Тақырып 4. АКУШЕРЛІК - ГИНЕКОЛОГИЯЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ. БАЛАЛАРҒА ЕМДЕУ-ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ.

Milton! thou shouldst be living at this hour:

England hath need of thee:

She is a fen of stagnant waters: altar, sword and pen,

Fireside, the heroic wealth of hall and bower,

Have forfeited their ancient English dower

Of inward happiness. We are selfish men:

Oh! raise up, return to us again;

And give us manners, virtue, freedom, power.

Thy soul was like a Star, and dwelt apart:

Thou hadst a voice whose sound was like the sea,

Pure as the naked heavens, majestic, free;

So didst thou travel on life’s common way

In cheerful godliness; and yet thy heart

The lowliest duties on herself did lay.

W. Wordsworth

КАФЕДРА: ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ

СЕМИНАРЛЫҚ САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР

ПӘНІ: ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ

Құрастырушылар:

м.ғ.к. Бурибаева Ж.К., м.ғ.к. Шахиева А.М., м.ғ.к. Абильдинова Н.А.,

м.ғ.к. Буздаева С.С., Кожекенова Ж.А.

Аударғандар:

м.ғ.к. Бигалиева Р.К., Дармен Н.Ж.

Курс: үшінші

Алматы, 2014

Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасының мәжілісінде талқыланған

Хаттама № _______ «____» ___________ 2014 ж.

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.д., профессор Камалиев М.А.

Тақырып 1. ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУҒА КІРІСПЕ. ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫҢ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ. ДЕМОГРАФИЯНЫҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ-ӘЛЕУМЕТТІК КӨРНІСТЕРІ. ХАЛЫҚ АУРУШЫЛДЫҒЫ. РЕПРОДУКЦИЯЛЫК ДЕНСАУЛЫҚ.

Мақсат: «Қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтау» түсінігінің маңызын ашу, қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтауды зерттеу әдістерімен таныстыру. Аурушылдықты зерттеудің негізгі түрлері мен әдістерін меңгеру. Сонымен қатар демографияның, репродукциялық денсаулық және жанұяны жоспарлау маңызын зерттеу.

Оқыту міндеттері:

- қоғамдық денсаулық сақтаудың дамуының ғылым және оқыту пәні ретінде қысқаша тарихына шолу жасау;

- Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының ұсынысы бойынша «денсаулық» анықтамасымен танысу;

- аурушылдықтың негізгі түрлері және зерттеу әдістерімен танысу;

- қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтауды зерттеу әдістемесі және тәсілдерімен танысу.

- Демографиялық көрсеткіштерді өз бетінше есептеу және халық денсаулығы тұрғысынан бағалауды үйрену;

- халық аурушылдығы көрсеткіштерін өз бетінше бағалау және талдауды үйрену;

- ҚР жанұяны жоспарлау және репродуктивтік денсаулық бағыттарымен танысу.

Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:

1. Қоғамдық денсаулық сақтау пәнінің негізгі бөлімдері.

2. Қоғамдық денсаулық сақтау пәнінің негізгі әдістері.

3. Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымының (ДДҰ) қабылдаған «денсаулық» аталуының аңықтамасы.

4. Аурудың даму және таралуына әсерлі қауіп-қатерлі факторлары, олардың жіктелуі.

5. Денсаулықты зерттеудін төрт деңгейі. Денсаулық құрылымы.

6. Қоғамдық денсаулық пен денсаулықты басқару қоғамдық денсаулық сақтаудың құрамдық бөлігі ретінде.

7. Қазақстанда қоғамдық денсаулық сақтаудың профилактикалық бағыты.

8. Халық денсаулығын сипаттайтын көрсеткіштер.

9. Демография туралы түсінік, оның негізгі бөлімдері.

10. Статика туралы түсінік, денсаулық сақтау жүйедегі және ЕПМ жұмыстарын үйымдастырудағы маңызы.

11. Халық динамикасы түсінігі, оның негізгі құрамы.

12. Халықтың табиғи өзгеруі және оның халық денсаулығына баға берудегі маңызы.

13. Туу және көбею көрсеткіштерін есептеу әдістері.

14. Демографиялық көрсеткіштерді есептеу әдістемесі (өлім-жітім, сәбилер және перинаталдық өлімінің, ана өлімінің көрсеткіштерін).

15. Халықтың табиғи қозғалысы көрсеткіштерін бағалау әдістері.

16. Қазақстандағы аурушылдық көрсеткіштерін бағалау және есептеу әдістемесі және таралуы мен деңгейі.

17. Аурушылдық түрлері.

18. Аурушылдық, жарақаттанулар және өлім себептерінің жалпы қабылданған жіктелуі, оның құру ұстанымдары.

19. Аурушылдықты зерттеу негізгі әдістері, олардың ЕПМ-ң жұмысында қолдану.

20. Қазіргі кезеңде ҚР халық аурушылдықтың тенденциялары мен құрылымы.

21. Айналадағыларға кауіпті және әлеуметтік маңызды аурулармен аурушылдық туралы түсінік.

22. Репродуктивтік денсаулық туралы түсінік.

23. Отбасын жоспарлау. Әлеуметтік жағдайлардың түсік тастау жиілігіне әсері.

Оқу және оқыту әдістері:

- презентация;

- шағын топтармен жұмыс;

- ситуациялық есептерді шығару;

- ауызша және жазбаша сұрау.

Әдебиеттер:

1. Биғалиева Р.К., Исмаилов Ш.И.Әлеуметтік медицина және денсаулық сақтауды басқару. Оқулық. Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, -2001. 372 б.

2. Камалиев М.А., Бигалиева Р.К., Хабиева Т.Х. История народной медицины и общественного здравоохранения Казахстана. – Алматы, 2004. – 173 с.

3. В. А. Медик, В. К. Юрьев, Общественное здоровье и здравоохранение. 3-е изд., перераб. и доп. Учебник -ГЭОТАР-Медиа-2014

4. Общественное здоровье и здравоохранение: учебник, 3-е изд., перераб. И доп./ Лисицын Ю.П., Улумбекова Г.Э., 2011

5. 2013 ж. ҚР халқы денсаулығы және денсаулық сақтау мекемелерінің жұмысы. /Стат. жинақ/. Астана-Аматы, 2013.-312 б.

6. Применение методов статистического анализа для изучения общественного здоровья и здравоохранения: Учебное пособие для вузов / Под ред. В.З. Кучеренко. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007. – 256 с.

Бақылау сұрақтар:

1. Қоғамдық денсаулық сақтау пәнінің негізгі бөлімдері.

2. Қоғамдық денсаулық сақтау пәнінің негізгі әдістері.

3. Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымының (ДДҰ) және Оттавтік Хартиясының қабылдаған «денсаулық» аталуының аңықтамасы.

4. Аурудың даму және таралуына әсерлі қауіп-қатерлі факторлары, олардың жіктелуі.

5. Денсаулықты зерттеудін төрт деңгейі. Денсаулық құрылымы.

6. Қоғамдық денсаулық пен денсаулықты басқару қоғамдық денсаулық сақтаудың құрамдық бөлігі ретінде.

8. Халық денсаулығын сипаттайтын көрсеткіштер.

9. Демография туралы түсінік, оның негізгі бөлімдері.

10. Статика туралы түсінік, денсаулық сақтау жүйедегі және ЕПМ жұмыстарын үйымдастырудағы маңызы.

11. Халық динамикасы түсінігі, оның негізгі құрамы.

12. Халықтың табиғи өзгеруі және оның халық денсаулығына баға берудегі маңызы.

13. Туу және көбею көрсеткіштерін есептеу әдістері.

15. Халықтың табиғи қозғалысы көрсеткіштерін бағалау әдістері.

16. Қазақстандағы аурушылдық көрсеткіштерін бағалау және есептеу әдістемесі және таралуы мен деңгейі.

17. Аурушылдық түрлері.

18. Аурушылдық, жарақаттанулар және өлім себептерінің жалпы қабылданған жіктелуі, оның құру ұстанымдары.

19. Аурушылдықты зерттеу негізгі әдістері, олардың ЕПМ-ң жұмысында қолдану.

20. Қазіргі кезеңде ҚР халық аурушылдықтың тенденциялары мен құрылымы.

21. Айналадағыларға кауіпті және әлеуметтік маңызды аурулармен аурушылдық туралы түсінік.

22. Репродуктивтік денсаулық туралы түсінік.

23. Отбасын жоспарлау. Әлеуметтік жағдайлардың түсік тастау жиілігіне әсері.

Тақырып 2. ХАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҒЫН КЕШЕНДІ ТҮРДЕ БАҒАЛАУ. АУРУЛАРДЫҢ АЛДЫН АЛУ ЖӘНЕ САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ САЛТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ. ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ-ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.

Мақсат: Студенттер халық денсаулығын бағалау, талдау, есептеу методологиясын білуі тиіс. Салауатты өмір сүру салтын қалыптастырудың негізгі ұстанымдары мен тұжырымдамаларын білу. Студенттерді ҚР қоғамдық денсаулық сақтаудың құқықтық негіздерімен, денсаулық сақтау аймағындағы заңдылықтармен таныстыру.

Оқыту міндеттері:

- денсаулықты кешенді бағалаудың бірегейленген көрсеткіштерімен танысу;

- халық денсаулығын кешенді түрде бағалау көрсеткіштерін өз бетінше есептеуді үйрену;

- денсаулықты қорғау аясында ҚР–да азаматтардың құқығын реттейтін ҚР Конституцияның баптарымен; азаматтардың денсаулығын қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін анықтайтын «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексімен танысу;

- салауатты өмір сүру салты және сапалы тамақтану тұжырымдамаларының негізгі түсінігімен танысу;

- санитарлық ағарту жұмыстардың әдістерін үйрену.

Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:

1. Халық денсаулығын бағалаудың сандық көрсеткіштері.

2. Халық денсаулығын кешенді бағалау жүйесіндегі демографиялық көрсеткіштер.

3. Халық денсаулығын кешенді бағалау жүйесіндегі медициналық көрсеткіштер.

4. Халық денсаулығын кешенді бағалаудағы бірегей көрсеткіштер.

5. Өмір сапасының стандарттары.

6. Қазақстандағы алдағы өмірдің орташа ұзақтықтығы көрсеткішінің деңгейі және есептеу әдісі.

7. Денсаулық туралы дәстүрлік ақпарат көздерінің жетістіктері мен кемшіліктері.

8. Физикалық дамуды (дене өсудің) бағалау.

9. Салауатты өмір сүру салтының анықтамасы.

10. Өмір салтының категориясы мен құрылымы.

11. Денсаулыққа зиянды негізгі қауіп факторлары.

12. Аурудың алдын алу, оның негізгі түрлері және медициналық-әлеуметтік маңызы.

13. Алматы декларациясының маңызы және Алматы декларациясына сәйкес алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұстанымдары.

14. Денсаулықты нығайту, міндеттері.

15. Салауатты өмір салтын насихаттаудың медициналық-әлеуметтік маңызы және қауіп факторларының профилактикасы, насихаттау түрлері.

16. Халық арасында шылым шегу, маскүнемдік, уытқорлық, нашақорлық, мәселелері.

17. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексінің негізгі ережелері.

18. Денсаулық сақтау аймағындағы азаматтардың құқықтары мен міндеттері.

19. Халыққа медициналық көмек көрсетудегі медициналық қызметкерлердің құқықтары мен міндеттері.

20. Халық денсаулығын қорғау аймағындағы мемлекеттік және жекеменшік медициналық мекемелердің құқықтары мен міндеттері.

21. Денсаулықты қорғау сферасындағы әйелдер мен балалардың құқықтыры.

Оқу және оқыту әдістері:

- презентация;

- шағын топтармен жұмыс;

- ситуациялық есептерді шығару;

- ауызша және жазбаша сұрау.

Әдебиеттер:

2. В. А. Медик, В. К. Юрьев, Общественное здоровье и здравоохранение. 3-е изд., перераб. и доп. Учебник -ГЭОТАР-Медиа-2014.

3. Общественное здоровье и здравоохранение: учебник, 3-е изд., перераб. И доп./ Лисицын Ю.П., Улумбекова Г.Э., 2011

4. Қазақстан Республикасының Атазаңы, 1995 ж. 30 тамыз.

5. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі, 18.09.2009ж.

6. Назарбаев Н.А Қазақстан Президенттінің халыққа Жолдауы «Казахстан – 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев».– Алматы, 1999. – 67 с.

7. Денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған «Салауатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы

8. Аканов А.А., Тулебев К.А., Айтжанова Г.Б. Руководство по формированию здорового образа жизни, профилактике заболеваний и укреплению здоровья. – Алматы, 2002. – 250 с.

9. Аканов А.А., Тулебаев К.А., Назирова И.Н. и соавт. Руководство по пропаганде здорового образа жизни и профилактике заболеваний. - Астана, 2007. – 115 с.

10. Аканов А.А., Сейсенбаев А.Ш., Аканова Г.Г. и соавт. Алгоритмы действий медицинских работников на уровне ПМСП по основным факторам риска ХНЗ. - Алматы, 2000. - 40 с.

11. Арингазина А.М., Егеубаева С.А. Укрепление здоровья: теория и планирование программ. - Алматы, 2003. – 158 с.

12. Доскалиев Ж.А., Диканбаева С.А., Аканов А.А. Управление организацией и проведением мероприятий по профилактике наиболее значимых заболеваний. - Алматы, 2004. – 47 с.

Бақылау сұрақтар:

1. Халық денсаулығын бағалаудың сандық көрсеткіштері.

2. Халық денсаулығын кешенді бағалау жүйесіндегі демографиялық көрсеткіштер.

3. Халық денсаулығын кешенді бағалау жүйесіндегі медициналық көрсеткіштер.

4. Халық денсаулығын кешенді бағалаудағы бірегей көрсеткіштер.

5. Өмір сапасының стандарттары.

6. Қазақстандағы алдағы өмірдің орташа ұзақтықтығы көрсеткішінің деңгейі және есептеу әдісі.

7. Денсаулық туралы дәстүрлік ақпарат көздерінің жетістіктері мен кемшіліктері.

8. Физикалық дамуды (дене өсудің) бағалау.

9. Салауатты өмір сүру салтының анықтамасы.

10. Өмір салтының категориясы мен құрылымы.

11. Денсаулыққа зиянды негізгі қауіп факторлары.

12. Аурудың алдын алу, оның негізгі түрлері және медициналық-әлеуметтік маңызы.

13. Алматы декларациясының маңызы және Алматы декларациясына сәйкес алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұстанымдары. Салауатты өмір салтын қалыптастырудың бағыттары.

14. Денсаулықты нығайту, міндеттері.

16. Халық арасында шылым шегу, маскүнемдік, уытқорлық, нашақорлық, мәселелері.

17. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексінің негізгі ережелері.

18. Денсаулық сақтау аймағындағы азаматтардың құқықтары мен міндеттері.

19. Халыққа медициналық көмек көрсетудегі медициналық қызметкерлердің құқықтары мен міндеттері.

20. Халық денсаулығын қорғау аймағындағы мемлекеттік және жеке-меншік медициналық мекемелердің құқықтары мен міндеттері.

21. Денсаулықты қорғау сферасындағы әйелдер мен балалардың құқықтыры.

Тақырып 3. ХАЛЫҚҚА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУДІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҰСТАНЫМДАРЫ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ. МЕДИЦИНАЛЫҚ-СТАТИСТИКАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ҚАЛА ТҰРҒЫНДАРЫНА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ. АУЫЛ ТҰРҒЫНДАРЫНА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ.

Мақсат: Студенттерді ҚР қоғамдық денсаулық сақтаудың ұйымдастырушылық ұстанымдар мен халыққа медициналық көмек түрлерімен таныстыру. Халық аурушылдығын тіркеудің негізгі тіркеу-есеп беру құжаттарымен танысу. Қала және ауыл тұрғындарына ұйымдастыру жүйесі мен ерекшеліктерімен таныстыру. Қала және ауылдағы медициналық мекемелердің торабы, құрылымы және функцияларын қарастыру.

Оқыту міндеттері:

- халық аурушылдығын тіркеу және есеп беру негізгі тіркеу құжаттарымен танысу.

- Алма-Ата декларациясының маңызымен және Алма-Ата халықаралық конференциясында бекітілген алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұстанымдарымен танысу;

- ҚР-да халыққа медициналық көмекті көрсету, оның түрлері мен нысандары туралы түсінік алу;

- қала тұрғындарына медициналық көмекті ұйымдастыру құрылымымен таныстыру;

- қалалық амбулаторлық-емханалық және ауруханалық мекемелердің жұмысын ұйымдастыру ерекшеліктерімен таныстыру;

- ауыл тұрғындарына медициналық көмекті ұйымдастыру құрылымымен танысу;

- ауылдық амбулаторлық - емханалық және ауруханалық медициналық көмектің ерекшеліктерімен таныстыру.

Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:

1. Қала тұрғындарына емдеу-профилактикалық көмек көрсету түрлері.

2. Қалалық емдеу-профилактикалық мекемелерінің номенклатурасы.

3. Қала тұрғындарына амбулаторлық- емханалық қызметті ұйымдастыру ұстанымдары.

4. Қалалық емхана: түрлері, құрылымы, жұмысын ұйымдастыру, негізгі функциялары, жұмыс ұстанымдары мен мазмұны.

5. Диспансерлеу: міндеттері, топтары, бақылау ұстанымдары.

6. Учаскелік терапевтің жұмыс мазмұны және негізгі элементтері.

7. Емхана жұмысының негізгі көрсеткіштері.

8. Диспансерлер: түрлері, құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны мен көрсеткіштері.

9. Қалалық аурухана: түрлері, құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны.

10. Ауруханалық медициналық көмектің сапасы және көрсеткіштері.

11. Ауыл тұрғындарына медициналық көмек көрсетудің ерекшеліктері.

12. Ауыл тұрғындарына медициналық көмек көрсетудің кезеңдері.

13. Ауылдық емдеу-профилактикалық мекемелерінің номенклатурасы.

14. Медициналық бөлім: құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны, жұмыс көрсеткіштері.

15. Дәрігерлік амбулатория: құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны мен жұмыс көрсеткіштері.

16. Орталық аудаңдық аурухана: құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны мен жұмыс көрсеткіштері.

17. Облыстық аурухана: құрылымы, негізгі міндеттері, ұстанымдары және жұмыс мазмұны мен жұмыс көрсеткіштері.

18. Ауыл тұрғындарына медициналық көмекті ұйымдастырудағы кеңестік емхананың маңызы.

19. Аудандық денсаулық сақтауды басқару: міндеттері, құрылымы. Жұмысының түрлері мен әдістері.

20. Ауыл-шаруашылық жұмысшыларына медициналық-санитарлық көмекті ұйымдастырудың өндірістік ұстанымы, көшпелі дәрігерлік бригадалар.

21. Кепілді көлемде тегін медициналық қызметтің тізбесі, қайта қаралу мерзімдері.

22. Аурушылдықты талдаудағы негізгі тіркеу-оперативтік құжаттар

Оқу және оқыту әдістері:

- презентация;

- шағын топтармен жұмыс;

- ситуациялық есептерді шығару;

- ауызша және жазбаша сұрау.

Әдебиеттер:

1. Биғалиева Р.Қ., Исмаилов Ш.И.Әлеуметтік медицина және денсаулық сақтауды басқару. Оқулық. Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, -2001. 372 б.

2. Аканов А.А., Куракбаев К.К., Чен А.Н., Ахметов У.И. Организация здравоохранения Казахстана. – Астана. Алматы, 2006. – 232 с.

3. Общественное здоровье и здравоохранение: учебник, 3-е изд., перераб. И доп./ Лисицын Ю.П., Улумбекова Г.Э., 2011

4. Халық денсаулығы және денсаулық сақтау мекемелерінің жұмысы (статистикалық материалдар) Алматы, 2013.

5. Медик В.А., Юрьев В.К. Общественное здоровье и здравоохранение. - ГЭОТАР-Медиа-2014.

6. В.К. Юрьев, Г.И. Куценко Общественное здоровье и здравоохранение – Санкт- Петербург: Петрополис. – 2000. – 910 с.

7. http://kkmfd.mz.gov.kz/

8. В.З. Кучеренко. Общественное здоровье и здравоохранение, экономика здравоохранения. ГЭОТАР-Медиа-2013

9. Медик В.А., Лисицин В.И., Токмачев М.С. Общественное здоровье и здравоохранение. Руководство к практическим занятиям. ГЭОТАР-Медиа-2013

10. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексінің негізгі ережелері.