Кәсіп – нақты білімді және тәжірибелік машықты талап ететін қызмет түріМамандақ – айрық ша ерекшелігі бар жә не қ осымша арнаулы білімді, машық ты талап ететін кә сіп шегіндегі қ ызмет тү рі. Біліктілік – жұ мыскердің қ андайда бір кә сіпті жә не мамандық ты алу дә режесі. Кә сіпорын жұ мыскерлері негізгі қ орлар жә не айналым қ ұ ралдары сияқ ты ресурс (ө ндіріс факторы) болып табылады.
Кә сіпорынның қ ызметкерлерін жоспарлау Ызметкерлерді жоспарлаудың басты міндеті болып жұ мыс істеушілердің оң тайлы санын, қ ұ рамы мен қ ұ рылымын анық тау табылады. Қ ызметкерлерге қ ажеттілік жұ мыс істеушілердің категориясы жә не топтары бойынша жоспарлану керек. Ең бек ресурсының сандық сипаттамасына мынадай кө рсеткіштер жатады: 1) жұ мысшылардың тізімдік саны; 2) жұ мысшылардың келу тізімі; 3) жұ мысшылардың орташа тізімдік саны. Жұ мысшылардың тізімдік саны - белгілі бір датағ а жұ мысқ а қ абылданғ андар мен шығ арылғ андар саны тізім бойынша анық талады. Жұ мысшылардың келу тізімі – белгілі бір кү нге жұ мысқ а келген жұ мысшылар саны. Келу жә не тізімдік қ ұ рам арасындағ ы айырмашылық кү ндік тұ рып қ алу санын (демалыс, ауыруы, іс сапары) сипаттайды. Жұ мысшылардың орташа тізімдік саны – белгілі бір кезең ішінде (ай, тоқ сан, жыл) жұ мысшылардың орташа тізімдік санын анық тау ү шін қ олданылады. Ол ең бек ө німділігін, орташа ең бек ақ ыны, айналым коэффициентін, кадрлар ағ ымдылығ ын жә не де басқ а бірқ атар кө рсеткіштерді анық тау ү шін қ олданылады. Кадрлардың сапалық кө рсеткіші жұ мысты кә сіби жә не білікті атқ аруына байланысты. Кадрлардың айналымы, тұ рақ тылығ ы жә не ағ ымдылығ ы сә йкес коэффициенттермен сипатталады:
1) Карлардың жалпы айналым коэффициенті (Кж) – белгілі кезең ішіндегі жұ мысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең дегі жұ мысқ а қ абылданғ ан жә не шық қ ан жұ мысшылар санының қ атынасына тең.
Кж = (Жқ + Жш) / Ж
Мұ ндағ ы, Жқ – белгілі кезең дегі жұ мысқ а қ абылданғ ан жұ мысшылар; Жш – сол кезең дегі жұ мыстан шық қ ан жұ мысшылар саны; Ж – сол кезең дегі жұ мысшылардың орташа тізімдік саны.
- кадрлардың жұ мыстан шығ у коэффициенті (Кш) – белгілі кезең ішіндегі жұ мысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең аралығ ында ә ртү рлі себептер бойынша жалпы жұ мыстан шық қ ан жұ мысшылар санына қ атынасына тең.
Кш = Жш / Ж
- жұ мысқ а қ абылдау коэффициенті (Кқ) - белгілі кезең ішіндегі жұ мысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең аралығ ында жұ мысқ а қ абылданғ ан жұ мысшылар санына қ атынасымен анық талады.
Кқ = Жқ / Ж
- кадрлардың тұ рақ тылық коэффициенті (Кт) – есептегі кезең дегі жұ мысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең ішінде толық жұ мыс істеген жұ мысшылар санына қ атынасымен анық талады.
Кт = 1- (Жш / Ж)
2) Кадрлардың ағ ымдылық коэффициенті (Ка) - есептегі кезең дегі жұ мысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең ішінде жоспардан тыс белгілері бойынша жұ мыстан шық қ ан немесе қ уылғ ан (ө з еркімен немесе ең бек тә ртібін бұ зғ аны ү шін) жұ мысшылар санына қ атынасымен анық талады.
Ка = Жқ уыл / Ж
3) Негізгі жұ мысшылар санының коэффициенті (Кнег) мына формуламен анық талады:
Кнег = 1- (Жкө м / Ж)
Мұ ндағ ы, Жкө м – кә сіпорынның, цехтың, учаскенің кө мекші жұ мысшыларының орташа тізімдік саны.
|
