Дания, Норвегия, Финляндия, Нидерланды,Греция, Үндістандағы инклзивті білім беру тәжірибесі

Данияда арнайы мектеп-интернатта күрделі эмоционалды ауытқуы бар балалар, ал арнайы мектепте – ақыл-ойында кемістігі бар балалар оқытылады, ал қалған балалар үшін жалпы білім беретін мектептерде арнайы сыныптар ашылған. Данияның арнайы білім беру саласындағы саясаттың стратегиялық бағыты ретінде интеграция алынады.

Норвегияда интеграция үдерісі 80-жылдары басталды, 90-жылдардың басында арнайы мектептер қысқартылған болатын, оларға мүмкіндігі шектеулі балалардың бір пайыздан аз балалар барады.

Финляндияда ұзақ уақыт бойы арнайы мектептер мен жалпы білім беретін мектептің жанындағы арнайы сыныптардың параллельді жүйесі болды. 80-жылдардың соңынан бастап, арнайы білім беру саласындағы мемлекеттің саясатындағы негізгі бағыт ретінде интеграция алынды.

Нидерланды үкіметі 90-жылдардан бастап, мүмкіндігінше арнайы және жалпы білім беруді біріктіруге, интеграциялық тұғырларды «Мектепке бірге барамыз» атты мемлекеттік Жоба арқылы ендіруге тырысады, аталған жобаны мақсаты ретінде, жалпы білім беретін мектеп жағдайында мүмкіндігі шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық көмекті қамтамасыз ету; арнайы мектептің оқушылар санын тұрақтандыру; ақыл-ойында кемісітіг бар және психикалық дамуы тежелген балаларға арналған мектептің санының өсуіне кедергі келтіру алынды. Нидерландыда, Бельгияның Фламанд аймағындағыдай, арнайы мектептердің жүйесі жақсы дамыған, бірқатар ғалымдар бұл деректі инклюзивті білім берудің дамыту үшін күрделі кедергі болатынын атап көрсетеді.

Греция. Мүмкіндігі шектеулі балаларды қалыпты балабақшалар мен мектептерге интеграциялау идеясы, Грецияда алғаш рет 1974 жылы ұсынылды. Алайда, көптеген басқа елдермен салыстырғанда, интеграция үдерісін бастау туралы шешім, педагогтар мен ата-аналардың қысымының нәтижесінде емес, соған сәйкес заңнаманың пайда болуымен қабылданды. Елдегі интеграция үдерісі баяу жүргізіледі, себебі:

1) тірек-қимыл аппаратында бұзылуы бар балаларға арналған жай мектептерег физикалық қолжетімділіктің мүмкін еместігі байқалады;

2) диагностиканың кең қолжетімді тесттері мен дәстүрлерінің болмауы;

3) педагогтар ерекше қажеттіліктері бар балалармен жұмыс әдісін меңгермеген;

4) жергілікті билік ерте көмек беру мен интеграцияны аса қымбат деп, қызығушылық танытпайды;

5) қажетті қызмет түрлерін көрсететін орталықтар жетіспейді (физикалық терапия, логопедия саласында, психологиялық көмек, құқықтық көмек және т.б.).

Үндістан. 1986 жылы құрастырылған және 1992 жылы толықтырылған білім туралы Ұлттық заң, көптеген кәсіпқойлар, бірқатар штат өкілдері мен басқа қызығушылық танытқан адамдардың бірлескен күш-жігерінің нәтижесінде пайда болды. Аталған бағдарламаның аясында, білім осы елдің барлық тұрғындарына ұсынылуы керек. Заңның негізгі қағидалары білім алудағы және ерекше қажеттіліктері бар адамдарға теңдей құқық пен мүмкіндік ұсынуда, кедергілерді жобға бағытталған. Елдің көп тілдігін, оның діни, әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін, сонымен бірге ұзақ ғасырлар бойы колония (бодан) ретінде болудың салдарын ескерудің қажеттілігі атап көрсетіледі. Мүгедек балалар, қыздар, ұлттық аз топтар мен шалғай аймақта тұратын балалар, қосымша зейін аударуға мұқтаж балалар ретінде анықталды. Оқшауланған топтарға бірқатар тайпалар мен ақсүйектер жатады.