Азаќстандаєы халыќ аєарту ісі

«Ќазаќ» газетінде басылєан «Таєы соєыс» маќаласыныѕ авторы: Ј. Бґкейханов.

1907-12жж. Ќазаќстанєа ќоныстандырылєан адам саны – 2млн 400мыѕ.

1917ж-єа ќарай ќазаќтардан тартып алынєан жер кґлемі – 45млн-нан астам.

1913ж. «Ќазаќ ўлтыныѕ ґмір сїруініѕ ґзі проблемаєа айналды» деп жазєан – А.Байтўрсынов.

«1899 жылдан кейін ќазаќтар мен орыстар арасындаєы жанжалдар ґмірініѕ сипатты белгісіне айналды» деп жазєан – Т.Рысќўлов.

1914-18жж. Ресей їшін Ќазаќстанныѕ шикізат кґзі ретіндегі байланысы кїшейді: І Дїниежїзілік соєысќа байланысты.

1916ж. ўлт-азаттыќ кґтерілістіѕ басты себебі: 19-43жас аралыєындаєы адамдарды ќара жўмысќа алу (25 маусым).

Тїркістан мен Дала ґлкесінен алу кґзделді – 500мыѕ адам.

1916ж. 23 тамызда їстемтап ґкілдерін жўмыстан босату туралы жарлыќ шыєарєан – Куропаткин.

1916ж. ќозєалыстыѕ ірі орталыєы – Жетісу.

1916ж.тамызда кґтерілісшілер басып алєан жјрмеѕке - Ќарќара.

1916ж. Торєай уезінде хан етіп сайланєан – Ј.Жанбосынов.

Ырєыз, Торєай уездерінде хан етіп сайланєан адам саны – 9.

Кґтеріліс сардарбегі – А. Иманов.

Торєайды 15мыѕ жауынгермен ќоршаєан – Иманов.

Имановтыѕ серігі, мерген – Кейкі батыр.

Торєай кґтірілісініѕ ерекшелігі – бір орталыќќа баєындырылып, басќарылудыѕ тјртіпке келтірілуімен.

Кґтерілістіѕ сипаты – отаршылдыќќа ќарсы.

1916ж.жазалау нјтижесінде ќазаќтар саны кеміді – жарты млн-єа жуыќ.

1916ж. Жетісудан Ќытайєа ауып кетуге мјжбїр болєан – 238мыѕ (екі жїз отыз сегіз мыѕ).

«Тыѕдаѕыздар, ќан тґкпеѕіздер» деп жазєандар: Байтўрсынов, Бґкейханов, Дулатов.

Жетісуда орыс шаруаларыныѕ ішінен Ќарќар ошаєын ўйымдастырушылардыѕ бірі – Е.Курев

Верный уезі Жайымтал болысыныѕ ханы болып сайланєан – Б. Јшекеев.

Боралдайда дарєа асып ґлтірілген – Јшекеев.

Ќарќарадаєы кґтеріліс жетекшілерініѕ бірі – Ж. Мјмбетов.

1916ж. Тїркістан ґлкесініѕ генерал-губернаторы болып сайланєан – Куропаткин.

Жергілікті казактардан жазалаушы отряд ќўрєан – Фольбаум.

1916ж.оќиєалар ќарсаѕында енгізілген жаѕа салыќ тїрі – соєыс салыєы.

1917ж.27 аќпандаєы революцияныѕ сипаты – буржуазиялыќ-демократиялыќ (монархия ќўлатылды).

Уаќытша їкіметтіѕ Ресей жерінде ўлттыќ келісім орнатуєа баєытталєан шешімініѕ бірі – 1917ж.20наурыздаєы азаматтардыѕ дін ўстануына, ўлтќа жататындыєына байланысты ќўќыќтарын шектеуді жою туралы шешім.

1917ж. «Ќара жўмысшылар одаєы» ќўрылєан ќала – Верный.

«Солдаттардыѕ орыс-мўсылман ўйымы» - Сергиопольде.

«Жас арбакештер одаєы» ќўрылєан ќала – Петропавлда.

«Ќазаќ жастарыныѕ революцияшыл одаєы» - Јулиеата мен Меркеде.

«Жас ќазаќ» ўйымы – Аќмолада.

Кадеттер ўйымыныѕ Семейде шыєарєан газеті - «Свободная речь».

Тїркістан автономиясыныѕ орталыєы – Ќоќан (Шоќай) (ислам).

Ххє.басында ўлттыќ сананы оятушы, кадет партиясыеыѕ мїшесі болєан – Ј. Бґкейханов.

Тїркістан федералистер партиясы ќўрылды – 1917ж.

Ќоќон ќаласында федералистер партиясы ќўрылды – 1917ж.

IV съезді ашќан – М. Шоќай.

1917ж.30ќарашада мўсылмандар манифесі ґткен ќала – Ќоќан.

1917ж. 21-26желтоќсанда жалпы ќазаќ съезі ґткен ќала – Орынбор.

Алашорда тґраєасы – Ј. Бґкейханов.(«Ќазаќ» газетінде жарияланды, 10 бґлімнен тўрды).

Кеѕестер билігі алєаш орнаєан ќала – Перовск (Ќазан).

Жетісу облысындаєы Кеѕес ґкіметі жеѕді – 1918ж.наурыз.

1917ж. Кеѕес їкіметіне ќарсы біріккен кїштер – Аќ гвардияшылар мен Алашорда.

1918жсјуірде Ташкентте ќўрылєан Тїрк.АКСР-ѕ ќўрамына кірген облыстар: Жетісу, Сырдария.

1917ж.басталєан ЌазАКСР-н ќўру жґніндегі жўмыстыѕ уаќытша тоќтап ќалу себебі – Азамат соєысыныѕ басталуы.

1917-18жж.ќазаќ, орыс, ўйєыр еѕбекшілері арасындаєы ќатынастарды жаќсартуєа їлес ќосќан – Розыбакиев.

Кеѕес їкіметініѕ кедейлерге ќайтарып берген жер кґлемі – 3,5млн десятина.

Оралда, Петропавлда кеѕес ґкіметі орнады – 1918ж.ќаѕтар.

Семейде кеѕес ґкіметі орнады – 1918ж.ќаѕтар.

Орынборда кеѕестердіѕ Торєай облыстыќ І съезі ќызыл армия бґлімдерін ќўру туралы шешім – 1918ж.наурыз-сјуір.

Аќмола уездік съезініѕ Алашорда автономиясыныѕ теріске шыєарєан ќаулысы – 1918ж.наурыз.

Азамат соєысы – 1918-20жж.

Азамат соєысы – ол мемлекет ішінде билік їшін соєыс (Аќтар vs Ќызылдар).

Азамат соєысында аќгвардияшылармен бір топта болєан – Алашорда.

Аќгвардияшыларєа кґмек ретінде Иран мен Каспий ґѕіріне енген јскер – Аєылшын јскері.

1918ж.маусымда атаман Дутов басып алєан ќала – Орынбор.

1920ж.ќарай Ќазаќ јскери Комиссариаты ќўрєан јскери бґлімшелер саны – 37.

Азамат соєысы жылдары Кеѕарал болысында партизан жўмысын ўйымдастырушы – Ґ.Ыбыраев.

Колчак јскерін талќандау жїктелген Шыєыс майданныѕ Оѕтїстік тобыныѕ ќолбасшысы – Фрунзе.

1920ж.наурызда Семей обл.сол-ніѕ аќгвардияшылардан азат етілуі нјтижесінде жойылєан майдан – Жетісу майданы.

1920-21жж.ґлкедегі еѕбек армиясы ќатарында болєан адамдар саны – 6мыѕєа жуыќ.

Ќараєандыда кґмір ґндіру ќысќарды – 5 есеге (8млн).

Ќазаќ ґлкесін басќару жґніндегі комитет ќўрылды – 1919ж. 10шілде (Пестковский).

Ќазревком органы болєан баспасґз – «Ўшќын» газеті.

«Алашорда» їкіметі таратылды – 1920ж.9наурыз.

ЌазАКСР-і жарияланды – Орынборда (астанасы).

ЌазАКСР-н ќўру туралы декрет шыќты – 1920ж.20тамыз.

ЌазАКСР Орталыќ Атќару Комитетініѕ алєашќы тґраєасы – С. Мендешев.

Байтўрсынов пен Сералин Ќазаќстанєа ќосу ќажет деп дјлелдеген аймаќ – Ќостанай.

Ќазаќ жерлерін біріктіруде Ќазаќстан мїддесін жаќтаєан – Ленин.

Азамат соєысы жылдары мемлекетке 6млн пўт астыќ тапсырєан уезд – Ќостанай.

1926ж. Ќазаќстандаєы ќазаќ халќыныѕ їлес салмаєы – 61,3%.

1926ж. ЌазАКСР-ѕ халыќ саны – 5млн 230мыѕ.

1924ж. ЌазАКСР-ѕ астанасы кґшірілген ќала – Ќызылорда.

1921ж. Ќазаќстан комсомолыныѕ І съезі ґткен ќала – Орынбор (Є. Мўратбаев).

Јйелдер ќозєалысыныѕ кґрнекті ќайраткерлері – Оразбаева, Ќўлжанова.

«Ќырєыз(ќазаќ) тілінде іс жїргізуді енгізу туралы» декрет – 1923ж.

1922ж. Батыс Ќазаќстанда ашаршылыќќа ўшыраєандар мґлшері – 82 пайыз.

1921ж. «Наќты ет салыєы туралы» декрет блйынша жартылай кґшпелі ќазаќ шаруалары – ет салыєынан босатылды.

1921ж. Ќўрылєан - «Ќосшы одаєы», 1930ж-дан кейін - «Кедей одаєы».

Аќшалай салыќ енгізілді – 1924ж.

Салыќ негізінен кґп салынєан – кулактар мен байларєа.

1925-33жж.елді басќарєан – Голощекин.

Ќазаќстанды индустрияландыру басталды – табиєи байлыќтарды зерттеуден.

Орал-Ембі мўнайлы ауданын зерттеген академик Губкин «Бўл кен орны мўнайєа аса бай» деген.

Тїрксібте еѕбек еткен адамдар саны – 100мыѕ.

Тїрксіб пайдалануєа берілді – 1931ж. (1933ж.).

«Ќазаќстан отар болып келді, солай болып ќалды» деп айтќан – Сјдуаќасов.

Голощекин ўсынєан идея - «Кіші Ќазан».

Тїрксіб жалєастырды – Орта Азия мен Сібірді.

Орталыќ Ќазаќстанда шикізат байлыќтарын зерттеген геологтар тобыныѕ жетекшісі - Курнаков.

1939жылы ќалаларда тўрєан ќазаќтар саны – 375 мыѕ адам.

Индустрияландыру жылдарында Ќазаќстанда негізінен ќарќынды жїргізілген – шикізат кґздері.

Индустрияландыруды жїзеге асыруда ќолданєан јдіс - јміршіл-јкімшіл жїйеде басќару.

Тїрксіб темір жолында жўмысшыдан, “Ќазаќкґлікќўрылыс” тресініѕ басшысына дейін кґтерілген – Ќазыбеков.

Ќатардаєы жўмысшыдан, Тїрксіб темір жолыныѕ бастыєына дейін кґтерілген – Омаров.

Тїрксіб темір жолы тїйісті – Айнабўлаќта(1931).

“Аса ірі бай шаруаларды тјркілеу туралы” декрет – 1928 жылы.

Колхоз ќўрылысыныѕ негізгі формасы – ауыл шаруашылыєы артелі.

МТС-тер ќўрылды – 1929ж.

150 шаќырым жерден жинап јкеліп ќала їлгісіндегі поселка жасаєан аудан – Шу.

1933 жылы наурызда Сталинге ашыќ хат жазєан – Рысќўлов.

Бесеудіѕ хаты жазылды – Голощекинге.

1931-1933ж. аштыќтан ќырылєан адам саны - 2,1 млн.(40 пайыз).

Ќазаќтан басќа халыќтыѕ шыєыны – 0,4млн.

Бандит-басмашылардыѕ кґтерілісі деп баєаланєан кґтеріліс – Батпаќќара.

Кґтерілісшілер басып алєан аудан орталыєы – Созаќ.

Иран, Ауєаныстанєа кґшіп кеткендер – Маѕєыстау мен Ойылдан.

Ўжымдастыру алдындаєы мал саны – 40,5млн.

1933 жылы ќалєаны – 4,5млн.

1931-1933ж. Шўбартау ауданында барлыќ малдыѕ етке ґткізілгені – 80 пайыз.

1928 жылы Ќазаќстан шаруашылыєыныѕ 2 пайызы ўжымдастырылса, 1931 жылы ўжымдастырылды – 65 пайызы.

Ўжымдастыру барысында компартия Ќазаќстанныѕ ауыл шаруашылыєы туралы ќаулы ќабылдады – 1932 жылы.

1938 жылы Ќиыр Шыєыстан кґшіріліп јкелінген – корейлер(100 мыѕнан астам) Алматы, Ќызылорда, 57 ўжымшар ќўрылды.

Ўжымдастыру жылдарындаєы толќулар мен кґтерілістер саны – 372.

Ќараќўм кґтерілісін, Орынбордан келіп басќан – 8 дивизия.

Торєайлыќ асыра сілтеушілер “Асыра сілтеу болмасын, аша тўяќ ќалмасын” деп млн-єа жуыќ малдан ќалєаны – 98мыѕ.

Ўжымдастыру жылдарында тыс жерге кґшіп кеткен адамдар саны – 1 млн-нан аса.

Ауыл шаруашылыєын ўжымдастыру баєыты жарияланды – 1927 жылы. XVсъезде.

Орталыќ комитет ЌазАКСР-де ўжымдастыруды негізінен аяќтауды белгіледі – 1932 жылдыѕ кґктемінде.

Лаѕкестік жаппай сипат алды – 1937-1938 жылдары.

1931 жылы Ќараєанды облысы, Осакаров ауданында пайда болєан обсервациялар саны – 25 ќоныс.

101 мыѕ ќазаќтар ГУЛАГ азабынан ґтіп, оныѕ атылєандары – 27 мыѕнан астам.

1930 жылы атылєан жазушы – Ж.Аймауытов.

Ќазаќстан “Ќызыл астанасы” салушылардыѕ сатќындыєы деп айыпталєандар – Будасси, Голдгор, Тынышпаев.

Тіл білімініѕ негізін салушы айыпталєан – Байтўрсынов.

КСРО конституциясы ќабылданды – 1936 жылы.

ЌазКСР конституциясы ќабылданды – 1937 жылы.

1938 жылы маусымда Ќазаќ КСР Жоєары кеѕесіне сайланєан – 300 депутат.

300 депутаттыѕ ќазаєы – 152.

1937 жылы желтоќсанда КСРО Жоєары кеѕесіне рес-дан сайланєан – 44 депутат.

Жазалаудыѕ ќўрбаны болєан, ќазаќтыѕ тарихи білімініѕ негізін салушы – Асфендияров.

АЛЖИР-де јйелі мен ќызы азап шеккен мемлекет ќайраткері – Т. Рысќўлов.

Сауатсыздыќты жою ќоєамы ўйымдастырылды – 1924 жылы.

Рес-ныѕ ХКК-і “ЌазАКСР-де бірыѕєай еѕбек мектептерініѕ жарєысын” ќабылдады – 1926 жылы.

1931 жылы 15-50 жасќа дейінгілерге енгізілген – жалпыєа бірдей міндетті оќу.

Ќазаќстанда тўѕєыш жоєары оќу орны ашылды – 1928 жылы Абай атындаєы.

Киров атындаєы Ќазаќстан мемлекеттік университеті ашылды – 1934 жылы.

1930 жылдары ґзге рес-дыѕ оќу орындарында оќыєан ќазаќстандыќ жастар – 20 мыѕдай.

Отан соєысы ќарсаѕында Ќазаќстандаєы жоєары оќу орындар саны – 20.

КСРО єылым академиясыныѕ Ќазаќстандаєы базасы ќўрылды – 1932 жылы.

Тараз ќаласы орнында ќазба жўмысын жїргізген – Массон.

Ќызылордада ўлттыќ ќазаќ театры ашылды – 1926 жылы ќаѕтарда, режиссер – Шанин(“Еѕлік - Кебек”).

Театрєа ќазаќ академиялыќ драма театры атаєы берілді – 1937 жылы.

Алматыда ўйєыр музыкалыќ-драма театры ашылды – 1933 жылы.

Ќазаќ мемлекеттік музыка театры ашылды – 1934 жылы.

Ќўрманєазы атындаєы Ќазаќ мемлекеттік оркестірін ќўрєан – А.Жўбанов(1934 жылы).

Жамбыл атындаєы Ќазаќ мемлекеттік филормониясы ашылды – 1936 жылы.

Ќазаќ кино ґнері бастау алєан жылдар – 1930 жылдар.

Бірінші дыбысты фильм “Амангелді” тїсірілді – 1938 жылы.

“Ќазаќ халќыныѕ 1000 јні” жјне “Ќазаќ халќыныѕ 500 јні мен кїйі” жинаќтарын жариялаєан – Затаевич.

Затаевичке Ќазаќстанныѕ халыќ јртісі атаєы берілді – 1932 жылы.

1936 жылы КСРО халыќ јртісі атаєын алєан – Байсеиітова.

Талантты суретші - Ј. Ќастеев.

1930 жылдары орнаєан жїйе – социалистік.

1940 жылдары Ќазаќ кјсіпшілер – 1 млн-дан астам еѕбекшілерді біріктірді.

Ќ. Сјтпаевќа Жезќазєан мыс кен орындарына сіѕірген еѕбегі їшін мемлекеттік сыйлыќ берілді – 1942 жылы.

Отан соєысы басталды – 1941 жылы.

Ж.Жабаев “Ленинградтыќ ґренім” ґлеѕін жазды – 1941 жылы.

Германияныѕ ќауырт соєыс жоспары аталды – Барбаросса.

Мјскеу тїбінде генерал-майор Панфилов ќолбасшылыќ еткен дивизия – 316-шы атќыштар дивизиясы.

“Ресей кеѕ-байтаќ, біраќ шегінерге жер жоќ” – Клочков.

Мјскеу їшін шайќаста 316-шы атќыштар дивизиясы марапатталды – Ќызыл ту орденімен.

Бородино селосында ерекше ерлік кґрсеткен – Тоќтаров.

М. Єабдуллин, Т.Тоќтаров Кеѕес Одаєыныѕ батыры атаєын алды – Мјскеу їшін шайќаста.

Б. Момышўлы – батальон.

Ленинград їшін шайќаста жаудыѕ ќорєаныс ўясыныѕ аузын кеудесімен жауып, ќаза тапќан – С. Баймаєамбетов.

Каспий ґѕіріне соєыс жаєдайы енгізілді – 1942 жылы.

Ќазаќстанєа жаќын майдан – Сталинград.

“Павлов їйі” їшін соєыста ерлік кґрсеткен – Мырзаев.

Минометші – Сыпатаев.

18 жасар еѕ жас ќазаќстандыќ Кеѕес Одаєыныѕ батыры атанєан – Елеусізов.

2 мјрте Кеѕес Одаєыныѕ батыры ўшќыш – Т.Бигелдинов.

Жеке ґзі жаудыѕ 37 ўшаєын атып тїсірген, екі мјрте батыр атаєын алєан – С. Луганский.

Ќараєандыныѕ ґкілі, ўшќыш – Н. Јбдіров.

Батыр, мерген ќыз - Јлия.

Пулеметші – Мјншїк.

Мјншїк шайќасќан бригада – 100-ќазаќ ўлттыќ атќыштар бригадасы.

Ќазаќстан комсомолы ќамќорлыќќа алєан трактор заводы – Сталинград.

Еділ бойынан кґшіріліп јкелінгендер – немістер.

Рейхстагќа жеѕіс туын тіккен ќазаќстандыќ – Ќошќарбаев.

Соєыс жылдарындаєы ќазаќстандыќ партизандар саны – 3,5 мыѕ адам(Ќ.Ќайсенов).

Шетелдегі ќарсыласу ќозєалыстарына ќатысќан ќазаќтар – Егоров, Ќўсайынов.

Берлин операциясы басталєан уаќыт – 1945 жыл 16 сјуір.

Берлинді алды – 2 мамыр.

С.Нўрмаєамбетовќа Кеѕес Одаєыныѕ батыры атаєы берілді – Берлин їшін шайќаста.

Соєыс жылдары Кеѕес Одаєыныѕ батыры атаєын алєан ќазаќстандыќтар саны – 500-ге жуыќ.

Отан соєысы аяќталды – 1945 жылы.

1998 жылы Назарбаевтіѕ ґкімімен, Халыќ Ќаћарманы атаєы берілген – Бейсекбаев.

Ќазаќ єылым академиясы ашылды – 1946 жылы маусым(Ќ. Сјтбаев).

“XIX є. 20-40 жылдары Ќазаќстан” туралы жазєан – Бекмаханов.

1947 жылы 21 ќаѕтарда тыйым салынды – XIX є. рухани мўрасын зерттеуге.

1940-1950 жылдары ќуєын-сїргінге ўшыраєан єалымдар – Ысмайылов, Сїлейменов, Кеѕесбаев.

1943 жылы ЌазКСР тарихыныѕ авторларыныѕ бірі - Бекмаханов

1954 ж. орнынан босатылєан Шаяхметов

Шаяхметовтыѕ орнына сайланєан Пономренко

Биология, медицина, геология єалымдарына таєылєан айып космополит

1950 ж. ќазаќ жастары оќыєан кґрші ел Ќытай

Минералды шикізаттар кен орындарыныѕ картасын жасаєандары їшін Ќ.Сјтбаев бір топ єалымдарєа Лениндік сыйлыќ берілді

ЌазКСР ЄА-ныѕ философия жјне ќўќыќ институты ќўрылєан жыл 1958 ж.

Тіл білімі, јдебиет жјне ґнер институттары ашылды 1961 ж.

Ќаз КСР тарихыныѕ II томдыєыжарияланды 1957-59 ж.

М. Јуезов «Абай» романыныѕ 2 кітабын жазып бітірді 1947 ж.

М. Јуезовке Лениндік сыйлыќ берілді 1959 ж.

1950 жылдардаєы Є. Мїсреповтыѕ романы «Оянєан ґлке»

Є. Мўстафинніѕ шыєармалары «Шыєанаќ», «Ќараєанды», «Миллионер»

«Тыѕ игерушілер» очеркініѕ авторы И. Шухов

Сталин ґлімінен кейін, ХХ съезден кейін аќталєандар