Наурыздың мағынасы
Наурыз, март (парсыша «нау» (жаңа) және «руз» (күн) – Жаңа жылдың бірінші күні деген мағынаға ие. Ол – күнтізбелік жылдың үшінші айы (31 тәулік), көктемнің басы. Қазақтар бұл мейрамды Әз-Наурыз мейрамы деп те атайды. Халықтың ежелгі наным-сенімінде наурыздың алғашқы үш күнінде жер-көкті жарып ерекше дыбыс (гуіл) естіледі. Мұны тек қана жұмақтан шыққан қой, сол арқылы оны бағып жүрген қойшы ғана естиді. Бұл күні бүкіл табиғатқа, тіршілік иесіне, өсімдік, жан – жануарға ерекше сезім, қуат, қасиет нұры құйылады. Сол себепті, халқымыз «Әз болмай, мәз болмайды» деген. Ұлыстың ұлы күні деп неге атаған? Бұл жөнінде мынандай аңыз бар: Бір күні Нұх пайғамбардың кемесі Қазығұрт тауына келген сәтте жердің бетін жайлаған топан су кері қайтады. Сол сәт жер бетіне таба-ны тиген барлық тіршілік иелері көк аспаннан түс-кен қасиетті қазаннан бірге дәм татады. Содан, бұл күнді – ұлыстың ұлы күні деп жариялайды. Наурызды тойлау тарихы Ұлы Абай өзінің «Біраз сөзі қазақтың қайдан шық- қаны туралы» жазбасында Наурыз тарихын көшпелі халықтардың «хиби- ғи», «хұзағи» деп атала- тын көне заманына ұш- тастырады. Парсының «нау» сөзі әртүрлі өзгерістерге ұшырағанымен, сол мағынада көп халықтың тілінде сақталып қалған. Ол орысша – нов (ай), немісше – нойе, латынша – нео. Осылайша «нау» сөзі индо – еуропалық халықтар дараланудан да бұрын пай- даланылған. Ал одан бер-гі мерзім ғана 5 мың жылдан асады. Қазақтың көне шежіресінде де Нау-рыз, Алаш деген сөздер бар. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
13-1) Үстеу
Қимылдың мезгілін,мекенін мақсатын,сынын,себебін білдіреді.Сұрағы:Қашан?Қайда?Қалай?Қайтіп?
 
Мекен үстеуі-Қайда?Жоғары,төмен,әрі,алға,ілгері,бе
Мезгіл үстеуі-Қашан?Қысы-жазы,жуырда,енді, кешке,бұрын
Мақсат үстеуі-Не мақсатпен?Әдейі,әдейлеп,қасақана,жорта.
Мөлшер үстеуі-Қанша?Неғұрлым,әжептәуір,көптеген бірталай.
Сын-бейне үстеуі-Қалай?Лезде,көзінше,әрең-әрең,шалқасынан.
Себеп үстеуі-Не себебі?Құр босқа,бекерге,амалсыздан,шарасыздан.
Күшейтпелі үстеуі-Қандай?Ең,мейлінше,аса,тіпті,орасан,мүлдем,керемет.
2) Демалыс күнім
Өзімнің бос уақытымды мен сіңіліммен саябаққа қыдыруға шығамын. Оның аты – Рабия Бегім.Кей кезде мен өз достарыммен боулингқа, жақсы бейнефильм көруге,дәмханаға барамын.Көркем әдебиет шығармаларынын оқуды жақсы көремін.Менің ең жақсы қөретін кітаптарым:Селиссия Ахерннің«Там,где заканчивается радуга» және Сара Дессеннің «Замок и ключ».
Өткен демалыс күні ауылдағы нағашы апамның үйінде болдым. Сөйтіпапам мен атама көмектесемін. Ауылдағы өмір өте қызық.Азанда әтештің шақырған дауысымен ояндым. Апам бие сауып жатыр екен. Атам малдарды өріске шығарып жатыр екен.Мен сиырларды падаға қосып келдім.Сосын атам екеуіміз қозы- лақтарды қораға шығарып, ақырға жем-шөп салдық.Осы кезде апам бізді дастарханға шақырды. Барлығымыз сәкіде отырып таңғы асымызды іштік. Апам бәрімізге үлкен пиаламен ыстық сүт құйып берді.Ал өзі ұршық иіруге кірісті.
Астан соң тағам екеуіміз орақ пен қайрақты алып шөп оруға кеттік. Кешкісін алтыбақан тептік. Осылайша,бір күннің қалай өткенін сезбей қалдым. Жұлдыздарды қазықтап жатып,ұйықтап кетіппін.
|
14-1)Шылау-сөз бен сөзді сөйлем мен сөйлемді байланыстырады.
Септеулік шылау- септік жалғаулы сөздер. Атау септік:үшін, сайын, туралы,сияқты,шақты,арқылы. Барыс септік:шейін,қарай, таман, тарта Шығыс септік:соң,бері,кейін,бетер Көмектес септік:қатар,бірге,қоса,қабат
|
