотензивті терапия, антиагреганттар қабылдау, гиполипидемиялық терапия, каротидті эндортерэктомия, ангиопластика.

Екіншілік профилактиканы инсультттан кейінгі науқастарды амбулаторлы-поликлиникалық және санаторлы этапта жүргізеді. Мақсаты – қоршаған ортадан күнделікті өмірге науқастың тәуелділігін азайту, еңбекке қайтару, қайталамалы инсульт, миокард инфаркт, жүрек қантамыр жүйесінің басқа да ауруларының даму қаупін төмендету. Мұндай науқастарға медикаментозды терапия (вазоактивті препараттар, антиагреганттар, ноотроптар, нейропротектор, витаминдер), массаж, ЛФК, психотерапия жүргізеді.

4.Обсессивті-компульсивті бұзылыстар (клиникасы, АХЖ-10 бойынша диагностикалық критериі, емі)

Клиника Шағымдары қайталамалы ауыр стереотипті, жабысқақ ойлар, образдар немесе әуестер, стереотипті формада науқас ойына қайта - қайта келетін мағынасыз деп қабылданатын және қарсыласудың сәтсіз мүмкіндігін шақырады. Компульсивті қимыл немесе ритуалдар стериотипті қимылдардың қайта –қайта қайталануларымен көрінетін, шындыққа жанаспайтын ойлармен аяқталынады. Обсессия мен компульсия, абсурдты және иррационалды түрінде көрінеді. Науқас олардан және оған қарсыласудан шаршайды. Ең жиі кездесетін жабысқақ жұқтырып алу қорқынышы (мизофобия), яғни көп сағаттар бойы қолын жуады; жабысқақ күдіктену, компульсивті тексерумен қосарланатын (есік жабық па,газ сөндірулі ма), және жабысқақ баяулану, обсессия и компульсия қосылғанда және науқас күнделікті жұмыстарды баяу орындайды.Жабысқақ ойлар.Әсіреме жабысқақ ойлар. (F42.0).Шешім шығаруға әкелмейтін субъективті жағымсыз, пайдасыз идеялар,қорқыныштар,образдар, альтернативті философиялық талдау.З. Фрейд егеуқұйрықтық адам» деген синдромды сипаттаған, онда өткір заттардан әсіресе науқастардың бритвасынан қорқыныш сезімі.Компульсивті қимыдар (обсессивті ритуалы) (F42.1).Қауіпті жағдайларды болдырмау немесе ұқыптылыққа байланысты болатын жабысқақ қимылдар.Соның ішінде – қорқу (мысалы,жұқтыру қорқынышы- бұл қолды жууына әкелетін жабысқақ қимыл). Компульсивті ритуальды қимылдар күніне бірнеше сағат алуы мүмкін және бұл шешім қабылдай алмаушылығымен және баяулылығымен қосарланады. ТерапияАнтидепрессанттар, әсіресе трицикликалық, мелипрамин, тетрацикликалық (миансерин, мапротилин (людиомил), антиконвульсанттар, көбіне карбамазепин, парадоксальды интенция, психоанализ, ауыр жабысқақ кезінде — ЭСТ.

5.Алкогольді психоздың түрі, клиникалық сипаттамасы.Алкогольді психоз – созылмалы алкоголизмнің нәтижесінде психиканың бұзылуы. Түрлері:1.Алкогольді делирий (белая горячка)- алкогольмен ұзақ,ауыр улану басылған соң 2-3 күннен кейін дамиды. Өте жедел дамиды. Абстинентті синдром кезіндегі соматикалық ж/е неврологиялық бұзылыстар делирийдің хабаршысы б.т. вегетатаивті бұзылыстар арта түседі,тері жабындысының гиперемиясы,гипергидроз,тахикардия күшейеді,АҚ төмендейді,тремор,бұлшықет гипотониясы, гиперрефлексия күшейеді, делирий дебютында эпилептиформды ұстамалар бақылануы мүмкін. Ерте пайда болатын белгілерінің бірі ұйқының жоғалуы, содан кейін көру ж/е есту иллюзиясы п.б.оған гипногогиялық галлюцинациялар қосылады, қорқыныш күшейеді. Алкогольді делирийдің клиникасы дамығанда сахна тәрізді шынайы көру, есту галлюцинациялары п.б.қорқыныш пен үрей дамып,өлім жақындап келе жатқандай болады, зейіні аса елітпелі,өте сенгіш болады.2. Алкогольді галлюциноз – клиникасы шынайы,вербальды галлюцинациялармен сипатталады. Галлюцинациялар науқас үшін жағымсыз сипатта болады:балағат сөздер, қауіп туғызу,жәбірлеу. Науқасты «алклголик,отбасын күйреткен маскүнем»деп айтады. Жиі үрей, күдік билейді, кейде науқас жабырқау күйде болады. Науқастың жүріс-тұрысы галлюцинация мазмұнымен анықталады. Соңына түсу,қатынас сандырақтық идеялары қосылуы мүмкін. Олар әлеуметтік қауіп тудыруы да мүмкін:себебі біреуді өлтір,ұр деген бұйрық келіп,оларды орындауы мүмкін. 3.Алкогольді сандырақ психоздары: Алкогольді параноид - клиникасында негізгі синдром қызғаныш н/е соңына түсу сандырағы б.т.әсер ету сандырақтық идеялары да кездеседі. Сандырақтық идеялар мазмұны бойынша нақты,науқастың айналасындағы шындықпен ж/е нақты адамдармен байланысты (әйелі,көршілері). Науқас күйзелістері эмоциональды қаныққан – науқастар бойын қорқыныш, үрей билейді. Олардың жүріс-тұрысы, әрекеттері сандырақ фабуласымен байланысты. Науқас агрессивті болуы мүмкін. Қызғаныш сандырағы - 40 тан асқан ерлерде кездеседі. Айналасындағы заттардың бәрін еш негізсіз қызғана береді.

4 .Корсаков психозы – алкогольді делирийдің есте сақтаудың бұзылысымен жүретін жалғасы(соңы). Шеткері жүйкелердің күрделі зақымдалуы байқалады. Есте сақтаудың толық н/е жартылай бұзылысымен жүреді.

6 ситувция. Науқас күндіз туыстарымен ұрысып қалып диваннан құлап түсті,көзі айналып кетті:Задача:

1. Клонико-тоникалық тырыспалар, демонстративті мінез-құлық, қарашықтың жарыққа реакциясының сақталуы.

2. Истериялық синдром

3. F4. Истериялық невроз диф. с эпилепсиямен, истериялық психопатиямен.

4. Госпит?

5. Психотерапия – сендіру, гипноз. Бейспецификалық тәсілдер– электроұйқы, рефлексотерапия, гомеопатия. Қозғыштығы жоғарылағанда нейролептиктер тағайындалады – галоперидол, аминазин

 

Билет.

1. Мигрень. Жіктелуі,этиологиясы,клиникасы,диагностикасы,емі. Жеке назологиялық фрма болып табылатын ұстамалы түрде өтетін бас ауруының ерекше түрі. Классификациясы: мигрень без ауры и мигрень с аурой. Этиологиясы: тұқымқуалаушылық,ми қан айналымының регионарлы өзгерістеріне байланысты. Бірнеше теориялары бар:тамырлы және нейрогенді. Клиника. үш түрін ажыратады: классикалық, атипті және ассоциативті. Классикалық түрі (көздік)өтпелі гемианопсия,жарқылдаған нүктелер түріндегі немесе жарқылдаған сынған сызықтар түріндегі фотопсиямен басталады. Кейде ойлаудың бұзылысы болады, концентрация мен назар аураруы қиындайды. Аура бірнеше минуттан жарты сағатқа созылады, кейде 1-2 күнге,осыдан кейін жергілікті пульсациялық түрге ие бас ауруы басталады және құсу,жүрек айну. Осыдан кейін ауырсыну күшейеді, кейде жарты жақ басында юайқалады немесе екі жақты да болуы мүмкін. Бас ауруы жарты сағат пен 1 сағат аралығында ең жоғарғы шегіне жетеді. Ауырсыну көбінесе маңдай-самай аймағында болады, ауырсыну көз аймағы мен жоғарғы жаққа таралады. Осыдан бөлек бозару,одан кейін беттің қызаруы, сөл бөлінуі,көздің қызаруы,көбінесе ауырсыну аймағында,жоғарылаған саливация,жүрек айнуы, құсу.Бастың ауруының ұзақтығы бірнеше сағаттан 1-2 тәулікке дейін. Ұстаманың ең жоғарылаған шегінде самай артериясының кернеуі мен кеңеюі байқалады.Атипті мигрень кезінде эйфория,депрессия байұалады,кейде ашығу сезімі,есінеу.Көру алағының төмендеуі болмайды. Ауырсыну орбита айналасында,маңдайға, самай және шүйде –мойын аймағына таралады. Мұрын бітелуі, жүрек айнуы, құсу, дене температурасының субфебрильді санға дейін көтерілуі. Көз қарашығының тарылуы, конъюктиваның тамырларының инъецирленуі,орбита аймағының ісінуі. Бас ауруы ұйқы кезінде немесе оянғаннан соң пайда болады. Ауырсыну ұзаққа созылады (орташа уақытпен 16–18 сағ).Сирек жағдайда бірнеше тәулікке созылатын мигенозды статус қалыптасады. Жүктілік кезінде мигренді ұстамалар тежеледі.ассоциаланған мигренде цефалгический синдром өтпелімен немесе салыстырмалы тұрақты гемипарездермен бірігіп,көздің сыртқы бұлшықеттерінің, мимикалық бұлшықеттердің,мишықтық бұзылыстар немесе психикалық бұзылыстардың анық болуымен көрінеді.Бұл форма негізінде артериальды немесе артериовенозды мальформация жатады. Диагностика. Критерии:1)бас ауруының бір жақтық орналасуы;2) ауырсынудың пулсацияланатын сиапттамасы;3) науқастың физикалық белсенділігін төмендететін және моторлы физикалық жұмыс және жүру кезінде күшейетін ауырсынудың интенсивтілігі.;4) осы симптомдардың кем дегенде біреуінің болуы: жүрек айну,құсу, жарық- және дыбыстан қорқу;5) ұстаманың ұзақтығы 4 тен 72 сағ аралығында;6) анамнезінде 5 ұстамадан кем болмауы.Мигерннің асссоциативті формасының себебін орнату үшін науқасты стационар жағдайында тексеру керек,ангиография,ультрадыбысты допплерографиия(УЗДГ), МРТ. Емдеуі. Әсері күшті вазоконстрикторлы заттар – эрготамин немесе ригетамин; кофеин немесе кофетамин тағайындайды,содержащий кофеин и эрготамин.

 

2.Шашыранды склероз– генетикалық бейімделген организмге сыртқы орта әсерінен дамитын патологиялық фактор(көбінесе инфекционды) созылмалы демиелинизиацияланған ауру.ОЖЖ ақ затының көпошақты зақымдалуы байқалады,сирек жағдайда перифериялық нерв жүйесінің де. Ағымы бойынша жіктелуі: 1)Рецидивті ағым (ремиттирующее).2) Екіншілік үдемелі ағым

3)Біріншілік үдемелі ағым.4) Прогредиентті-рецидивті ағым. Эпидемиология. 3 аймақты бөлуге болады:жоғарғы қауіпті аймақ,мүнда ауру жиілігі 50:100 000, көбінесе оған жатады: Солтүстік және Орталық Европа, Канаданың оңтүстігі және солтүстік АҚШ, Австралияның оңтүстігіжәне Жаңа Зеландия. Орта қауүп аймақтарында ауру жиілігі 10–50 на 100 000, мұнда: АҚШ, Гавай аралы,солтүстік Скандинавия, Оңтүстік Европа, Израиль,Оңтүстік Африка, солтүстік және батыс Украина,Ресейдің европа бөлігінде. Төменгі қауіп аймағында 10 және 100 000, мұнда кіретіндер: Азия, оңтүстік Америка,Аляска, Гренландия, Кариб теңізі аралдары, Мексика, Африканың үлкен бөлігі. Этиология. Мультифакториалды ауру.(генетикалық бейімділік, вирусты инфекциялар, тамақтану ерекшеліктері).

Клиника. Шашыранды склерзды 7 топқа бөлінеді: 1)пирамидалық жүйеінің зақымдалуы жоғарғы сіңірлік рефлекстер және патологиялық пирамидті симптомдармен жүретін геми‑, пара– и тетрапарездер. 2) бұлшықетті гипотония мен статикалық және динамикалық атаксия мен мишықтың зақымдалуы. 3)сезімталдықтың бұзылысы, бастапқыда терең сенсетивті атаксия мен сенсетивті парездер дамуы, одан кейін ауырсынулық және температуралық сезімталдылықтың бүзылысы. 4) бас ми бағанынң ақ затының зақымдалуы, мұнда дамиды милық инервация бұзылысы,жиі жағдайда көзқозғатқыш симтомдар мен бет нервісінің зақымдалуы. 5)көру нервісінің невриттері (ретробульбарлы невриттер) мұнда көздің көру өткірлігі төмендеп,скот пайда болады.6)императивті позыв түрімен жамбас мүшелерінің қызметінің бұзылысы; зәр шығару ұсталып қалуығғкейін келе зәрді тіпті ұстай алмау7) нейропсихологиялық өзгерістер: есте сақтаудың әлсіреуі, эйфория или депрессия,созылмалы шаршағыштық синдромы. Синдром «клинического расщепления», или «диссоциации»- отражает сочетание у больного симптомов поражения разных проводящих путей или разных уровней поражения. Синдром «горячей ванны»-при повышении температуры окружающей среды состояние больных ухудшается. Синдром «непостоянства клинических симптомов». Диагностика: МРТс контрастом; иммунологический мониторинг; в крови увеличение агрегации тромбоцитов,повышению содержания фибриногена и одновременно активация фибринолиза

Емі:емдеу негізі асқыну мен аурудың үдеуіне бағытталған және оған қабынуға қарсы заттар және иммуносупрессивті препараттар жатады: метилпреднизолон 500–1000 мг в день, 3-7 дней; курантила (по 0,025 г 3 раза в день), трентала (по 0,1 г 3 раза в день), фитина и глутаминовой кислоты (0,25 г 3 раза в день); альфа‑токоферола

 

3.Психопатологиялық синдромдар (астеникалық, Корсаковский, Кандинского-Клерамбо)

Астеникалық синдром —физикалық және ақыл ой еңбегіне ойлау қабілетінің төмендеуі. Бұған аффективті лабильділік тән:көңіл-күйінің төмен болуығжылауық,тітіркенетін әлсіздік,бірден пайда болатын күшсіздік,сондай ақ гиперестезия(ашық жарықтарға сезімталдығының жоғарылауы,сондай ақ өткір иістергеғжанасу кезінде). Жиі жағдайда бас ауруы, ұйқысыздық,әр түрлі вегетативті бұзылыстар т.б.Барометрлік қысымның төмендеуіне,ыстықтың, басқа да клиамттық факторлардың өзгеріне байласынты озін озі сезінуінің өзгерісі. Апатия, шаршағыштық, ұйұысының қанбауы, т.б.Тіпті ол өзіне қолайлы жағдай кезінде де пайда болуы мүмкін.Бұл синдромның ауыр түрлерінде аспонтандылық,пассивтілік және апатия дамиды.Астеникалық синдромды депресивді жағдайдан айыра білу керек.

Кандинский-Клерамбо психикалық автоматизм синдромы галлюцинаторлы-параноидты синдромның жеке жағдайы болып табылады және псевдогаллюцинациялар,спихикалық актілердің бөтендену құбылысы- автоматизмдер және әсер ету сандырағы қосылады. Қабылдау бұзылысы шеңберіндегі науқас, олардың еріктен тыс пайда болғандығына, жасандылығына сенімді- автоматизмнің мәнңі осында.Автоматизм идеаторлы,сенсорлы немесе маторлы болып бөлінеді.Науқас өз ойын басқарып тұр,оларды перелельді етеді,оны ойша бағыттауға мәжбүрлейді,басына бөтен ойлар салады,оның ойларын оқып,тартып алады деп есептейді.Бұл жағдайды идеаторлы автоматизм деп айтамыз.Бұл автоматизм түріне спевдогаллюцинациялар жатады. Сенсрлық автоматизмдікке сезімдік таным бұзылысы жатады және науқастың сезім және түйсіктің жасандылығы жөнінде айтулармен сәйкес келеді.Маторлы автоматизм дамуында науқаста өз қимылдар мен қызметтерін басқаруды жоғалтқандығына сенім туады: бетінде еріксіз күлкі пайда болады, аяқ қолдары еріксіз қозғалады, күрделі қимылдар жасайды,мысалы,суицидиальды актілер.Созылмалы және жедел галлюцинаторлы-параноидты синдромдарды бөледі.Созылмалы галлюцинаторлы паранойдты синдром бірте-бірте күрделенеді,алғашқы симптоматикасы жаңалана түседі,күрдері психикалық автоматизм синдромы түзіледі.Жедел галлюцинаторлы параноидты синдромдар емдеу әсерінен редуцирленеді және басқа психологиялық синдромға жылдам ауысады. Синдром ауысқанда бұрынғы психопатологиялық симптоматика жойылып, орнына жаңасы келеді.Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдромның құрылымында жедел сезімдік сандырақ, қоршаған ортаны сандырақты қабылдау, сасқалақтау және қанық эффект көріндеі.Кандинский Клерамбо синдромы толық жетіліп үлгермейді,оның кейбір элементтері байқалады. Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдром жиі жедел парафрения және онероидты жағдай дамуының бір сатысы бола алады. Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдром маникальды депресивті психоздан басқа барлық психоздар кезінде диагностикалануы мүмкін.

Корсаков синдромы- корсаков алкогольдік психоздың психопатологиялық суретін көрсететін амнестикалық синдром.Синдром психопатологиялық триададан тұрады:фиксациялық амнезия, ретроградты амнезия,конфабуляциялар.Ауыр ес бұзылыс салдары болып жатқан оқиғаларға,орынға,уақытқа,адамдарға қатысты бағдардың бұзылуы болып табылады.Корсаков психозыда ес бұзылуымен арқашан полинейропатия қатар жүреді,л үлкен жарты шардан перифериялық жүйелерге дейін таралған дистрофиялық өзгерістерді көрсетеді.Корсаков синдромына тәне ес бұзылуының әр түрлі белгілерінің қатарласуы,мидың басқа да органикалық бұзылыстарында кездеседі: қантамыр ауруларында,бас-ми жатақатынан кейін,газбен уланғаннан кейін,кәсіби интоксикацияда.

 

4.Тамақ қабылдау бұзылысы(клиникасы,АХЖ-10 бойынша диагностикалық критериі,емі). Тағам қабылдау бұзылысы психологиялық тұрғыда қарастырғанда тамақтан бас тарту ж\е оны шектен тыс қабылдаумен түсіндіріледі. Осыған байланысты екі синдромды ажыратады:нервтік анорексия ж\е булимия. Нервтік анорексия Ғ50.0-бұл арықтау мақсатында тамақты өте аз мөлшерде қабылдау,шектеу ж\е соматоэндокриндік бұзылыстардан болған дерт.Көбінесе жасөспірімдерде кездеседі,арықтау үшін тағамды шектейді,жасанды құсық шақырады,артық физикалық күштемемен айналысады. Клиника:өзің өзі бағалауы төмен өзің толықпын деп санайды,адамдар арасына шығудан қорқады, салмағы биологиялық жасына бойына сай емес, бұғана ойықтарының көзге көрінетін сүйектерінің айқын көрінуі,АҚ ЧСС төмен, брадикардия,тері қабаты құрғақ, науқаста сусыздану дамиды. Диагноз қою үшін: ИМТ Кветелла бойынша 17.5 н\е төмен,салмақ жоғалтуы немен байланысты анықтау, гормондар мөлшерін анықтау. Емі: жиі 6-7 рет аз мөлшерде тамақтану,сұйықтықты көп қабылдау, антидепресанттар, бензодиазепин транквилизаторын тағайындау, психотерапевт консультациясы. Нервтік булимия - тағамды өте көп мөлшерде қабылдау, тәбеті жоғары, кейінен артық салмақ қосып аламба деген сезіммен кайта жасанды құсық шақыру дерті. Жиі қыздарда кездеседі. Клиника: салмағының жоғарылауы н\е төмендеуі,психикасының бұзылуы т.б. Емі:тамақтану тәртібін қадағалау,психотерапевт консультациясы.