Студент істей білуі керек.

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

1. Дисахаридтердің, полисахаридтердің құрылымдық формуласын жазуды;
2. Дисахаридтердің, полисахаридтердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакцияларды жазуды;
3. Дисахаридтердің полисахаридтердің сапалық реакцияларын зертханада орындауды;

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Күрделі көмірсулар туралы ұғым, олардың жіктелуі.

2. Дисахаридтер (тотықсыздыратын және тотықсыздандырмайтын), олардың құрылысы, құрамы, қасиеттері.

3. Гомополисахаридтер (крахмал, гликоген, декстран, целлюлоза және т.б.) олардың құрамы, құрылысы және биологиялық рөлі.

а) крахмал, крахмал гидролизі.

б) гликоген, қызметі.

в) декстрандар, қан қан плазмасын ауыстырушы.

г) целлюлоза, эфирлі целлюлоза және т.б.

4. Гетерополисахаридтер (хондроитинсульфат, гиалурон қышқылы және т.б.) олардың құрамы, құрылысы және биологиялық рөлі.

5. Сабақ беру және оқыту әдістері С абақтың тақырыбы бойынша талдау жасау (шағын топтар, жағдайлық есептер, жұптасып жұмыс істеу, тестпен жұмыс және т.б.). Зертханалық жұмысты орындау және оның есебін тапсыру.

Зертханалық жұмысқа әдістемелік нұсқау:

Тақырып: О лиго- және полисахаридтер.

Тәжірибе №1: Дисахаридтердің тотықсыздандырғыштық қасиеттерін зерттеу.

Үш пробиркаға 3-4 тамшыдан 1%-тік сахароза, мальтоза және лактозаның ерітінділерін тамызып, үшеуімен де Фелингтің реакциясын орындау керек. Қандай дисахаридтер мыс гидроксидін тотықсыздандырады? Көмірсулардың қайсысы тотықсыздандырғыштық

қасиетке ие?

Тәжірибе №2: Дисахаридтердің ерітінділерімен Селивановтың реакциясы.

Үш пробиркаға 6 тамшыдан 1%-тік сахароза, мальтоза және лактоза ерітінділерін тамызып, Селивановтың реакциясын орындау керек (2 тамшыдан Селивановтың реактивін қосып 2-3 минут қайнатады). Шие қызыл түске боялған ерітіндіде фруктоза болады. Қандай дисахаридтін құрамында фруктоза барын көрсетіндер. №4- ші және №5-ші тәжірибе нәтижелерін кестеге жазыңдар. Оң нәтижені (+), ал теріс нәтижені (-) белгілеңдер

 

Дисахарид	Фелинг реакциясы	Селиванов реакциясы	Тотықсызданатын немесе тотықсызданбайтын дисахарид
Мальтоза
Лактоза
Сахароза

 

Тәжірибе № 3: Крахмалдың қышқылдық гидролизі.

Пробиркаға 3 мл. 1%-тік крахмалдың ерітіндісін құйып, 1 мл 10%-тік күкірт қышқылының ерітіндісін қосады. Су моншасында 2-3 минут қайнағаннан кейін эмальданған пластинканың ұяшықтарына (стрипке) Люголь реактивін тамызыңдар. Гидролизатты таяқшамен алып Люголь реактивімен реакция жүргізіңдер. Келесі реакцияларды әрбір 1 минуттан кейін Люголь реактивінің түсі өзгермегенше жасайды. Гидролиз аяқталғанда, гидролизатты суытып, лакмус бойынша нейтралдап, Фелингтің реакциясын орындандар. Алынған нәтижелер бойынша қорытынды жасандар. Гидролиз кезінде крахмал әртүрлі аралық өнімдер – декстриндер түзеді.

Кесте 2.

№ сынау
Ерітіндінін түсі
Декстриннің атауы

 

Оның схемасы: (С₆Н₁₀О₅)_n + (n-x)Н₂O → (С₆Н₁₀О₅)_m + xН₂O → nС6Н₁₂O₆, мұнда n>m

крахмал + Н₂О ® әртүрлі декстриндер ® мальтоза ® глюкоза

Крахмал ® Амилодекстриндер ® Флаводекстриндер® Эритродекстриндер ® Ахродекстриндер® Мальтодекстриндер® Мальтоза® Глюкоза.

Крахмал йодпен көк түс береді.

Амилодекстриндер йодпен көк күлгін- күлгін түс береді

Флаводекстриндер йодпен қызыл- сары түс береді

Эритродекстриндер йодпен қызыл- күрен немесе қызыл –сары түс береді

Ахродекстриндер, мальтодекстриндер, мальтоза, глюкоза йодтың түсін өзгерпейді.

 

6. Әдебиеттер:

1. Пастаев Ә.Қ., Биоорганикалық химия. Шымкент, 2005

2. Шайқұтдинов Е.М. Органикалық химия. Алматы 2001 ж.

3. Н. А. Тюкавкина, Ю. И. Бауков. Биоорганическая химия. М., Медицина, 1991/1985

4. Некрасов Б.В. Основы общей химии, т.т. 1,2,3

5. Зеленин К.Н., Алексеев В.В. Химия общая и биоорганическая. ЄЛБИ-СПб, 2003

6. Руководство к лабораторным занятиям по биоорганической химии под ред. Тюкавкиной Н.А.. М., Дрофа, 2000 г.

7. Бақылау:

Жаттығулар:

1. Хеуорс формуласының көмегімен лактозаның цикло- оксо түріндегі құрылысын жазыңдар.

2. Қандай моносахарид амилоза бірлігінің структурасы болып табылады және мономерлердің байланыс түрлері қандай?

3. Гиалурон қышқылының құрамына кіретін компоненттерді атаңдар.

4. Хондроитинсульфат құрамына кіретің компоненттерді атаңдар.

5. Хеуорс формуласы көмегіме целлобиозаның цикло- оксо түріндегі құрылысын жазыңдар.

6. Целлюлозаның құрамында қандай моносахарид кіреді және мономерлердің байланыс түрлері қандай?

7. Төмендегі сүйретте қандай дисахариттердің формуласы салынған, соны анықтандар.

;

Тестілік тапсырмалар:

1. Бірдей моносахаридтер қалдықтарынан тұратын полисахаридтер

1. монозалар

2. декстриндер

3.гомополисахаридтер

4. гетерополисахаридтер

5. декстрандар

2. Полисахаридтер крахмал мен клетчатка алу көзi болып табылады

1. фруктозаның

2. галактозаның

3. маннозаның

4. ксилозаның

5. глюкозаның

 

3. Егер диасхаридте бос жартылай ацетальды гидроксил тобы болса, онда көмiсуды

1.гомополисахаридтер деп атайды

2.гетерополисахаридтер деп атайды

3.тотықсызданбайтын сахаридтер деп атайды

4.тотықсызданатын сахаридтер деп атайды

5.моноздар деп атайды

4. Олигосахаридтер – олар күрделi көмiрсулар, гидролизденгенде

1. 2 –ден 10 молекулаға дейiн моносахаридтердi түзедi

2. 10 молекуладан көп моносахаридтердi түзедi

3. моносахаридтердi және Н₃РО₄ түзедi

4. СО₂ және Н₂О

5. декстриндер

5. Гидролиз нәтижесінде альфа-Д-глюкоза және бета-Д-фруктоза түзетін дисахарид атауы:

1. сахароза

2. целлобиоза

3. хондроитинсульфат

4. амилопектин

5. мальтоза

6. Қанның ұюына кедергi жасайтын, табиғи антикоагулянт болып табылатын гетерополисахарид:

1. крахмал

2. целлюлоза

3. гепарин

4. хондроитинсульфат

5. декстран

 

7. Дисахаридтiк құрылым болатын қосылыс:

1. мальтозаның оксо-формасы

2. лактозаның оксо-формасы

3. целлобиозаның оксо-формасы

4. мальтозаның циклдік формасы

5. сахарозаның циклдік формасы

8. Тоықсызданбайтын дисахаридтерге жатады

1.мальтоза

2.лактоза

3.галактоза

4.целлобиоза

5.сахароза

9. Крахмал аздап гидролизденгенде түзiлетiн дисахарид

1.сахароза 2.лактоза 3.мальтоза

4.целлобиоза 5.трегалоза

 

10. Өсімдіктің резервті полисахариді крахмал екі фракциядан тұрады, оның біреуін атайды

1.гликоген 2.целлюлоза 3.декстран

4.инулин 5.амилопектин