Технологія виробництва дахових вікон

Дата добавления: 2015-10-19; просмотров: 751

Учебное пособие
(на башкирском языке)

Ответственный редактор  доктор педагогических наук, профессор Планета Павловна Козлова (Стерлитамакская государственная педагогическая академия им. Зайнаб Биишевой)

Зав. редакцией М.Н. Арсланова

Редактор отдела Г.У. Халилова

Компьютерная верстка Л.В. Леонтьевой

Редактор Г.А. Гараева

Автор несет ответственность за достоверность материалов, изложенных в книге

Йыйырға ҡул ҡуйылды 28.03.2012 й. Сығарыуға ҡул ҡуйылды 28.04.2012 й.

Баҫырға ҡул ҡуйылды 24.04.2012 й. Форматы 60х84_1/16.

«а_Helver Bashҡir» гарнитураһы. Офсет ҡағыҙы.

Шартлы баҫма таб. 8,8 Иҫәп-баҫма таб. 8,5

Оператив баҫма. Хаҡы килешеү буйынса.

Тиражы 100 дана. Заказ № /12.

Зәйнәб Биишева исемендәге Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия академияhының редакция-нәшриәт бүлеге: 453103, Стәрлетамаҡ ҡ., Ленин пр., 49.

Зәйнәб Биишева исемендәге Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия академияhының полиграфия бүлегендә баҫылды: 453103, Стәрлетамаҡ ҡ., Ленин пр., 49.

[1] “Башҡортостан”гәзите. – 2006. – №171.

[2] Санскрит телендә sancara- 1) странствующий, 2) движение. (Иғтибар итегеҙ: hүҙҙең беренсе өлөшө «сан» - башҡорт телендә «ысын, сын» hүҙе менән тамырҙаш, ә «сар» - әйләндереп, балта, бысаҡ үткерләй торған түңәрәк ҡайраҡташ. «Сарлау» - ҡаты, тупаҫ әйберҙәрҙе үткерләү, ҡырлау, шымартыу, ялтыратыу, таҙартыу.

[3] Санскрит: mula – корень, основание, происхождение, ценность, наследственное имущество; башҡорт телендә «байлыҡ-муллыҡ» төшөнсәhенә тап килә; hari– жёлтый; башҡорт телендә «hары» - төҫ; hara– берущий, лишающий, уничтожающий, разрушающий; башҡорт телендә «hарыу ҡайнау» мәғәнәhенә тап килә.

[4] Санскрит: svadisthana -вкусный, сладкий, милый; sva -«суа»- «hыу», vadi –«вода»,sthan – тупланыу урыны, урынлашыу ере: гөлөстан, Башҡортостан h.б., syanda –течение, стекание, капание, сок;asyandista – течь, stan (hинд-иран) – аҫтан, аҫ яҡ.

[5] Санскрит: man -знать, думать, считать, полагать, рассматривать;manas– дух, душа, ум, разум, замысел, желание, намерение;manu –мудрый, родоначальник рода человеческого, человек;manu ja –потомок Ману,человек; pura-крепость, башҡортса: бура – бүрәнә ҡоролма, ҡәлғә.

Анна Маршалл: в Океании и в некоторых других обществах «мана» является духовной, или жизненной силой, как полагают, пронизывает вселенную. По происхождению это меланезийское слово, антропологи применяют его теперь для обозначения духовной силы в первоначальных религиях. Мана – это не дух, она не имеет воли и цели, она обезличена и свободно перетекает от одной вещи к другой, и ею можно управлять для решения определённых задач. Эту силу содержат талисманы, амулеты и лекарства, которые действуют на благо их владельцев и пользователей.

[6] Санскрит: atman -дыхание, жизнь, существование; сущность, природа; собственное «я», сам; тело, ум, интеллект; филос. мировая душа, высший дух.

[7] Санскрит: adman – пища – аҙыҡ.

[8] Санскрит: bahu mana– высокое мнение, глубокое уважение к кому-л.

[9] Санскрит: dhrtatman – сильный духом; с твёрдым характером

[10] Санскрит: sura - бог

[11] Санскрит: naga –змей; Нағ– күктә hауа торошон көйләүсе аждаhа

[12] Санскрит: Lоka - 1)место 2)край, страна 3)простор 4) мир, вселенная 5) земля 6)жизнь 7)народ 8)человечество 9)сборище, скопление чего-н.

[13] Санскрит: saloman- согласованный

[14] Санскрит: Toka– 1) ребёнок 2) потомство 3) род 4) раса; tokma, tokman – молодой побег, росток.

[15] Санскрит: an -дышать, ana- дыхание, hatta –рынок, базар; «хата» (рус) – йорт, ихата; anah – привязывать; «Ана күңеле балала, баланыҡы - далала», «Ана hөтө менән кермәhә, тана hөтө менән кермәҫ» тигән мәҡәлдәрҙән «ана» - баланы фани донъяға тыуҙырыусы, «кендеген ергә бәйләүсе» «әсә» мәғәнәhендә уның боронғораҡ варианты булып килеп сыға.

[16] MAXABUT [санскрит: maxabhuta] - четыре великих, или универсальных, первоэлемента (земля, вода, огонь, ветер). MAXABUTLU - четыре великих первоэлемента, различных каждый по-своему, хотя они находятся на одном месте.

[17] Санскрит: vish – пространство, башҡортса «буш, бушлыҡ»;vicuddhi– полное очищение (рел.),чистота, святость, совершенное знание, удаление сомнений; vasu –1) добрый, благосклонный, 2) добро, клад, богатство;vasuda– ниспосылающий богатства; vasu-dha –1)содержащий сокровища, щедрый, 2) земля, страна, государство; vasu-dhara– держащий землю, царь – «батша»; yacoda– приносящий славу, прославленность, известность.

[18] Бошман1. с. диал. Бошонҡо (күңеле буш, тимәк!) 2. Бер башҡорт ырыуының исеме (Бушлыҡта, йәғни далала йәшәүсе).

[19] Санскрит: ajana-1) одинокий, 2) безлюдный; ajanana –понимание, осознание; башҡорт телендә «аң» hүҙенә тура килә.

[20] Санскрит: sahasra-1)тысяча, 2)большое количество; «Төрлө тарафҡа таралыу, hибелеүҙе» аңлатҡан «сәсрәү» hүҙе лә бар бит әле; sahasraka– тысячеголовый; sahasrakara- солнце, тысячелучистый; saha –сильный; «Сохатый»(рус.) -1) имеющий развилину, раздвоение; 2) рогатый, с ветвистыми рогами; 3) лось; (ҡариҙел hөйләшендә был hүҙ «болан» мәғәнәhендә ҡулланылыусы «сәхат» рәүешендә hаҡланған). Башҡорт телендә «сата» -бер төптән сыҡҡан, йәки барыhы бер тиң булған тармаҡ; «сатыр» - 1)сәскәhе hабаҡ осонан нур hымаҡ төрлө яҡҡа таралып үҫкән ойошма сәскәле үҫемлектәр ғаиләhе атамаhы; 2) ағастың ҡояштан ышыҡ яhап торған ботаҡ, япраҡтары; sata(санскрит)- коса, грива, множество, стая, рой; башҡорт телендә «сәс саталаныу», «сәсте саталы итеп үреү» тигән hүҙбәйләнештәр бар; сатҡы – осҡон, ут, яҡтылыҡ, нур; sattva (санскрит) – свет, луч; башҡортса «ут, утын сатырҙап яна» тип әйтәбеҙ бит.

[21] Санскрит: nirvana– 1.1) исчезнувший 2) умерший 3) прекратившийся 2.1) исчезновение 2) конец, прекращение 3) нирвана (спасение от перерождений) 4) удовлетворение, ублаготворение 5) блаженство, вечный покой.

[22] Ҡopay –1) вызвать гнев, разгневать 2) приводить в движение 3) волновать; колебать 4) потрясать.

[23] Ишмөхәмәт Шәрәпов. Кем һин, Ҡобағош? // Башҡортостан. – 2005. – №103.

25 Солтангәрәева Р.Ә. Хәтер көйө. – Өфө: Полиграфия комбинаты, 2003.- 92 бит, ил.

[25] Санскрит: sasni –1) дающий, жертвующий 2) добывающий, достающий.

[26] «Всё есть непостоянство»

[27] Вафа – ғәр.1. Тоғролоҡ, ышаныс; 2. Ир-ат исеме.

[28] «Подобное притягивается подобным».

[29] «Всё есть иллюзия»

[30] «Святая Абсолютная Истина Страдания».

[31] Татхагата Абидамма.Абсолютный Всепобеждающий Закон Победителей в Истине.Книга 4. «Соответствующее Истине САЧЧА-САНЬЮТТА (Сутра, имеющая связь с Абсолютной Истиной)» – М., 1999.

[32] Санскрит: Kuru –1)древний царь, основоположник рода Куру-героев «Махабхараты»; 2) род куру, потомки Куру, кауравы.

[33] Санскрит:karya – работа, обязанность, намерение, цель, результат;karya-karana–особая причина,причина-следствие, karu–поэт,певец, ремесленник, мастер, профессионал; kar – 1) делать, совершить, изготавливать, обработать, применять; башҡортса «эшләп ҡарау», «тәмләп ҡарау» h.б. ошондай hүҙбәйләнештәрҙә күренә; 2) сыпать, высыпать, бросать; сағыштыр: башҡортса ҡар«снег» hүҙенең мәғәнәhенә тап килә. kratu – сила , мощь, способность, разум, желание, стремление. Беҙҙең телдә «ҡарыуы ҡайтҡан», «ҡарыу китеү», «кәре китеү» кеүек төшөнсәләр бар. Тимәк, кәр/ҡар, күр/ҡур, көр/ҡор – бер hүҙҙең төрлө формалары.

[34] Санскрит: kurca –связка, пучок, охапка, вязанка;kurcaka –щётка, кисть. Балаға бәләкәй кеше ҡиәфәтендәге уйынсыҡ ҡурсаҡты бер тотам йүкә hалабашын төйөнгә бәйләп, суҡлап, эшләп биргәндәр бит.

[35] Грек телендә: сакрум

[36] Санскрит менән сағыштырайыҡ: kurupa –плохого вида, некрасивый

[37] Санскрит:«sasya» – посев, всход, урожай зерна, злаков; башҡортса шулай уҡ hаҡланған «сәсеү».

[38] «Топонимика hәм топонимия мираҫы» // «Башҡортостан» гәзите. – 2005. – № 99-100.

[39] А.Илембәтова. Башҡорттарҙа болан культы. // Йәшлек. –2006. – № 35.

[40] Мостай Кәрим. Сәғәт ярым ғүмер // Башҡортостан. – 2005. – №241.

[41] Сағыштыр: башҡорт телендә бөтөн – 1.Күләме, дәүмәле кәмемәгән; теүәл. Кәм түгел; камил. 2.Туҙған, тишелгән, зарарланған ере юҡ; туҙмаған, төҙөк. 3. Мохтажлығы, кәмселеге юҡ; етеш. 4. Кәсергә бүленмәгән; теүәл. 5. Бөтә – бар булған; барлыҡ, hәммә.Санскрит телендә: bhuta–1.Минувший, прошедший; 2. Всё сущее; 3.Благополучие; 4. Составной элемент мира (земля, вода, огонь, воздух, эфир). Ҡушма hүҙҙәрҙә: bhuta-kartar –создатель, творец всего сущего;bhuta-kala– прошедшее, минувшее время; bhuta-dharini –земля; bhu-tala –поверхность земли:

Яу тупларлыҡ еремдә
Талай илем бар ине (“Урал батыр” ҡобайырынан Уралдың әйткәне) ;

bhuti – 1.Сила, мощь; 2. Успех, счастье; 3. Украшение. «Бөтөн» – боронғораҡ формаhы «будун» – buddhi – ум, разум, взгляд, мнение, дух, душа, мудрость, предположение о чем-л., размышление;Buddha– пробуждённый, раскрывшийся, просветлённый, умудрённый, мудрый, учёный, мудрец; тот, кто обладает знанием истины, освобождён от мирского и постиг путь к Нирване. «В башкордском языке – бот – бод (будда) означает – неподвижный идол, что в целом соответствует учению буддизма о Нирване как царстве Невозмутимости» (Галлямов С. А. Башкордская философия. Этика. Т.3. – Уфа: Китап, 2005. – 180 с. стр.95).

[42] Руах /иудаизм/ – дыхание, дух Господа, пронизывающий творение. В христианстве глубокая связь между святым Духом, вносящим жизнь во всё и дыханием. В буддизме дыхание /прана/ – колесница ума, т.к. прана обеспечивает движение нашего ума.

[43] Йогала hәм буддизмда Атман – «истинное эго». Физикала: атом. Башҡорт телендә: кешенең “аты“(атамаһы) – исеме ; исеменә күрә есеме. Эллин телендә: атома – исем.

[44] Санскритта Cak – 1.Быть насыщенным; 2.Быть удовлетворённым. 3.Отгонять, отталкивать; 4. Сопротивляться; башҡорт телендә саҡhүҙе күсмә мәғәнәлә «рухи теүәллекте, бөтөнлөктө» белдергәндә ҡулланыла: мәҫ.: күңел саҡ ваҡыт.

[45] Сағыштыр: Маhир –берәй нәмәгә hәләтле; оҫта. Маhайыу – үҙ-үҙеңде ҙурға hанау, үҙеңде шәпкә ҡуйыу, hауаланыу; ғорурлыҡ тойғоhо кисереү. «Ҡайын туҙына маhайыр, имән үҙенә маhайыр». Ошо hүҙҙең ыңғай мәғәнәhенә тап килеүсе Махийән, Маhира, Маhинур, Маhибәҙәр, Маhисәрүәр, Маhизәр, Маhикамал h.б. исемдәр фарсы теленән тип ҡаралhа ла, улар беҙгә иран-арий телле ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған үҙебеҙҙең рухи байлыҡ та баhа!

[46] Эллин телендә: софия – аҡыл, аң эйәhе булыуын иҫкә алайыҡ.

[47] Санскрит телендә лә Yлемдең атамалары бер- нисәү:

1.Kala-karman – Смерть – (Һүҙмә-hүҙ: карма ваҡыты, яҙмыш сәғәте);

2.Kala-dharma– Смерть – (Һүҙмә-hүҙ: ҡанун сәғәте, ваҡыты) ;

3.Anta– 1.Близкий, последний, прекрасный; 2. Конец, край, граница; 3.Последнее слово (Сағыштыр: Ант – ҡәтғи, тантаналы hүҙ менән нығытылған вәғәҙә. Антың башҡа етеү – боҙолған анттың ҡоhорон күреү) ; 4. Смерть, гибель.

4.Vadhya –Умерщвление, убийство, смерть;

5.Apavarga –1. Заключение, конец; 2.Освобождение души от телесного существования;

6.Hanana –Убийство, уничтожение;

7.Cyuti – Падение, стекание, лишение, потеря, неудача, кончина, смерть.

8. Jariman – Старость, смерть от старости; естественная смерть;(jara –изношенность; башҡ. «йәреш» тигән әрләү hүҙендә hаҡланған; ja – рождённый, происходящий; башҡ. «йән»)

9.Mar (mr) –Умирать –мәрткә китеү.

10. Mi (mesyate, mimye) –Умирать.

[48] Kala– период, эпоха, время года, время принятия пищи 2 раза в день, половина дня, час, судьба, смерть; Bhuta-kala – прошедшее, минувшее время: бөткән, ҡалған! Бында ла аңлатмалы hүҙлектә «промышленность hәм культура үҙәге» тип hәм ғәрәптеке тип бирелгән ҡала hүҙе – беҙҙең үҙебеҙең hүҙ ул: киткәнгә эйәреп китмәй, билдәле бер урында, хәлдe тороу; урын алған хәлдә булыу мәғәнәhендә!

[49] Халыҡ әйтемдәрендәге башҡа варианттары: «Кесегә мәрхәмәт, олоға итәғәт (ит)», «Кесегә шәфҡәт итеп, юл бир, олоға хөрмәт итеп, ҡул бир».

[50]Йогала hәм буддизмда ундайҙарҙы «Бодхисаттва»лар тип атайҙар, башҡотса hүҙмә-hүҙ: «бөтөндөң сатҡылары».

[51]Санскрит: Tanu – тело, лицо, особа; tanu- ja – сын, tanu-ja – дочь; башҡ. Тәнәй –сабый бала; бәпәй, бәпес; tanaya, tana– потомство, дитя; башҡ. тана - бер йәштән ике йәшкә тиклемге hыйыр малы: тана hыйыр, тана үгеҙ, тана hөтө.

[52] Санскрит: Jan – родиться, рождаться;jana– 1)человек, лицо 2) род, поколение 3) племя; janaka –1. порождающий, производящий 2.1) родитель, отец 2) творец, создатель; janata– 1) человечество, люди 2) общество; башҡ. Йәнбирҙе, Йәнбикә, йәнлек, йәнтөйәк, йәншишмә, йәннәт һүҙҙәренең мәғәнәһенә тап килеп тора.

Janana – 1) зарождающий 2) рождение, происхождение 3) воспроизведение, размножение 4) жизнь; janani– родительница, мать. Ҡара: башҡ. ана, инә, инәй, әни.

[53] Санскрит: Maha–jana – 1) большой человек 2) множество людей; башҡорт телендә Махийән исемендә hаҡланған: «Бөйөк йән», тимәк.

[54] Йогала үҙеңде үҙең матди донъя – Сансара ҡоллоғонан азат итеү; йәмғиәттән айырылып, яңғыҙың үтеү юлы.

[55] «Я - эго», эгоизм.

[56]Санскрит: Атман - «Истинное эго».

Эллин телендә: Атомо-личность, индивид. Башҡортса: атың кем? (кемһең?булмышың, исемең нисек?). Атама - исем.

[57] Зәкирйән Әминев. Башҡорт hәм скиф мифологияhындағы ҡайhы бер оҡшашлыҡтар тыуҙырған уйҙар // Йәшлек. – 2004. – №145.

[58] свадистана кимәле

[59] манипура кимәле

[60] анахата кимәле

[61] вишудда кимәле

[62] Был күренеш – «Крещение водой» – христиан динендә hаҡланған:

1. Христианский обряд, совершаемый над младенцами или взрослыми для включения их в число членов церкви; 2. Крещение – один из главных праздников у православных христиан.

[63] Иҫләгеҙ: Айҙың магнит тәьҫиренән хәрәкәткә килгән ҡеүәт!

[64] Сансара.

[65] Грек телендә: «ирема» – тып-тын, тыныс; «иремия» – тынлыҡ, һиллек.

[66] Санскрит: krakaca –бысҡы; башҡортса: бысҡы –«ҡырҡҡыс» мәғәнәhендә бит. Уралдан киткән халыҡтар алып бармағанмы ни бындай hүҙҙәрҙе ул тарафтарға?

[67] 1110-1220 йылдарҙа йәшәгән суфый-ғалим Фаридуддин Аттарҙың “Мантик-ут-Тайюр” (“Ҡоштар парламенты”) әҫәрендә һөҙһөт (удод), барса ҡоштарҙы йыйып алып, Ҡаф тауында йәшәүсе серле Симург(фарсы телендә: “утыҙ ҡош”) исемле ҡоштар батшаһын эҙләргә сығыуҙы тәҡдим итә. Был маҡсатҡа ирешеү юлында уларға ете үҙән үтергә тура килә.

[68] Ошоға оҡшаш һүрәтләү “Изге яҙма”ла бар: “Волк временами будет жить рядом с ягненком, леопард будет лежать с козленком.Теленок, молодой гривастый лев и откормленное животное будут вместе, и маленький мальчик будет водить их.Корова будет пастись с медведицей, и их детеныши будут лежать вместе. Лев будет питаться соломой, как бык. Грудной младенец будет играть над норой кобры, и ребенок, отнятый от груди, протянет руку к норе ядовитой змеи. Не будут причинять вреда и не будут ничего разрушать на всей моей святой горе, потому что земля будет наполнена знаниями об Иегове, как воды наполняют море.” [“Священное Писание – Перевод нового мира”. – Издание 2008г.:ИСАИЯ 11:6-9]

[69] Кешелек донъяһы һайлаған ауыр юл.

[70] Путь Иисуса был путем борьбы с одиночеством и преодолением вожделений, а путь Мухаммада требовал жить среди обычных людей. “Иди путем Мухаммада, а если не можешь – стань на путь христианства”.(Маулана Джалалуддин Руми). Т.о.Руми указывает на методы, с помощью которых Искатели могут достичь завершенности, которая приходит через понимание того, что представляют собой пути Иисуса и Мухаммада.

[71] Санскрит:karya-karana–особая причина,причина-следствие.

[72] Ҡар/кәр, ҡор/көр, ҡур/күр тамырлы һүҙҙәр тураһында бүлекте ҡара.

[73]Эллин телендә гиро – кире әйләнеп килеү, түңәрәк буйлап уралыу ; рус телендәге круг һүҙе лә уларға тамырҙаш булып сыға: тимәк, башланған урынға кире әйләнеп килеү.